Wijnand Vlierhuis, Terugkeer naar de Spiegelplas

Wijnand blijft dicht bij huis en duikt voor de verandering weer eens het zoete water in. Lekker dichtbij in de Spiegelplas.

Ondanks dat ik midden in het plassengebied woon, ben ik de laatste jaren voornamelijk een zoutwater duiker geworden. Het laatste weekend van augustus waren de weersomstandigheden naar onze mening niet helemaal optimaal om de lange rit naar Zeeland te ondernemen; wind en kans op buien. Als je erg weinig zoet water beduikt en dan enkel om eens wat oefeningetjes door te nemen, worden de plassen toch leuk afwisselend om weer eens een beetje nauwkeuriger te bekijken.

We besloten om de Spiegelplas een bezoekje te brengen. Daar heb ik toch nog een speciale, ietwat verwaterde, band mee. In het verleden heb ik er honderden malen gedoken. In de beginjaren ’90 zelfs nog fanatiek ingespannen met bezwaren en protesten tegen een voorgenomen provinciale stort van vervuild baggerslib, omdat de Spiegelplas zo lekker diep was en er lekker veel in kwijt kon. Het is gelukt om dat tegen te houden, maar dat was voornamelijk te danken omdat de weerstand ook enorm groot was bij vele andere partijen, vooral de omwonenden. Veel is de Spiegelplas niet veranderd in al die jaren. De enorme uitbundigheid aan baarzen, snoeken en vooral palingen is weliswaar aanzienlijk minder geworden, maar ze zijn er nog wel. Je hoeft niet meer over het stortpuin te struikelen om het water te bereiken, maar er is een nette steiger geplaatst met boeienlijn er omheen. Je moet daarvoor wel verder lopen, maar de parkeervoorziening is een stukje uitgebreid. Het water blijft over het algemeen enorm helder en is schoon.

Tijdens de wandeling naar de duiksteiger kraakte er af en toe een slakkenhuisje onder je voeten. Niet helemaal de bedoeling, maar die diertjes kropen volop over het vochtig beregende fietspad. Momenteel scheen er wel een vriendelijk en warm zonnetje. Het water zag er helder uit. De houten steiger was een beetje groen met algen begroeid en daardoor best glad. Eenmaal onder keek je uit over een landschap volledig bedekt met een dikke laag mosseltjes. Ze waren opvallend wit, met oranje sifons, mogelijk de exotische soort waar ik wel eens iets over heb opgevangen. Van dichtbij droegen veel exemplaren toch wel het kenmerkende strepenpatroon. Verspreid maar vooral dichter tegen de kant stonden fraaie plantenvelden in bossen bijeen. Fonteinkruid, kranswieren en waterpest, dat is wat ik weet te herkennen. Ik zwom verspreid verschillende voorwerpen af, zoals boomtakken en stortpuin. Alles zat heel dik onder die mosseltjes, en hun sifons stonden opvallend ver uit.

We staken even de diepte in. Op elf meter hing de kougrens en daar onder werd het mooi helder. Maar de temperatuur was minder comfortabel dus we draaiden terug. Na een beetje zwerven kwamen we weer bij de oever met de puinkant. Bovenaan stond een dichte haag van waterplanten, die een mooi decor opleverde. Je kon de bomen daarboven door het wateroppervlak heen zien. Ik dook echter met de macrolens, dus kon geen landschapsplaatjes maken. Maar voor macro leven is die puinkant juist erg leuk. Al snel vond ik een zoetwaterkreeftje. De gewone bruine, maar leuk om die weer eens te zien. Er kwam wat meer variatie bij. Boven me zwom een school jonge baarsjes, een posje schoot weg, op lichtgroene lelie bladeren vond ik heel kleine gedraaide slakjes, en op het puin stonden bosjes zoetwater hydroidjes en hydra’s. Ondieper op de planten ontdekte ik zeer kleine bosjes klokdiertjes. Je kan je makkelijk vergissen en ze afdoen als heel kleine ‘schimmelvlokjes’, maar het zijn toch echt groepen diertjes op steeltjes. Tussendoor keerde ik wat stenen en planken. Als je daarvoor formaten aanhoudt die je aan kan zonder te forceren, en ze daarna gewoon weer terug legt, is daar niets mis mee. Al gauw vond ik diverse rivierdonderpadjes. Die doen het al lang erg goed in de Spiegelplas maar ze leven erg verstopt.

En dan schoot er een markant visje weg. Ik herkende het wel, maar had ze nog niet hier verwacht; een zwartbekgrondel! Het is één van de Oost Europese exoten die wel heel erg snel Nederland aan het veroveren is. Ze was helaas erg schuw. Ik struinde verder, echt alles zat onder een centimeters dikke laag witte mosseltjes. Niet alleen het puin, maar ook de bodem was een uitgestrekte mosseltjesvlakte. Ook dat is wel eens anders geweest, oude onderwaterfoto’s tonen bijvoorbeeld een schone en heldere zandbodem. Dat is nu niet meer. Dan vond ik er tussen een klein slakje die ik nooit eerder had gezien. Klein, maar met een prachtig vlekkenpatroon. Ik moest het naderhand thuis even opzoeken, maar dit was een zoetwater neriet. Volgens diverse informatiebronnen staat dit diertje op de rode lijst van Nederlandse soorten als zijnde bedreigd en zeldzaam. Geweldig toch om zoiets te mogen vinden!

De baarsjes schoolden boven me langs de rand van de planten. In de verte zag ik het autowrak liggen, dus ik was weer in het beboeide gebied. Even kijken. Nou goed, het is een auto, maar gedumpte troep charmeert mij niet zo heel erg. Ik kende het ding nog wel als wit, nu is het ook volledig bedekt met mosseltjes. En dan ontdekte ik om me heen meerdere zwartbekgrondels. Op zich liggen ze regelmatig vrij op de bodem, maar bij benadering schieten ze snel weg onder allerlei schuilplekjes tussen het puin. Ik wist helaas maar een paar shotjes te maken op langere afstand. Naderhand wisten andere biologisch geïnteresseerde duikers mij te vertellen dat ze er nog maar een paar maandjes zijn. Maar ze voelen zich er thuis, dus de Spiegelplas zal daarin ongetwijfeld weer gaan veranderen. Zwartbekgrondels zijn bijvoorbeeld voedselconcurrenten voor de donderpadjes. Op de palen van de duiksteiger bekeek ik enkele mooi groene sponzen, en onder het plankendek zwermden enkele van die rode aasgarnaaltjes. Ik heb me een uurtje prima geamuseerd, en moet daarbij erkennen dat ik de belevingswaarde van de plassen nog wel eens heb onderschat. Dit duikje bewijst dat er genoeg interessants te beleven valt, vooral in het klein.