Onderzeeboot-redding – vragen en antwoorden
Het is het gesprek van de dag, de vermissing van de onderzeeër Titan. Alles wordt op alles gezet om de opvarenden te redden. Maar wat komt daarbij kijken? Thijs Wingelaar vertelt het.
Op 19 juni 2023, omstreeks 11:47 lokale tijd, is het contact met de onderzeeër met vijf mensen aan boord, verloren gegaan. Het protocol is dat de onderzeeboot dan een uur de tijd heeft om het probleem om te lossen en anders naar de oppervlakte komt. De verwachting was dat de Titan rond 15 uur lokale tijd weer boven zou zijn. Er is volgens protocol gezocht tot 18:00, waarna om 18:30 externe hulpdiensten zijn gecontact en het bericht dat de TITAN onderzeeër vermist was, wereldkundig werd gemaakt. Naar verwachting ligt de onderzeeboot op ongeveer 3500 m diepte, en op het moment van schrijven is de sub nog niet gevonden.
Er worden momenteel diverse pogingen ondernomen om bij de TITAN te komen, maar dat is nog niet makkelijk op die diepte. Om een beeld te geven, de sub ligt ongeveer 10 x dieper dan duikers ooit gegaan zijn. Dus zijn specialistische middelen nodig om de onderzeeboot te vinden, benaderen en te redden.
In dit artikel wil ik een aantal aspecten van onderzeebootreddingen aanhalen en toelichten. Laat ik vooropstellen dat dit artikel niet specifiek deze reddingsoperatie beschrijft.
Waarom is de sub nog niet gevonden?
Ondanks dat de TITAN met een vooraf afgesproken route op een specifieke plaats vertrokken is, is het niet vreemd dat er periodes zijn zonder communicatie tussen de sub en het schip aan de oppervlakte. Onder water heb je geen mobiel bereik, geen GPS en veel interferentie vanwege allerlei oorzaken. Dus is het ook niet zo gek dat er ongeveer pas 7 uur na de laatste communicatie alarm is geslagen. En in die 7 uur kan een onderzeeboot behoorlijk uit koers raken. Ter illustratie, het heeft een jaar geduurd om de in 2017 gezonken Argentijnse onderzeeboot San Juan te vinden op een diepte van 907 m. Hopelijk wordt de TITAN snel gevonden, want zonder locatie kan er geen reddingsoperatie gestart worden.
Hoe lang kun je overleven in een onderzeeboot?
Dat is afhankelijk van veel factoren. Allereerst de reden van het ongeval. Als er brand is aan boord of een lekkage waardoor de onderzeeboot vol loopt, is overleven beperkt tot minuten. Maar stel dat alle factoren ‘gunstig’ zijn, dan is overleving niet oneindig. Meest belangrijke factor is de luchtkwaliteit aan boord. De hoeveelheid zuurstof is beperkt. Gelukkig hebben de meeste onderwatervoertuigen ‘zuurstofkaarsen’ bij zich. Deze kaarsen zijn gemaakt van een chemische verbinding waardoor zuurstof vrijkomt, zodat we dat kunnen ademen. Het gebruik hiervan is niet zonder risico’s, dus schaf deze niet zelf aan voor gebruik thuis.
Naast zuurstoftekort is ook een koolzuur (CO2)-overschot een probleem. CO2 komt vrij als gevolg van ons metabolisme (het verbranden van zuurstof). Door te veel koolzuur ga je sneller ademen en kun je uiteindelijk buiten bewustzijn raken. Een goede manier om hiermee om te gaan is het CO2 weg te vangen, bijvoorbeeld met een ‘scrubber’. Duikers met een rebreathersysteem zullen dit herkennen, want in een rebreathersysteem gebeurt precies hetzelfde.
Maar goed, ook als je voldoende zuurstofkaarsen en scrubbers hebt, heb je natuurlijk eten en drinken nodig. Dat is redelijk eenvoudig op te lossen door voldoende rantsoen mee te nemen aan boord.
Laatste grote probleem is de temperatuur. Diep in de oceaan is de temperatuur vrij consistent tussen de 0 en 3 graden Celsius. Je kunt je voorstellen dat het in de onderzeeër heel erg koud gaat worden, wat de overleving ook niet ten goede komt.
In het geval van de TITAN wordt de overlevingstijd geschat op 96 uur, maar mogelijk kan dat iets langer zijn als alle factoren gunstig uitpakken.
Hoe gaan ze de sub redden?
Stel dat de onderzeeboot snel gevonden wordt en er een (onbemand) voertuig naar de sub gestuurd kan worden, dan zijn er twee opties.
Optie 1 is om dat voertuig onder water te laten koppelen aan een ander voertuig. Dit heet Transfer Under Pressure en is natuurlijk niet zonder risico’s. Want als het koppelen mis gaat, kan dit catastrofale gevolgen hebben. En natuurlijk moeten de bemanningsleden wel over kunnen stappen, wat natuurlijk niet kan als het een onbemande robot betreft zonder compartiment voor de bemanning.
Optie 2 is om de gehele onderzeeboot omhoog te takelen. Gelukkig is de TITAN klein, maar een object met een kabel van 3500 m omhoog takelen is natuurlijk niet gemakkelijk. Het omhoog takelen met een onbemand voertuig is mogelijk ook lastig, omdat een onbemand voertuig doorgaans kleiner is dan een bemande onderzeeboot, en je natuurlijk genoeg vermogen moet hebben om de sub het gehele stuk naar boven te brengen. In beide gevallen bestaat het risico dat de sub breekt of scheurt, mede afhankelijk van de oorzaak van het ongeluk.
Bestaat de kans op duikersziekten?
Mocht het allemaal goed gaan, dan is er nog een laatste risico dat op de loer ligt. Zo lang de druk in de onderzeeboot gelijk blijft aan de atmosfeer (1 bar), is er geen risico op decompressieziekten. Maar als de druk in de onderzeeboot toeneemt, bijvoorbeeld door lekkage, kan het zijn dat de bemanningsleden eigenlijk een hele lange duik maken, vergelijkbaar met saturatieduikers. In dat geval moet de bemanning voorzichtig van druk gebracht worden, eventueel met behulp van een behandelingstank. En dan kan het mogelijk zijn dat de bemanningsleden enkele uren, zo niet dagen, langzaam van druk gebracht moeten worden voordat ze veilig boven water komen.
Zoals je kunt lezen, is het redden van de bemanningsleden van de TITAN een complexe operatie. In de komende dagen zullen we ongetwijfeld updates krijgen over de voortgang van de reddingsoperatie.
[bijgewerkt op 22 juni 2023]
Update 22 juni 2023
Vandaag heeft een onderwaterrobot brokstukken op de bodem van de oceaan in de buurt van de Titanic aangetroffen. De Amerikaanse kustwacht heeft bevestigd dat deze van de vermiste onderzeeër zijn.
