Expeditie Doggersbank 2019 – Dwergvinvis!

Dag vijf van Expeditie Doggersbank 2019. Voor Oscar Bos is het een bijzonder rijke dag! 

Ik heb mijn toetje –een heerlijke caloriebom van lava-cake, vanille-ijs en slagroom met nootjes -nog niet koud achter de kiezen als er een luide kreet door het gangbord schalt. Dit is het moment waarop ik al een jaartje hoop. In slow motion vlieg ik van de ruime eetzaal van ons expeditieschip de Cdt. Fourcault, langs de eindeloze eettafel, door de klapdeuren. Eerst langs de keuken, waar de afgekloven kippenbotten nog hoog opgetast liggen. Dan langs de zware deur van de machinekamer, naar achteren. Op rechts, de hut van Gaby, waaruit een legendarisch popconcert schalt. In de patrijspoorten van de hutten links en rechts goudkleurige taartonderzetters. Een staaltje Belgische vindingrijkheid om het zomerzonnetje buiten te houden. En voort gaat het, over de glimmende houten vloeren. Handdoeken -de een frisser dan de ander na een dag of drie duiken- wapperen aan de houten stangen door de luchtverplaatsing. Vlak voor het badhok –no shoes!- rem ik af en duik ik onze donkere hut in. Marmoleum op de vloer, vier kooien langs de wanden, koperen hang- en sluitwerk en de frisse geur van verse deo in de lucht, die ’s nachts omslaat in een zwaar bedompte versie. Op het bed links ligt mijn nog nadruipende onderwatercamera en verderop de spiegelreflex met een veel te grote telelens, maar niet zo groot als die van Udo. Je moet je plaats kennen op deze expeditie, tenslotte. Die lens gaat precies op dit moment zijn dienst bewijzen. Ik schiet in mijn expeditiejas en vlieg de trap op, naar voren langs houten bankjes afgeladen met dubbele duikflessen, nóg een trap omhoog richting stuurhut, op naar het platform op het dak. Ik sta klaar. Het is warempel tijd voor een walvissafari als toegift bij de twee duiken eerder deze dag. Over het dek gaat het gerucht dat maar liefst drie dwergvinvissen zijn gespot en nu staan alle dames en heren duikers klaar om dit spektakel te aanschouwen. Voor ‘waarneming.nl’ noteer ik alvast: 3x dwergvinvis, 55.282294 Noord, 3.841842 West, 9 juli 2019, 21:51 uur.

Whalewatching

In het donkerblauwe water doemen twee witte vlekken op, een kop komt boven en we horen hem ademen. Dan volgt de donkere rug, en als laatste die sikkelvormige rugvin. Het is een dwergvinvis, een kleintje van een meter of vijf. Nummer één is al aan de horizon richting westen verdwenen, en nummer drie, een wat groter dier, komt na een kwartiertje even polshoogte nemen en zwemt dan door. Nummer twee is nieuwsgierig en beweegt rondje na rondje rondom ons schip, een prachtig gezicht. Dat de Doggersbank een belangrijk gebied is voor dwergvinvissen, heeft collega Marijke de Boer in 2010 voor het eerst duidelijk vastgesteld in een artikel, met waarnemingen vanaf verschillende offshore schepen. De dwergvinvissen foerageren met name in het voorjaar op de flanken van de Doggersbank waar ze op scholen zandspiering af komen. Ze zwemmen langs de 50 m dieptelijn, bij grind en zandachtige bodem, met steile hellingen. Zandspiering is een visje dat, zoals de naam zegt, in de winter verstopt zit in het zand en er massaal uit komt als er voldoende algen in het water zitten.

Op het platform loop ik steeds van links naar rechts en weer terug. Vanaf hier overzie je het hele schip en het water er omheen. De dwergvinvis is zeer geïnteresseerd in onze lijn met vier duikboeien. Die ligt al in het water voor de duik van morgenochtend, bij wrak 2892, een onbekend groot object van circa 90 bij 20 meter. Na elk rondje rond het schip haalt hij bij de derde boei adem, zo lijkt het. Ik schiet bij elke ademteug wat foto’s, en houd het benedendek op de hoogte van de laatste zwembewegingen. Het water is super helder en we kunnen, ook nu de duisternis intreedt, zijn wit gevlekte zijvinnen eenvoudig volgen. Zo’n drie kwartier later wordt het donker: de dwergvinvis is er klaar mee en wij ook. De bakken chips staan op tafel. Zo vier je dit gepast.

Rijke dag

Met vette vingers vul ik mijn duiklogboek verder in. Vanochtend doken we diep, naar 37 meter. Het tropisch blauwe water ging op 20 meter over in een koude groene soep met drie meter zicht. Zo’n duidelijke thermocline had ik op zee nog niet meegemaakt. Het wrakje was mooi begroeid met dodemansduim en zee-anjelieren, maar door die diepte konden Tammo en ik er maar kort van genieten. Ben en de andere supportduikers vonden toch nog tijd om een bos netten aan de hefballon vast te maken, die we daarna op dek hebben uitgepluisd. Ze hingen tjokvol paardenmosselen (Modiolus modiolus) zo groot als je hand, die wel 50 jaar oud kunnen worden. Ondanks hun culinaire potentie hebben we ze om die reden maar niet tot een soepje getrokken en weer netjes overboord gezet. Deze mosselsoort kan grote riffen vormen die onder het OSPAR-verdrag beschermd zijn. Voor het ministerie van LNV hebben we eerder deze maand kaarten met vindplaatsen opgeleverd, daar kan deze duiklocatie nu mooi aan toegevoegd worden.
De tweede duik was ondieper, hogerop de Doggersbank, op 25 meter, en het wrak ‘T1’ bleek een walhalla voor naaktslakken. Buddy Floor verzamelde er maar liefst 8 verschillende soorten, een topduik.

Rond middernacht is het bedtijd. Ik slof langs gesloten deuren in een stil schip. Het was een bijzonder rijke dag: binnen 12 uur heb ik zachte koralen, grote anemonen, een noordzeekreeft, een ringsprietgarnaal, kabeljauwen, bijzondere en fraai gekleurde naaktslakken, een geringde kleine mantelmeeuw (Nr JZ939), joekels van gele haarkwallen met meters lange stekende draden, grote sponzen, een handvol zeekoeten, duikende jan-van-genten en twee dwergvinvissen kunnen noteren. En twee onbekende wrakken natuurlijk, maar daar let ik nooit zo op. Mooi plekje hoor, die Doggersbank.

Tekst: Oscar Bos