Wat is de onvrijwillige ademprikkel?
Wat is een onvrijwillige ademprikkel? Hoe komt deze tot stand en wat is het gevaar voor freedivers? Duikerarts Thijs Wingelaar legt het uit.
Ons lichaam registreert twee gassen in ons bloed: zuurstof (O2) en koolzuurgas (CO2). Zuurstof is natuurlijk belangrijk voor ons lichaam omdat we O2 gebruiken bij de verbranding van suikers en vetten om energie te krijgen. Maar bij een gezond lichaam is er zoveel zuurstof ‘reserve’ in het bloed dat je eigenlijk nooit onder zuurstofconcentraties van 95% komt, zelfs niet als je heel hard sport. (Bij bepaalde longziekten kan dat overigens veel lager uitkomen, maar dat laat ik voor nu even buiten beschouwing.)
Voor het lichaam is CO2 een veel acuter probleem, want een klein beetje koolstofdioxide heeft al grote invloed op de zuurgraad (pH) van ons bloed. Het is belangrijk dat het lichaam een constante zuurgraad heeft, anders gaat er van alles mis. CO2 komt vrij als we O2 gebruiken om energie te maken. Dus bij bewegen, voedsel verteren of nadenken komt er CO2 in het bloed. En omdat koolzuurgas een verstorende werking heeft op de zuurgraad van het lichaam, zijn onze longen hard aan het werk om continu de CO2 ‘af te blazen’. En tegelijkertijd vullen we dat kleine beetje zuurstoftekort wat we opgelopen hebben ook weer aan.
Je lichaam haalt dus vooral adem om het koolzuurgas kwijt te raken, niet om zuurstof aan te vullen. En omdat te veel koolzuurgas sneller leidt tot problemen dan zuurstoftekort, is de ‘sensor’ voor CO2 veel gevoeliger dan O2.
Wat is nou de consequentie voor het onderwaterzwemmen terwijl je je adem inhoudt? Onder water kun je natuurlijk geen ademhalen (behalve met een duikset, daarom is dat ook zo leuk!). Maar de hoeveelheid koolzuurgas in je lichaam neemt wel toe en dat moet het lichaam kwijt. En hoe graag je ook wilt, op een gegeven moment gaat het lichaam ademhalen. Dat heet een ‘onvrijwillige’ ademprikkel. En als die onvrijwillige ademprikkel komt als je nog met je hoofd onder water bent, krijg je een slok water in je longen in plaats van lucht.
4 reacties
Theo
Goed en duidelijk stuk!
Knappe foto overigens van Joost Boerman!!
Dankjewel.
Danny
Dag duikarts Thijs, dank je wel voor je verhaal. Wat betreft die onvrijwillige ademprikkel..tja…sla je wat mij betreft de plank een beetje mis…ik freedive inmiddels 15 jaar recreatief en competitief, en ben daarnaast ook freediveinstructeur. Ik heb in al die jaren nog nooit iemand meegemaakt die met een onvrijwillige ademprikkel een slok water naar binnen ademde. Zelfs bij een shallow water black out gebeurt dit niet vanwege het onwillekeurig samentrekken van de stembanden het zg. laryngospasme. Mocht je meer willen weten over freediven dan nodig ik je bij deze uit om contact met me op te nemen. Met vriendelijke groet,
Danny Martherus
Thijs Wingelaar
Beste Danny,
Dank voor je toevoeging. Gelukkig zien we in de praktijk maar heel weinig mensen die dit daadwerkelijk overkomt! Wat mij betreft ook een argument dat de freedive community op een veilige manier traint en werkt.
Een spasme van de stembanden, een laryngospasme, kan inderdaad voorkomen bij contact met water (of bijv. bij intubatie bij een operatie in het ziekenhuis). Maar of dit inderdaad voldoende beschermend werkt om aspiratie (inhalatie) van water te voorkomen is nog nooit goed wetenschappelijk onderzocht. We weten in ieder geval dat 15-20% van de mensen die verdronken is geen water in de longen heeft. Maar of het laryngospasme daarvoor verantwoordelijk is, of een ander proces, is nog niet opgehelderd. Ik verwijs graag naar een artikel van Joost Bierens uit 2016 (https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/physiol.00002.2015).
Ik ga overigens graag in op je aanbod om meer te leren over freediven. 🙂 Het delen van kennis maakt ons allemaal beter.
Hartelijke groet,
Thijs
Danny
We trainen weer 😉 elke woensdagavond in Zeist vanaf 19:30 Dus als je een keer kunt…..neem dan gerust contact met me op. PS. Als ik dit doe voor jou, dan verwacht ik dat je iets gaat schrijven over je freedive ervaring voor duikeninbeeld! Quid pro quo….Deal?