Hoofdpijn na het duiken
Je komt boven na een mooie duik en dan komt het op: hoofdpijn. Duikerarts Thijs Wingelaar gaat in op de oorzaken.
Somige mensen hebben er meer last van dan anderen, maar iedereen kent het wel: hoofdpijn. In relatie tot duiken is dan meestal de vraag: ik heb na een duik hoofdpijn, wat kan het zijn? Dat is voor een duikerarts best wel een lastige vraag, omdat er zo veel oorzaken voor hoofdpijn zijn. Ik zet er een aantal op een rijtje, maar deze lijst is geenszins volledig.
Klaringsproblemen
In je hoofd zitten een aantal ‘holtes’. Deze holtes zijn ruimtes in je schedel en hebben dus een harde wand (bot). De binnenbekleding is slijmvlies, het lijkt een beetje op de binnenkant van je wang. Dit slijmvlies produceert slijm (vandaar de naam) en dit slijm moet ook weer naar buiten kunnen. Daarom zijn deze holtes via een smalle opening verbonden met je neus of keel. De ‘sinussen’, of ‘bijholtes’, hebben geen superbelangrijke functie zoals je hart of longen, maar ze hebben wel een bijdrage in het geluid dat we maken bij spraak en andere klanken.
Als je verkouden bent, is de verbinding tussen je neus en deze holtes mogelijk minder doorgankelijk. Als je gaat duiken, heb je dan een ‘afgesloten’ ruimte, waarvan de lucht in wordt samengedrukt als je afdaalt de diepte in. Dit kan ‘squeeze’ veroorzaken, waardoor er bloed en vocht uit de slijmvlieswand gezogen wordt. Dit kan erg pijnlijk zijn en kan in milde vorm ook wel eens wat bloedverlies uit je neus geven na een duik. Alle reden om niet te gaan duiken bij verkoudheid.
Ik heb wel eens iemand gezien die bij verkoudheid toch ging duiken, maar vooraf neusspray gebruikte (xylomethazoline, kun je gewoon kopen bij de drogist). Daardoor ontzwelt het slijmvlies bij verkoudheid en is de opening naar de sinussen weer mooi open. Klinkt ideaal voor het duiken toch? Nadeel is dat het niet goed te voorspellen is hoe lang dit effect aanhoudt. Als het slijmvlies weer begint te zwellen onder water terwijl jij op diepte bent, kan het zijn dat de lucht in de sinus er niet meer goed uit kan. De afbeeldingen zijn niet passend voor DuikeninBeeld, maar een uitgebroken voorhoofdholte maakt je pasfoto een stuk minder mooi.
Koude
Zeker als je het hele jaar door duikt, kan het water in Nederland wel eens koud zijn. Kou op je hoofd kan ook een oorzaak zijn voor hoofdpijn, net zoals dat het kan zijn als je in guur weer gaat fietsen. Aanvullend kunnen je nek- en schouderspieren verkrampen bij een duik in koud water, wat ‘spierspanningshoofdpijn’ geeft. Heel simpel uitgelegd (en alvast excuses aan alle neurologen die veel meer nuances kunnen aanbrengen aan dit verhaal): de spieren trekken dan aan het botvlies van je schedel (omdat ze daaraan vastzitten). Botvlies is heel gevoelig (leuk experiment voor thuis om dit te ervaren: schop met je scheenbeen tegen de zijkant van een deur; dan weet je heel gemakkelijk hoe gevoelig botvlies kan zijn), dus als de spieren hier gedurende de duik aan trekken, kan dit vervelend aanvoelen. Mensen beschrijven dit wel eens als een ‘drukkende band’ of ‘helm’ die op het hoofd drukt. Niet ernstig, maar wel vervelend. Om het te voorkomen kun je nadenken of je mogelijk met een ander duikpak/kap kunt duiken zodat je het tijdens een duik minder koud hebt.
Duikuitrusting
Net als kou kan ook een zware duikset belastend zijn voor je nek- en schouderspieren, met dezelfde hoofdpijn als gevolg. In het water merk je niet zo veel van die dubbel 12, loodpockets, batterijen en lampen die je meeneemt, maar als je de dijk over moet in Zeeland, is dat wel even uitdagend. Beste tip is ofwel met minder spullen gaan duiken of in meerdere sessies je spullen naar de waterkant te brengen en ze pas op het laatste moment omhangen.
Ook een duikbril die te strak op het hoofd zit, kan pijnklachten geven. Vrij gemakkelijk te herkennen na een duik: als je aan de koffie nog steeds de afdruk van je masker in je gezicht hebt staan, dan zit het duidelijk te strak. Ook moet je tijdens het afdalen zorgen dat de druk in je masker gelijk blijft met de omgevingsdruk, omdat er anders squeeze kan optreden. Beste tip is om je masker goed af te stellen en goed te gebruiken.
Tandproblemen
Hier had je vast niet aan gedacht! Een gaatje in een kies, vooral in je bovenkaak, kan hele vervelende pijnklachten geven die ‘uitstralen’ naar je kaak, oor en zijkant van je hoofd. Met of zonder drukverschillen overigens. Hier is een mooi wetenschappelijk stuk over geschreven, maar echt vaak komt dit in Nederland niet voor – omdat de kwaliteit van onze mondzorg erg goed is. Het is zelfs zo bijzonder dat een recent geval hiervan uit Turkije gepubliceerd is in een wetenschappelijk tijdschrift.
Over het type vulling is veel geschreven, maar van vullingen die ‘eruit knallen’ door duiken heb ik in de afgelopen 10 jaar niet meer gehoord (in Nederland). Bij navraag aan een tandarts blijkt dat dit mogelijk komt omdat we in Nederland eigenlijk alleen nog maar composiet vullingen gebruiken en geen amalgaam (van die mooie zilverkleurige) vullingen. Maar zelfs dan is maar de vraag hoe groot de kans is dat er luchtbellen in de vulling zitten die bij drukverschillen schade veroorzaken.
