Onderwaterleven in Zeeland – Biologische kalender
Zeeland is rijk aan onderwaterleven! Maar in welke periode vind je er wat?
Hieronder lees je wat wanneer voorkomt in het water van de Oosterschelde en de Grevelingen. Maar we zeggen er meteen bij… geen garanties! Afhankelijk van de omstandigheden is de natuur grillig en beginnen de winter, de lente, de zomer en de herfst eerder of later dan ‘normaal’ – net zoals dat boven water ook het geval is.
April
- Pijlinktvissen komen naar Zeeland om te paren en eieren af te zetten.
- In de tweede helft van april – mits de temperatuur van het water ongeveer 11 graden is – worden vaak al de eerste sepia’s waargenomen.
- De harders komen terug uit dieper water.
- Kans op algenbloei, waardoor het zicht verslechteren.
- De Ruthenspargrondels paren. De mannetjes laten hun blauwe rugvinnen zien om de vrouwtjes te veroveren.
- De slanke waaierslak kan waargenomen worden.
Mei
- De pijlinktvissen en sepia’s zijn vooral in de Oosterschelde druk met paren en het afzetten van eieren.
- Zwart grondels leggen hun eieren in lege oesters en bewaken deze.
- Zeedruifjes en meloenkwalletjes kun je nu in grotere aantallen tegen komen.
- Zeesterren en zee-egels lozen hun geslachtscellen in het water waardoor het lijkt of ze roken.
- Door algenbloei kan het zicht tijdelijk verslechteren.
- De zeebaarzen komen terug uit dieper water de Oosterschelde in.
- Schepjes zijn massaal op zand- en slibbodems te vinden en zetten eierkapsels af.
- Boompjesslakken zijn te vinden op de zeecypres in de Oosterschelde.
- Oorkwallen kunnen massaal voorkomen.
- Tussen mei en augustus worden in de Oosterschelde jonge bruinvissen geboren.
Juni
- In de Oosterschelde is het gestippeld mosdierslakje te vinden.
- De sepiola wordt weer algemener op zandvlaktes in het Grevelingenmeer.
- In de Oosterschelde zijn scholen haringen te zien.
- Er zijn jonge zeedonderpadjes.
- De ruwe wratslak paart en zet eieren af.
- Oorkwallen nemen in aantal af, terwijl de kompaskwal juist meer voorkomt.
- De gewone garnaal is in de zomer in grote aantallen te vinden op de zandbodem.
- De roodbuik-aasgarnaal is vooral in de maanden juni tot augustus in scholen aanwezig – vooral op wat donkerdere plekken, zoals voor het hol van een kreeft.
- Juni, juli en augustus zijn de maanden voor steenbolken.
Juli
- In de Oosterschelde is het gestippeld mosdierslakje te vinden.
- De fluwelen zwemkrab vervelt en paart.
- Zeepaardjes worden in de Oosterschelde vaker waargenomen.
- Bruine plooislak legt eieren.
- Kans op waarneming van het wrattig tipje en eierensnoeren – van juli tot oktober.
- Slanke rolsprietslakken zijn in de zomer te vinden in de ondiepe wierzone.
- In juli en augustus kunnen oesters zich massaal voortplanten – ze lozen hun geslachtscellen in het water en kunnen plaatselijk het zicht verminderen.
Augustus
- Kleine sepia’s zijn in grote getalen te vinden in de Oosterschelde.
- Van augustus tot november zijn er veel koornaarsvisjes te zien in het Grevelingenmeer.
- Verschillende soorten krabben paren in de tweede helft van de zomer.
- Zeepaardjes zijn te zien in de Oosterschelde en de zwangere vaders bevallen in deze periode.
- Knotsslakken zijn te vinden in het Grevelingenmeer.
- Het blauwtipje wordt in de Oosterschelde het meest waargenomen in augustus.
September
- Bloemkoolkwallen komen voor in de Zeeuwse wateren.
- Kleine sepia’s zijn volop vinden in de Oosterschelde.
- De steurgarnalen zijn in de zomer hard gegroeid en nu groot en goed zichtbaar.
- Eind september tot oktober kun je scholen stekelbaarzen zien die van zoet naar zout water trekken.
Oktober
- Roodwier hult de onderwaterwereld in herfstkleuren.
- In het Grevelingenmeer zijn er deze maand bijzonder veel strandkrabben te zien.
- Zonneroosjes planten zich voort.
- Tijdens nachtduiken zijn er regelmatig pijlinktvissen te zien.
November
- De sepiola’s paren.
- De herfstkleuren in het wier zijn nog goed zichtbaar, maar in de loop van de maand begint meer wier af te sterven.
- De eerste grote zeedonderpadden gaan op zoek naar een partner.
- De diversiteit in het onderwaterleven wordt met het dalen van de watertemperatuur duidelijk minder.
- Verschillende diersoorten, zoals porseleinkrabbetjes maar ook verschillende vissen worden trager en minder schuw bij lagere watertemperaturen en zijn dus beter te bekijken.
- Slakdolven zijn vooral in de late herfst en de winter te vinden in de buurt van hard substraat (rotsen, stenen, dijken), waar ze hun eieren bij voorkeur in geweisponzen in kluiten leggen.
- Eind november begint het paaiseizoen van de botervis, waarbij de kop en vinnen van de botervis opvallend geel kleuren.
December
- De zeedonderpadden zoeken elkaar op om te paren en eieren af te zetten.
- Wulken paren en zetten hun eieren in groepjes op de bodem vast in de Oosterschelde.
- Poliepen van oorkwallen gaan strobuleren.
- Van december tot en met juni is de kans op waarnemingen van de slanke waaierslak het grootst.
- De grote vlokslak wordt vooral in de winter en het voorjaar aangetroffen.
Januari
- Zeedonderpadden leggen eieren, waarna de mannetjes hun nesten beschermen en onderhouden.
- De vlokslakken die het jaar ervoor zijn geboren, zijn nu volwassen. Ze gaan paren en eieren afzetten… overigens kan dat wel tot mei duren.
- Snotolven paren en zetten eieren af. Het mannetje blijft achter en verzorgt de nesten.
- Brede ringsprietslakken zie je het hele jaar door, maar de meeste eiersnoeren zie je van januari tot augustus.
Februari
- De snotolven gaan in februari door met paren en eieren afzetten. Bij de eitjes zie je de mannetjes die de nesten verzorgen.
- Mannelijke zeedonderpadden verzorgen nog altijd de nesten, maar ook eieren kunnen in deze periode uikomen.
- De penneschaft is in februari en maart op zijn mooist. De voortplantingsorganen zijn dan ontwikkeld tot roze trosjes tussen de tentakels – het is net of de tubularia bloeien.
- De kleine noordelijke knuppelslak laat zich zien – vaak tot juni.
Maart
- De zakpijpen herstellen zich van de kou in de winter.
- Jonge snotolfjes kun je vinden op de wieren in de Oosterschelde en soms zie je ook nog een laat nest dat bewaakt wordt door de vader.
- De poliepen van oorkwallen zijn te vinden onder overhangen.
- De roze sterslak legt eieren.
Duikgids Zeeland – onmisbaar voor een Zeelandduiker
De Duikgids Zeeland beschrijft alle duikplaatsen in Zeeland. Een handige duikkaart, een overzicht van wat je kunt zien, informatie over de omstandigheden en ook een indicatie voor de ervaring die je nodig hebt om er te duiken. Een gids met heel veel informatie en inspiratie voor Zeelandduikers!
De gids is verkrijgbaar bij duikwinkels. Je kunt hem ook online bestellen.
Wat heb je gezien?
Ga je binnenkort duiken en wil je weten waar je op moet letten, dan is de website van Stichting ANEMOON heel handig. Hier vind je onder andere informetie over de soorten die je in Zeeland tegen kunt komen. Ook leuk als je na de duik denkt ‘wat heb ik gezien’!
Deel je waarnemingen!
Al in 1994 is Stichting ANEMOON het Monitoring Project Onderwater Oever (MOO) gestart. Bij dit project inventariseren sportduikers goed herkenbare planten en dieren onder water. Niet alleen is het heel leuk, maar ook help je zo om veranderingen in de mariene fauna en flora van de Nederlandse kustwateren vast te stellen en wordt er kennis vergaard over de relaties van de soorten met elkaar en hun omgeving.
Hoe ook jij het duiken kunt gebruiken als burgerwetenschapper en enthousiaste duiker, lees je hier.
