De sepia's van Noord-Sulawesi

Noord-Sulawesi staat bekend om zijn grote soortenrijkdom. Ook sepia’s komen er in alle soorten en maten voor. Pim van Schendel vertelt je meer over deze fascinerende dieren en laat ze in hun habitat zien.

Vijf soorten

Er komen 5 verschillende soorten sepia voor in Noord-Sulawesi. Vier daarvan zie je ook in de video voorbij zwemmen. De Broadclub cuttlefish wordt het meest gezien.

Flamboyant cuttlefish (Metasepia pfefferi)
Broadclub cuttlefish (Sepia latimanus)
Needle cuttlefish (Sepia aculeata)
Dwarf cuttlefish (Sepia bandensis)
Pharaoh cuttlefish (Sepia pharaonis)

Broadclub cuttlefish_sepia_3_Noord-Sulawesi_still — Broadclub cuttlefish. (still uit video)

Van klein tot groot

Qua grootte verschillen de diverse soorten sepia. De Flamboyant cuttlefish is de kleinste van allemaal met zijn 4 tot 8 cm. Bij deze soort winnnen de vrouwtjes het van de mannelijke soortgenoten.
De Broadclub cuttlefish is een zwaargewicht! Hij wordt maximaal 50 cm groot, maar weegt soms wel 10 kilo.

Flamboyant cuttlefish_sepia_2_Noord-Sulawesi_still — Flamboyant cuttlefish. (still uit video)

De flamboyant cuttlefish 'praat' in kleuren

De normale kleur van de flamboyant cuttlefish is donkerbruin, bijna zandkleurig. Ter verdediging kan hij snel van kleur veranderen en laat hij een patroon van zwart, donkerbruin, wit, witgeel en fel oranje/rood/roze zien. Deze laatste felle kleuren komen vooral voor aan het uiteinde van de armen en zijn een waarschuwing aan vijanden: “ik ben giftig”. In het vlees van de sepia zit een uniek gif dat dodelijk kan zijn voor dieren die zich tegeoed doen aan deze sepia’s.

Kleurflitsen en lichtgolven

De broadclub cuttlefish kan, net als alle andere sepia’s, van kleur en patroon veranderen en zelfs van huidtextuur. In de video zie je ook de kleurflitsen en lichtgolven. Dat is niet alleen bedoeld als camouflage. Deze sepiasoort doet dit ook om zijn prooi -voornamelijk vissen, krabben en garnalen- te hypnotiseren en zodoende makkelijker te vangen.

Needle cuttlefish_sepia_Noord-Sulawesi_still — Needle cuttlefish. (still uit video)

Waar kun je ze zien?

Sepia’s in het algemaan kunnen op iedere duikstek in Nood-Sulawesi voorkomen, maar elke soort heeft een favoriete verblijfplaats.
De Broadclub cuttlefish komt voornamelijk voor op koraalriffen, de zogenoemde sloping reefs – Manado Bay, Bangka, Lembeh Strait. Opvallend is dat ze minder vaak worden gezien rondom Bunaken en de omringende eilanden met hun steile wanden en ondiepere koraaltuinen. Manado Bay is een echte hotspot voor deze sepiasoort en vooral de duikstek Circus Critter staat bekend om de vele sepia’s die er voorkomen. Er zijn bepaalde vuurkoralen met het hele jaar door sepia-eieren. Veel van de beelden van de Broadclub cuttlefish in de video zijn daar opgenomen.
De Flamboyant cuttlefish en de Needle cuttlefish komen vooral voor op de zogenoemde muck-duikstekken – Lembeh is daar een perfect voorbeeld van. De beelden in deze video zijn allemaal opgenomen in Manado Bay en vooral in de Poopoh regio, genoemd naar een klein dorpje in het zuidelijke deel van het nationale park, waar muck en koraal elkaar in een heel klein gebied afwisselen.
De Dwarf cuttlefish komt in koraaltuinen rondom heel Noord-Sulawesi voor en wordt voorl tijdens nachtduiken gespot.

Face to face

Sepia’s paren face to face en er gaat een heel ritueel aan vooraf. Het kleinere mannetje probeert het vrouwtje te imponeren en laat allerlei kleurpatronen zien, net zoals bij het jagen. Mannetjes verdedigen vaak één vrouwtje tegenover andere mannetjes en hopen zo het recht tot paren te verkrijgen – vaak duurt het een tijdje voordat een vrouwtje het mannetje toelaat. In de video zie je hoe een mannetje -zonder succes- probeert te paren met een vrouwtje. Of het uiteindelijk gelukt is, is onbekend – we hadden onze maximale bodemtijd bereikt.
Het mannetje plaatst sperma in een holte onder de mantel bij het vrouwtje en het vrouwtje bevrucht daarna de eitjes die ze draagt. Na het paren legt het vrouwtje de eiren, stuk voor stuk, op een plek waar roofdieren er niet of heel moeilijk bij kunnen. De Flamboyant cuttlefish legt ze vaak in een omgekeerde, halve kokosnoot zodat ze onzichtbaar zijn. De Broadclub cuttlefish legt ze vaak tussen de takken en armen van vuurkoraal waar niemand erbij kan. Als de eieren gelegd worden, zijn ze klein maar ze groeien iets en worden harder – daardoor komen ze klem te zitten tussen het koraal en kunnen ze ook niet wegdrijven of verwijderd worden uit het koraal.