Trim en buoyancy – hoe het zit!

Iedereen heeft het tijdens de opleiding Open Water Diver of 1* cursus geleerd: uittrimmen. Of toch niet? Bas Poelmann legt de visie van techduikers uit.

Het antwoord is nee, in de meeste gevallen heb je niet geleerd hoe je je moet uittrimmen. Wat je wél hebt geleerd, is hoe je een neutraal drijfvermogen, in het Engels ‘neutral buoyancy’ verkrijgt. En dat is iets heel anders dan neutrale trim.

Hoezo? Wat is het verschil?

Neutraal drijfvermogen, of neutral buoyancy, gaat over het controleren van de op- en neergaande beweging. Is je drijfvermogen negatief, dan zink je. Is je drijfvermogen positief, dan blijf je drijven of stijg je op. Adem je bij een goed afgestelde uitrusting in, dan drijf je een beetje, adem je uit, dan zink je. Tot zo ver niets nieuws.

Trim is iets heel anders dan drijfvermogen. Je kunt bij een 100% neutraal drijfvermogen totaal verkeerd uitgetrimd zijn. Trim gaat namelijk over je lichaamspositie in het water. Mensen die verstand van luchtvaart of boten hebben, weten dat je een vliegtuig ook kunt ‘trimmen’, net als boten met buitenboordmotoren. Door de vleugels of motor te ‘trimmen’ beïnvloed je de horizontale positie waarmee een boot of vliegtuig door het water of de lucht gaat.

Plat is beter

Als duiker kun je dit ook doen. Ook hier willen we graag een neutrale trim bereiken: een horizontale positie in het water. Dat zorgt ervoor dat je de minste weerstand hebt en minder snel moe wordt. Het is heel vermoeiend om steeds te moeten blijven bewegen om in een horizontale positie te blijven en zwemmen in een positie met je benen naar beneden is al helemaal energieverspilling. Je kunt als je plat ligt, ook sneller in actie komen als je je buddy plotseling moet helpen. Je voeten staan immers – ook als je niet zwemt – al in de juiste richting: je kunt meteen vooruit (of achteruit!). Bij fotograferen is het belangrijk dat je in staat bent om ‘niets te doen’: stilhangen zodat je je op het onderwerp kunt concentreren zonder dat je benen in het koraal of de modder zakken. Tijdens een veiligheidsstop of decostop decomprimeer je beter in horizontale positie: de druk is dan gelijkmatiger verdeeld over je lichaam dan in een staande houding.

• Speel met de plaats van je gewicht. Loodgordels zitten vaak te laag (lager dan je longen die relatief licht zijn) en hebben daarom de neiging om je benen naar beneden te trekken. Ook met de hoogte en lengte van je fles kan je variëren. Loodblokjes kan je hoger en lager plaatsen. Je kunt lichtere of zwaardere vinnen gebruiken of een wing met backplate. Te veel lood heeft bijna altijd een negatief effect op je trim.
• De houding van je lichaam. Strek je meer uit (ook je armen), dan zul je vaak vlakker in het water liggen. Spanning op je bilspieren maakt een groot verschil. Een collega-instructeur raadde altijd aan om je voor te stellen dat je een euro tussen je billen vastgeklemd moet houden tijdens de duik.

In een natpak heb ik persoonlijk meer moeite met een neutrale trim dan in een droogpak. Ik heb lange dunne benen die graag zinken. Lichte vinnen, geen loodgordel en goed uitstrekken helpt. In een droogpak heb ik dat probleem minder: een beetje lucht in de voeten en ik lig lekker strak in het water.

Als je stopt met zwemmen en je positie verandert, is er werk aan de winkel! Ga oefenen en spelen met de configuratie van je uitrusting en lichaamshouding, net zo lang tot je plat in het water blijft liggen, ook als je stopt met zwemmen.

Veel plezier met oefenen en tot aan de waterkant!