Joost van Uffelen in beeld

Elke onderwaterfotograaf heeft een eigen stijl en voorkeuren! En dat brengen we in beeld met een reeks portfolio’s van bekende en minder bekende onderwaterfotografen. Deze maand is het de beurt aan Joost van Uffelen!

Joost van Uffelen (1984) woont samen met zijn vriendin Sandy in Leiden. In 2001 begon Joost samen met zijn vader met duiken en in 2013 is hij gaan freediven, samen met Sandy. Als ik hem vraag naar haar rol bij zijn fotografie, is Joost duidelijk. «Zij bepaalt mede welke trips we doen en is uiteraard betrokken als model in de foto’s die ik wil schieten. Ik probeer haar ook mee te nemen in het verhaal dat ik met de foto’s wil vertellen, zodat ze mee kan denken of me kan attenderen op iets wat ik over het hoofd zie.»

Fotograferen deed hij al wat eerder, maar in 2010 pakte Joost het fotograferen serieuzer aan «Na wat point & shoots ben ik op spiegelreflex camera’s overgestapt en zo door de volgende sets heen gegaan, Nikon D70s met een Ikelite huis, Nikon D7000 met een Aquatica huis en daarna een Nikon D750 met een Nauticam huis. En ik ben net overgestapt naar de Nikon D850 met een Nauticam huis.»

Over zijn favoriete lenzen zegt Joost: «Toen ik nog niet met een full frame camera fotografeerde, schoot ik veel met de Tokina 10-17mm lens. Momenteel gebruik ik de 15mm Sigma en de 16-35mm Nikon lens het meest. Ook gebruik ik de 60mm en de 105mm Nikon lenzen, maar wel minder vaak.» Joost maakt tijdens het duiken gebruik van twee Ikelite ds160 flitsers, maar bij het freediven laat hij deze echter bijna altijd achterwege.

Freediven vs duiken

Freediven is anders dan (scuba)duiken, dus gebruikt Joost een andere setup. «Omdat ik freedive, gebruik ik meestal mijn fisheye en wide-angle set-ups. Hiermee kan ik zo veel mogelijk van mijn onderwerpen in beeld krijgen terwijl ik de afstand tussen mij en de onderwerpen verklein. Dat komt het beeld ten goede als het gaat om contrast, scherpte en kleur. Freediven is voor mij de eerste manier waarop ik graag foto’s maak. Je bent door de korte tijdspanne die je hebt, heel intensief bezig met je fotografie. Je bent ook enorm vrij in je horizontale maar ook verticale bewegingen in het water ten opzichte van persluchtduiken. Het is de ideale methode om groot wild in de zee tot vijftien meter te fotograferen als je het mij vraagt.»

Duiken doet Joost in principe ook graag, maar wel in specifieke omstandigheden waarbij freediven geen optie is vanwege de locatie of het onderwerp dat hij wil fotograferen. Een voorbeeld is het fotograferen van de werkzaamheden van de Duik de Noordzee schoon-expeditie. «Het heeft totaal geen zin om als freediver tussen technische duikers op gemiddeld dertig meter diepte te fotograferen. De kou van de Noordzee, de diepte en de beperkte tijd die je hebt, maken de omstandigheden niet ideaal voor freediven.»

Fotowedstrijden

Joost geeft eerlijk toe dat fotowedstrijden niet zijn ding zijn. «Ik mis het element in dat  het verhaal over de dieren of de belevenis kan doen en meer context kan geven.» Toch heeft hij zeker in het begin aan wedstrijden meegedaan. Een voorbeeld is de fotowedstrijd van Duikvaker. Joost deed ook mee aan de eerste Frans Lanting National Geographic Award in 2014/2015 en zond foto’s in voor de Big Picture competitie (California Academy of Sciences). «Verder zullen de fotowedstrijden waar ik aan meedeed, op één hand te tellen zijn.»

In 2014 deed Joost mee aan de wedstrijd om de Save Our Seas Foundation (SOSF) Photo Grant te winnen. Hierbij kon aanstormend talent een toelage winnen in de vorm van een coaching-/fotografieproject onder begeleiding van fotografen die bij Save Our Seas aangesloten zijn. 

«Ik ben een keer tweede geworden in de fotowedstrijd op de Duikvaker, maar merkte toen al dat de “public vote” wedstrijden een vrij bijzonder fenomeen zijn. Ik ben er trots op dat ik in 2014 bij de finalisten van de SOSF grant gekomen ben. Ook in de Big Picture competitie was ik één van de finalisten.»

Frans Lanting Award

Joost is trots dat hij in 2014 de Frans Lanting Award heeft gewonnen. De prijs heeft hem naamsbekendheid in onze kleine duikwereld in Nederland en daarbuiten gegeven. Ook leverde het een publicatie in National Geographic NL/BE op. Verder mocht hij samen met onder andere Humberto Tan en Frans Lanting een fotoworkshop bij de Oostvaardersplassen doen. Tweemaal was hij te gast bij RTL Late Night om over zijn fotografie te vertellen. «Het winnen van de award heeft me verder geleerd dat de “roem” in principe beperkt is en dat het goed is om met beide benen op de grond te blijven staan. Het belangrijkste wat het me gebracht heeft, is de bevestiging dat wat ik doe, ertoe doet. Mensen waarderen de beelden die ik maak. Het heeft me erg gemotiveerd om te blijven doen wat ik leuk vind. Dat is foto’s maken en met die foto’s een verhaal vertellen dat mij interesseert of aangrijpt, of liefst beiden.»

Publicaties

De foto’s van Joost verschijnen regelmatig in diverse publicaties, zoals het WNF koffietafelboek, het boek van Duik de Noordzee schoon, Duiken Magazine, Dive Magazine, National Geographic wereldwijd en NL/BE.

Ook worden zijn foto’s regelmatig gebruikt in boeken over biologie of natuurbehoud. Enthousiast vertelt hij: «Eén van de leukste publicaties was voor een kinderkledingmerk (MOLO) uit Scandinavië. Is het niet geweldig dat je kinderen kunt inspireren met een mooie mantazwembroek?» Zijn beelden zijn ook gepubliceerd in online media zoals de DailyMail,  Shutterstock en Divephotoguide.»

Het meest trots is Joost op zijn publicatie van een reuzenmanta en Sandy in National Geographic wereldwijd  in juni 2017. «Met deze publicatie kwamen veel dingen samen die mij veel voldoening geven. De eerste is dat ik behoorlijk wat onderzoek doe naar recente ontwikkelingen wat betreft natuurbehoud van onze wereldzeeën. Dat was belangrijk voor het maken van dit beeld. Daarnaast is het samenwerken met onderzoekers iets wat ik graag doe. Zo kan ik hen steunen door aandacht voor hun werk te genereren en leer ik zelf iets bij.»

Het fotoverhaal maakte hij op eigen initiatief, maar National Geographic wilde ook graag aandacht geven aan het werk van de NGO Planeta Oceano. Dat leverde Joost een publicatie op met een potentieel bereik van 60 miljoen lezers wereldwijd.

Favoriete foto

Een lastige vraag die ik vaker aan fotografen stel is of ze een specifieke favoriete foto hebben, eentje waar ze iedere keer weer trots op zijn. Joost antwoordde hierop «er zijn verschillende foto’s die ik om uiteenlopende redenen als favoriet kan aanmerken. De foto van de zeeleeuw die me de Frans Lanting Award opleverde is een foto die me veel media aandacht en voldoening opgeleverd heeft, maar ook eentje waarvan ik me nog goed kan herinneren dat ik hem schoot. Ik wist direct dat het een knaller was.

De eerste walvis die ik onderwater fotografeerde was er eentje waarbij ik ook door goed onderzoek te doen en samen te werken met onderzoekers een mooi resultaat neer kon zetten. Dat leverde me ook mijn eerste publicatie bij Duiken Magazine op. Afgezien daarvan blijft de allereerste walvis me uiteraard als geen ander bij. Als ik er zo over nadenk, zijn er eigenlijk zo veel..!»

Groothoek en groot wild

Over zijn favoriete techniek bij onderwaterfotografie is hij duidelijk: «Zonder meer wide-angle». Uiteraard wil ik dan ook meteen weten waarom? «Omdat het een besef van plaats in onze onderwaterwereld geeft. Macrofotografie is abstracter en heeft zijn eigen kracht, maar niet-duikers kunnen zich daarmee moeilijker identificeren. Een mens in de foto helpt kijkers nog meer om een connectie met het beeld te krijgen. Het is een beproefd concept, maar niet minder effectief als je het mij vraagt. Het is wel de ideale manier om mensen zich betrokken te laten voelen bij het leven in onze oceaan.»

Ik zie de foto’s van Joost regelmatig in de sociale media voorbijkomen – vaak met groot wild en dat maakt me nieuwsgierig, want hoe is dat zo gegroeid? «Dat is eigenlijk vrij natuurlijk gegaan. Door de jaren heen is interactie met groot wild in de zee een van de mooiste belevenissen geworden. Het grote wild in de oceanen heeft de afgelopen 50 jaar veel te lijden gehad onder druk van ons mensen. Denk aan de walvisjacht, de overbevissing in het algemeen en van haaien als bijvangst en voor haaienvinnensoep in het bijzonder. Er zijn dus genoeg verhalen te vertellen. Boven alles zijn grote zeedieren bij uitstek geschikt als ambassadeurs voor de onderwaterwereld, dus ideale modellen van de oceanen!»

Reizen

Joost en Sandy reizen regelmatig en maken daarbij naar eigen zeggen bewust keuzes in hun leven om dat te kunnen bekostigen en faciliteren. Zo hebben ze inmiddels een indrukwekkend lijstje met bestemmingen als Ierland, Engeland, Duitsland, Frankrijk, Italië, Egypte, Zuid-Afrika, Tanzania, Mozambique, de Azoren, Réunion, Australië, Fiji, Honduras, Costa Rica, Mexico, Peru, Argentinië, Ecuador, Bahama’s, Filipijnen, Indonesië, Maleisië. Joost sluit deze lijst af: «Toch vind ik het duiken in Nederland ook leuk hoor! De Noordzee en Zeeland hebben prachtige natuur te bieden.»

Als ik naar zijn favoriete bestemming voor onderwaterfotografie vraag, vertelt hij me dat hij aan alle bestemmingen goede herinneringen heeft. Toch springen bijvoorbeeld Mexico en de Bahama’s eruit als het gaat om groot wild. Bestemmingen als Mozambique en Peru hebben een enorme aantrekkingskracht op Joost: «Deze landen zijn in ontwikkeling en er wordt op de plekken waar wij geweest zijn, relatief weinig gedoken. De spanning tussen natuur en milieu is daar te voelen. In alle opzichten zijn nu juist die bestemmingen één groot avontuur!»

Zoals elke (onderwater)fotograaf heeft ook Joost fotobestemmingen op zijn bucketlist staan. «Sinds 2010 heb ik Noorwegen voor de haringtrek al op het oog, omdat ik denk dat de orka het ultieme intelligente roofdier is. Het weinige licht op die breedtegraad heeft hem er tot nog toe van weerhouden om erheen te gaan. «Wie weet ga ik er binnenkort toch eens naar toe.» Daarnaast denken Joost en Sandy er zo nu en dan ook over om juist terug te gaan naar misschien wel de fijnste plekken die ze bezocht hebben. «Denk dan aan de Azoren en Réunion, een Frans eilandje in het midden van de Indische Oceaan.» Maar er zijn nog genoeg plekken op de wereld met groot zeeleven waar Joost nog niet geweest is. Hij denkt dan aan specifieke plekken in Australië, Nieuw-Zeeland en dergelijke.

Wat Joost ook prachtig vindt is ‘blackwater’-fotografie in de nacht het midden van de diepe oceaan. De dagelijks verticale migratie van plankton is ideaal om bijna alien-achtige juveniele dieren te fotograferen. «Ik zou dan wel even mijn macro skills moeten afstoffen…»

Ambities

Joost zei het al – macrofotografie is niet iets wat hij vaak doet, maar het heeft zo zijn uitdagingen en echte pluspunten. «Dat zou ik onder andere in Nederland weleens verder willen oppakken.» Ook zou hij graag zijn techniek verder willen ontwikkelen om een fotoverhaal nog meer tot zijn recht te laten komen. «De relatie tussen mens en (zee)dier blijft mijn passie.» Dat betekent dat het fotograferen van mensen ook van belang is. Dat zou Joost in ieder geval graag nog verbeteren (portretten, journalistiek, enz.).

De onderwaterfoto’s van Joost zijn onder andere te vinden op zijn website: www.joostvanuffelen.com. Of neem eens een kijkje op zijn Instagram-pagina.

Geniet van zijn portfolio! Klik hieronder op een thumbnail voor de volledige weergave en om de diavoorstelling te starten.