Schaaldierensterfte in Oosterschelde veel groter dan gedacht
Afgelopen week maakte Stichting ANEMOON melding van opmerkelijk veel waarnemingen van dode zeekreeften in de Oosterschelde. Uit observaties van meerdere duikers lijkt inmiddels naar voren te komen dat de sterfte onder kreeftachtigen (schaaldieren) groter is dan in eerste instantie gedacht. Behalve dode en ogenschijnlijk zieke kreeften worden ook veel dode krabben waargenomen.
Schaaldieren (Crustacea of kreeftachtigen) vormen een grote en diverse diergroep, met in Nederland vertegenwoordigers in zowel zoet- en brak- als in zout water. Tot de opvallendste en bekendste soorten in zee behoren de kreeften en krabben. Maar ook garnalen horen bij deze groep, evenals diverse andere kleinere soorten en groepen. Bekende soorten zijn onder andere de Europese zeekreeft, de Noordzeekrab, de strandkrab en meerdere zwemkrabben. Stuk voor stuk interessante dieren die, behalve soms bij gastronomen, erg populair zijn onder duikers, snorkelaars, biologen en andere waarnemers. Maar met name van sportduikers komen er nu meldingen dat er – in elk geval in de Oosterschelde – iets aan de hand lijkt met deze diergroep.
Dode en zieke kreeften
Sportduikers nemen gewoonlijk maar weinig dode kreeften waar. Sinds het bericht van afgelopen week komen er echter direct en via sociale media meer en meer meldingen van dode kreeftachtigen binnen. Opmerkelijk is dat de duikers, onafhankelijk van elkaar, zeggen dat ze de laatste tijd niet alleen opvallend veel dode kreeften zien, maar ook nog wel levende, maar ogenschijnlijk zieke kreeften. Dit waren dieren die overdag heel traag over de bodem kropen, nauwelijks reageerden op de aanwezigheid van duikers en zelfs gewoon opgepakt konden worden. Dit in tegenstelling tot gezonde kreeften: die zie je overdag zelden onbeschut rondlopen. Gezonde dieren vertonen vaak een actief, agressief, verdedigend gedrag wanneer ze oog in oog met duikers komen, of ze vluchten meteen razendsnel weg. Dit was niet het geval met deze schijnbaar half-bewusteloze kreeften. Verontrustend is ook dat de duikers van meerdere krabbensoorten opeens grote aantallen dode dieren zien. Het probleem lijkt zich niet alleen te beperken tot de Europese zeekreeft.
Honderd of meer dode krabben
Bij een recente duik van circa tachtig minuten bij Stavenisse, werden naast enkele dode kreeften ook naar schatting meer dan honderd dode krabben gezien. Soms lagen er meerdere bij elkaar. Dit was ook het geval bij de Zeelandbrug bij Zierikzee, waar nu meer dode krabben dan normaal gesignaleerd worden. Het betreft vooral de Strandkrab, maar daarnaast ook de fluwelen zwemkrab en zelfs het kleinere ruige krabbetje. Dit zijn meer in het oog springende, relatief vaak voorkomende soorten. Gelukkig worden er ook nog steeds diverse levende krabben gezien, waaronder exemplaren die zich tegoed deden aan hun overleden soortgenoten.
Ook veel minder garnalen?
Hoewel daar nog meer naar moet worden gekeken, hebben duikers ook gemeld dat ze nauwelijks tot geen garnalen meer zien. Terwijl dit toch het seizoen is waarin je normaal gesproken verschillende fraaie garnalensoorten kunt waarnemen. Behalve de gewone garnaal zijn er aan het einde van de zomer op de duikplekken in de Oosterschelde onder andere regelmatig waaiergarnalen te zien, evenals andere soorten als de roodspriet-, gezaagde, veranderlijke en sierlijke steurgarnaal. Is er ook hierbij sprake van toegenomen sterfte? Garnalen zijn relatief klein en dode garnalen zijn onder water lastiger te vinden. Dode garnalen worden ook sneller door aaseters opgegeten dan grotere dode krabben en kreeften. Kortom, het lijkt zinnig om nu in de Zeeuwse Delta ook op het voorkomen van de diverse soorten garnalen te letten.
Wat is de oorzaak?
Naar wat de oorzaak is van deze opvallende sterfte/verdwijning blijft het voorlopig nog even gissen. Het huidige beeld zou verklaard kunnen worden door een mogelijke infectie, bijvoorbeeld met een nog niet geïdentificeerd virus. Veel virussen zijn specifiek voor bepaalde diergroepen, hetgeen verklaart waarom wel schaaldieren geraakt worden, maar er geen dode vissen, zeesterren, schelpdieren of andere organismen worden aangetroffen. De aanwezigheid van gifstoffen of toxische algen kan uiteraard ook niet worden uitgesloten, maar dan zou je verwachten dat wellicht nog meer en andere groepen en soorten zeedieren het loodje zouden leggen.
Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt en Rykel de Bruyne, Stichting ANEMOON
Dit artikel is uitgebracht door Stichting ANEMOON en met toestemming overgenomen van Nature Today.
