Expeditie Doggersbank: nieuwe diersoort voor Nederland en ‘andere’ onderzeeër gevonden

Het team van 28 duikers van Duik de Noordzee Schoon heeft afgelopen week actief deelgenomen aan de zoektocht naar de laatste nog vermiste Nederlandse onderzeeboot, de O13. Met de multibeam sonar werden 76 objecten gescand. Op 16 daarvan is gedoken. Eén van de wrakken was een onderzeeboot waarvan de precieze identiteit nog niet kon worden vastgesteld. Helaas voor de nabestaanden bleek dit niet de O13 te zijn. 

Foto: Joost van Uffelen/Expeditie Doggersbank 2019

Tijdens de expeditie werd op de Doggersbank een voor Nederland nieuwe diersoort ontdekt. Het gaat om een naaktslak (Knoutsodonta pusilla) die de naam kleine sterslak heeft gekregen. Naast deze nieuwe soort zijn er onder water ook vele zeldzame waarnemingen gedaan. Zo werd tijdens één van de duiken een platte oester gevonden. Dat is uitzonderlijk aangezien deze rifvormende soort vrijwel uitgestorven is op de Noordzee. De vondst van een levende oester op een wrak is goed nieuws voor de projecten die deze soort proberen te herintroduceren.

Het expeditieteam werd afgelopen week een aantal dagen gehinderd door hoge golven en zeer dichte mist waardoor het aantal duiken beperkt bleef. Toch is er meer dan 500 kg aan visnetten en ander afval geborgen en zijn honderden krabben en kreeften bevrijd uit de netten. Dergelijk achtergelaten vistuig vormt een bedreiging voor het onderwaterleven. Ook kunnen nylonnetten op termijn een bijdrage aan de ‘plastic soep’ gaan leveren.

Het grootste gedeelte van de expeditie vond plaats op de Doggersbank, een ondiepte ter grootte van België. Het gebied bevindt zich op 400 kilometer ten noorden van het vasteland van Nederland en wordt sporadisch bezocht door duikers. De wrakken hier kenmerken zich door een hoge biodiversiteit. Het expeditieteam heeft er de afgelopen jaren tientallen voor Nederland nieuwe en zeldzame dieren waargenomen. Dit unieke natuurgebied staat ook bekend als belangrijk gebied voor zeezoogdieren. Naast zeehonden, dolfijnen en bruinvissen heeft het expeditieteam ook bijna een uur lang bezoek gehad van drie dwergvinvissen waarvan er één nieuwsgierig rondjes om het schip zwom. Deze walvissen gebruiken de randen van de Doggersbank om te foerageren.

De expeditie is een initiatief van Stichting Duik de Noordzee Schoon die in 2011 is opgericht om spooknetten van wrakken te verwijderen. Deze zijn schadelijk voor het leven onder water, omdat vissen en krabben er in verstrikt raken en sterven. Tijdens 13 expedities zijn in totaal ruim 6500 duiken op 150 wrakken gemaakt, waarbij 45.000 kilo aan spooknetten en lood van wrakken is gehaald. Het expeditieteam bestaat uit marien biologen, amateurarcheologen, ecologen, fotografen, filmers en supportduikers. Het duikwerk kan alleen worden gedaan door zeer ervaren duikers gezien de lastige omstandigheden: dieptes van 25 tot 45 meter in koud, stromend water met wisselend zicht (2 tot 25 meter). Het team werkt nauw samen met onderzoeksbureaus, het bedrijfsleven, universiteiten en de overheid. Duik De Noordzee Schoon wil het belang van natuurlijke en kunstriffen in de Noordzee op de kaart zetten. Wrakken en stenen fungeren als kraamkamers en schuilplaatsen voor veel dieren: er leven naar schatting ruim 500 verschillende diersoorten op deze harde substraten. De wrakken zijn bovendien tijdscapsules van groot cultuurhistorisch belang. Duik de Noordzee Schoon heeft samen met Stichting Nabestaanden voor Onderzeeboten 1940-1945 en Damen Shipyard en Amels (die de O13 heeft gebouwd) het initiatief opgepakt om elkaars doelstellingen en expertise te versterken in de zoektocht naar de O13.

De expedities worden gefinancierd door de vrijwilligers zelf en door een aantal sponsoren: Stichting Zabawas, Wereld Natuur Fonds, Checkmark, Sportvisserij Nederland, Besix, Sirtema Stichting, Damen Shipyard, Amels, Stichting Rees Klatte, Luminis, Sas Consultancy en Stichting Nabestaande Onderzeeboten 1940-1945.