Fotojaaroverzicht 2021 - Udo van Dongen

December is de maand van de lijstjes… In het Fotojaaroverzicht 2021 laten wij het jaar zien door de ogen van 31 onderwaterfotografen – elke dag één. Vandaag de drie favorieten van Udo van Dongen.

Ik heb een drietal foto’s geselecteerd van de laatste Doggersbank-expeditie, afgelopen september. Dit was een natuurexpeditie die we met de MS Tender hebben gedaan en een samenwerking van verschillende partijen onder leiding van Bureau Waardenburg (mijn huidige werkgever). We hebben op de Doggersbank een aantal zakken met stortsteen geplaatst. De stenen bieden een harde ondergrond en een ideale structuur voor dieren om zich aan te hechten, wat op een kale zandbodem niet lukt. In offshore windparken worden zulke stenen als erosiebescherming rondom de windturbines gestort. Wij willen testen of het gebruik van een mix van verschillende maten stenen een gunstig effect heeft op de biodiversiteit. De bevindingen komen ten goede aan het technische ontwerp van toekomstige windparken. De ander partijen die deelnamen aan de expeditie waren het Wereld Natuur Fonds, ARK natuurontwikkeling, Wageningen Marine Research, Wageningen Universty en Dutch Maritime Productions. Ieder organisatie had zijn eigen doelstellingen maar het gaat te ver om die allemaal hier toe te lichten. Maar het was in ieder geval geweldig om weer eens op de Doggersbank te duiken. En tijdens de paar dagen die we hadden met goed weer, hebben we fantastische condities gehad waardoor het moeilijk was om uiteindelijk een drietal beelden te selecteren.

Viskottertje

Dit is een van de eerste wrakken waar ik op dook op de Doggersbank. Dat was in 2011 tijdens mijn eerste Doggersbank expeditie met Duik de Noordzee Schoon. Toentertijd was dit viskottertje nog grotendeels intact en de foto’s die ik daar toen maakte duiken nog regelmatig op in verschillende media. In de jaren daarop zijn we er nog meerder keren geweest, maar het was er nooit meer zo goed als die eerste keer. Tot dit jaar! Weer twintig meter zicht waardoor het gehele wrak te overzien was in een oogopslag en zelf in zijn geheel te fotograferen. Helaas is het wrak sinds 2011 wel erg ver uit elkaar gevallen. Deze foto met alleen natuurlijk licht is technisch gezien erg eenvoudig om te maken, maar desondanks toont hij wat mij betreft wel hoe gaaf het duiken op de Noordzee kan zijn. En een goede foto hoeft wat mij betreft niet persé technisch complex te zijn, als hij maar laat zien wat jij wil laten zien. Maar dan moet je wel de mazzel hebben met de condities.

Octopus

Tijdens de eerste duik van de expeditie werd ik door mijn buddy Wouter Lengkeek geattendeerd op deze octopus. Het was de tweede octopus van mijn leven die ik zag in de Noordzee, en voor zo ver mij bekend worden ze nog altijd zeer zelden waargenomen of gevangen. Helaas is de foto dit keer niet zo spectaculair uitgevallen als de vorige keer (in 2017), waarvan een van de beelden op de cover van de (herziene) derde uitgave siert van het Noordzeeboek ‘in de diepte’. Maar deze foto heeft nog wel een ander tragisch extraatje: de grotendeels vergane folie-ballon die aan het wrak is blijven hangen, bovenin de foto. Toch erg bijzonder dat die dingen zo ver van de kust nog teruggevonden worden in zee.

Haaienei

Ik heb in al die jaren behoorlijk veel dieren gezien op de Noordzee, maar een haaienei nog nooit. Deze werd gevonden door Brenda van Doorn-Deden en dankzij haar goede uitleg vonden we hem ook. Normaal gesproken zou je een dergelijk ei fotograferen met een 60 mm macrolens en een snoot. Of je licht hem uit langs achter zodat je mogelijk het haaienembryo kunt zien. Maar ik had alleen een fisheyelens en daar moet je het dan mee doen. Gelukkig kon ik dankzij de kleine domepoort een typische CFWA (Close Focus Wide Angle) foto maken, waardoor de omgeving ook nog enigszins in beeld komt. En waarom ik dat haaienei zo bijzonder vind? Het is het bewijs dat er nog haaien voorkomen op de Noordzee ondanks dat het een van de drukst geëxploiteerde zeeën ter wereld is. En als we nou maar genoeg delen in de zee helemaal met rust laten, dan ben ik ervan overtuigd dat dit soort waarnemingen niet meer zo zeldzaam hoeven te zijn in de toekomst.