Duik op een spookschip

Het moet ongeveer twaalf jaar geleden zijn geweest dat ik tijdens een bezoek aan Bonaire een duik heb gemaakt op de Mairi Bahn, beter bekend als de Windjammer. Niet gehinderd door enige kennis van helium, nitrox als decogas en deepstops, maar wel gewapend met een 12-liter tank met 220 bar samengeperste lucht en een hoop jeugdige overmoed richting Bopec gereden en als een baksteen naar 60 meter geknald. Niks vergunningen, 11 september en moslimterrorisme of gedoe met duurbetaalde duikgidsen, gewoon je auto aan de waterkant parkeren, setje omhangen en gaan met die banaan.

Als ik heel eerlijk ben en er nu aan terugdenk, is die hele duik een grote blurr. Ik ben waarschijnlijk zo stoned als een garnaal van de stikstofnarcose, al “WAUW” roepend in mijn automaat, in een paar luttele minuten over en rond het 75 meter lange wrak gezwommen en heb na terugkomst grote verhalen verteld over deze geweldige duik. Wat me wel altijd is bijgebleven na deze duik, is het framewerk aan de achterkant van het schip dat als een soort “masterpiece van Escher” 3-dimensionaal in mijn geheugen is gegrift.

Wat mij betreft was de Windjammer altijd de grootmoeder der wrakken, elk jaar meer geïdealiseerd en bejubeld in mijn herinneringen.

Weer terug

Het is begin februari 2008 en ik ben weer terug op Bonaire. Niet voor het eerst sinds 12 jaar maar wel voor het eerst met een echte missie: ik wil de Mairi Bahn zien en nu eens niet als een wazige blurr.
Dit keer wel gehinderd door enige kennis van helium, decogassen en deepstops, netjes verpakt in ettelijke kilo\’s overgewicht aan wings, stage-automaten en een laptop voor de ….jawel… decoplanning. Zou het ideaalbeeld dat ik in mijn herinneringen aan dit wrak heb overgehouden nog kloppen of is het net als die herinnering aan je eerste jeugdliefde die op die lang verwachte schoolreünie een gezapige huismoeder blijkt te zijn? Teleurstellingen schijnen verborgen te liggen achter hooggespannen verwachtingen en dat is wat ik na twaalf jaar heb, hooggespannen verwachtingen. Mijn reisgenote en partner A-M is hier met een voorsprong: zij heeft twee jaar geleden nog op de Windjammer gedoken en kwelt me al maanden met haar verhalen over hoe fantastisch het is om helder en zonder narcose over het wrak te zwemmen. De enige reden waarom ik dit masochisme al tijden tolereer, is natuurlijk omdat zij de weg weet om tegenwoordig nog op het wrak te kunnen en vooral MOGEN duiken. Haar toenmalige tech-Instructor is een van de weinige gidsen die toestemming heeft om op de Windjammer te duiken. En aangezien ik tegenwoordig dankzij DuikeninBeeld een bekende Duik-Nederlander ben, besluit ik hem te mailen en te vragen of hij ons in ruil voor wat publiciteit mee wil nemen. In de eerste instantie reageert Walt Stark III (de derde alweer) wat stug maar na enige aanmoediging en een aantal links naar eerder gepubliceerd materiaal is hij toch bereid om ons tegen sterk gereduceerd tarief mee te nemen. We spreken af op een wat donkere zaterdagmorgen, het regent al twee dagen en dat terwijl de officiële regentijd al geruime tijd voorbij is. Walt blijkt een rustige en grijze Amerikaan te zijn die na enige aanmoediging enthousiast begint te oreren over de Windjammer.

Geschiedenis

De Mairi Bahn (Keltisch voor Bonny Mary) is gebouwd in 1874 in Glasgow Schotland in opdracht van de Engelsman Paul Mcintyre en bedoeld om lokaal handwerk te verschepen van New Delhi naar Londen. Haar eerste tocht van Glasgow naar Nieuw-Zeeland in 75 dagen (vreselijk snel voor die tijd) leverde haar de reputatie “Mooiste schip van de Pacific” op. In 1912 vervoerde ze leren producten, olijfolie en marmer van Italië naar Trinidad waar de lading werd verhandeld voor asfalt met als handelsbestemming Marseille. Verrast door een onverwachte storm koos de toenmalige kapitein Luigi Razetto voor de beschermende kust van Bonaire. Helaas besloot de harde wind anders en dreef de Mairi Bahn naar het noorden van het eiland. Terwijl Razetto wanhopig probeerde het schip bij te sturen, bleek het niet bestand tegen de enorme golven die tegen de romp opbeukten. De Mairi Bahn dreigde op het rif te stranden en in een laatste poging controle te krijgen over het schip werd het anker uitgegooid met als gevolg dat vaten met asfalt begonnen te schuiven en openbraken.

Volgens de verhalen was een petroleumlamp de oorzaak van het ontsteken van de asfaltdampen en de daaropvolgende ontploffing. Vier bemanningsleden werden door de explosie overboord geblazen terwijl de 28 overgeblevenen relatief veilig de kust bereikten. Het schip nam veel water binnen, helde over naar stuurboordzijde en zonk met haar kiel richting de kust op de koraalhelling 60 meter dieper.

Over het lot van de Mairi Bahn wordt heel geheimzinnig gedaan in de vorm van vele verhalen, zeker gezien haar historie van vele stormen, muiterij en cholera maar vooral door haar reputatie als zeeroverschip. Een andere overlevering vertelt over de plunderingen door de lokale Bonairianen direct na de stranding en de wraak die het schip ooit zal nemen op hen die aan deze plunderingen deelnamen hetgeen haar de naam \’\’Spookschip\’\’ opleverde.

Planning

We besluiten de duik op een trimix 18/45-mengsel te maken met Ean50 als decompressiegas. Samen met Walt (die de duik op een Evolution rebreather maakt) bekijken we de duikplanning en komen na een combinatie van software en ratio-deco (een methode om decompressie on-the-fly te berekenen) op een bodemtijd van 30 minuten op 60 meter diepte en 61 minuten decompressietijd uit. We besluiten ook om tijdens deze duiken de Scubapro Galileo-computers mee te nemen ingesteld met lucht als backgas en Ean50 als decompressiegas om te kijken hoe deze zich gaat verhouden tot onze eigen planning. Na analyse van ons backgas in de dubbelsets en de decogassen in de stages laden we alles in onze pick-ups en vertrekken richting Bopec. Walt meldde al dat er enige vertraging zou zijn omdat een schip bij Bopec ging aanleggen en we moeten wachten tot de sleepboten vertrokken zijn. Men is bij de Bopec sinds 11 september ietwat spastisch met duikers op het wrak binnen hun werkgebied en dit is alleen nog mogelijk met \’bekende\’ gidsen, vooraf aangemelde duikers en een kopie van het paspoort.

Voorbereiding

De bewaker bij de poort doet een uitgebreide controle. Hij vermeldt voorheen bij de luchthaven van Bonaire gewerkt te hebben wat rechtvaardigt dat een halve blik op Walts rebreather en een 1/6 blik op mijn foto- en videoapparatuur ruim voldoende is om ons meer dan veilig te verklaren. Wij klagen niet en kijken toe hoe hij met een stralende glimlach het toegangshek voor ons opent.

Nadat we de auto\’s geparkeerd hebben bij de waterkant waar een aantal lokale vissers de “catch of the day” staan schoon te maken, controleren we onze dubbelsets, videocamera en fototoestel om zeker te weten dat alles naar wens zal functioneren als ik straks bij het wrak ben. Walt zal tijdens de afdaling mijn fotobehuizing bij zich houden zodat ik kan filmen. Op mijn teken zullen we tijdens de duik enkele malen wisselen waardoor ik zowel video- als fotobeelden kan maken.

In het water clippen we onze stages aan en doen de laatste checks, bubble-check, valve-drill, s-drill en nemen het duikplan nog een laatste maal door. Daarna zwemmen we op ons rug het kleine baaitje uit, nagestaard door de vissers die heel even stoppen met hun visschoonmaakwerkzaamheden (3x woordwaarde). Je hoort hen bijna denken: “wat zijn die figuren in godsnaam van plan met die 100 kilo zooi op hun lijf”.

De duik

Tijdens het zwemmen kijk ik af en toe onder me en zie in het heldere water de bodem geleidelijk aflopen. Ondertussen herhaal ik voor mezelf het duikplan en de tijden van de decostops: 6, 4, 2, 4, 6, 20, 10 zijn de minuten voor de tussenstops en ondiepe stops. Ik kijk weer onder me en zie de helling opeens steil aflopen de blauwe diepte in. Ik zoek Walts blik die bevestigend naar me knikt, kijk naar de andere kant en zie A-M de knik bevestigen. Ik voel nog een laatste maal achter me of al mijn kranen openstaan (duikersdeformatie), clip mijn long-hose los en laat met een druk op de deflator de dure trimix uit mijn wing ontsnappen.

We dalen af in het blauw, rechts van me zie ik Walt met zijn Buddy Evolution als een kanon afzakken, links van me hangt A-M in haar vertrouwde horizontale profiel precies waar ik haar verwacht. Diep onder me zie ik een donkerblauwe schaduw opdoemen en ik schakel de HID-lampen van mijn videoset in en zet de camera aan. Damn, wat is dat wrak eigenlijk groot. 75 meter is natuurlijk wel de lengte van 3 wedstrijdzwembaden. Ik begin de afdaling te filmen en we zwemmen naar voorkant van het schip, het diepste deel van de duik. Het hoge heliumpercentage zorgt ervoor dat ik geen enkele last van stikstofnarcose heb. Het gefluit van het edelgas door de lagedrukslang klinkt vertrouwd maar herinnert me er ook aan dat het gasverbruik op deze diepte 7 keer hoger is dan aan de oppervlakte. Of het nu de helium is of de romantiek van lang vervlogen herinneringen maar eigenlijk ben ik een beetje teleurgesteld als ik het wrak kritisch bekijk en me realiseer dat Escher al lang dood is en met hem kennelijk ook het 3-dimensionale rasterwerk dat ik in mijn herinneringen al die jaren heb meegedragen. Wat ik zie, is een groot wrak, mooi begroeid met grote zwarte koralen, scholen vis die over het wrak dartelen en twee enorme masten waarvan 1 met een kraaiennest. Ik schud het sentiment van me af en geniet van deze bijzondere duik die weinig mensen gemaakt hebben. Nostalgie of niet, het blijft een verdomd indrukwekkend wrak, niet alleen door haar afmetingen of de diepte waarop zij ligt maar ook door haar historie en haar uiterlijk. Walt vertelde dat het middenstuk twee jaar geleden is ingestort en dit verklaart gedeeltelijk het veranderde beeld dat ik van haar heb. A-M is op haar best als zij van links naar rechts over het wrak schiet om te poseren. Ik schiet in mijn work-mode en wissel keer op keer tussen video en fotografie om een zo compleet mogelijk beeld van deze duik vast te leggen met als bekend gevolg dat de tijd voorbij schiet.

Decompressie

Precies op 29 minuten geeft A-M me het thumbs-up signaal, hetgeen het einde van onze duik betekent. Ik waardeer het feit dat ze me een minuutje extra geeft om mijn camera’s te ordenen en weg te clippen voordat we aan onze lange opstijging beginnen.
Onze eerste decompressiestop bevindt zich op 45 meter. Voordeel van een duik op de Windjammer is dat je een van de masten over het rif naar boven kunt volgen en dus een prima referentie voor de opstijging hebt. De minuten volgen elkaar op en op 21 meter maken we om de beurt onze gasswitch naar Ean50 zodat we elkaar goed in de gaten te kunnen houden. Walt gaat zijn eigen gang op zijn elektronisch gereguleerde, gesloten rebreather. Kennelijk vertrouw ik een elektronisch en zelfmengend systeem toch niet helemaal want ik betrap mezelf erop Walt tijdens de duik goed in de gaten te houden. Maar dit is nergens voor nodig want ik zie Walt regelmatig grijnzen als ik hem opzoek terwijl hij me grote OK signalen toewerpt.

Rustig opstijgend over het rif tikken de minuten van de decompressie weg en regelmatig vergelijken we de Scubapro Galileo’s met onze eigen planning. Als we de 61 minuten van onze geplande decompressietijd bereiken, geven de ScubaPro Galileo’s nog 11 minuten extra aan. We besluiten dat het wel genoeg is om ruim een uur rondjes zwemmen over het rif en negeren het gegil van de Galileo van A-M die driftig probeert haar met beeld en geluidsignalen terug te dwingen naar een deompressiestop. Gelukkig was ik zo slim om voor de duik deze luidruchtige waarschuwingen uit te schakelen en werp haar tijdens de laatste meters van onze opstijging gespeeld verstoorde blikken toe die ze feilloos pareert met een knappe combinatie van scheel kijken en lange neus te maken.
Aan de oppervlakte blijven we nog enkele minuten drijven en nemen rustig de duik door die qua procedures en planning perfect verlopen is: precies op de afgesproken 91 minuten zijn we aan de oppervlakte gekomen.

Ben ik teleurgesteld na deze duik omdat de Mairi Bahn in mijn herinneringen mooier, groter en indrukwekkender was? Ach, iedereen wordt ouder en je idealiseert dit soort duiken met het verstrijken van de jaren toch behoorlijk. Ik vond het een geweldige duik die ik veel bewuster en meer gecontroleerd heb gemaakt dan 12 jaar geleden. Ik ben dan wel een illusie armer maar ook een behoorlijke ervaring rijker. Een spookschip is de Mairi Bahn voor mij al lang niet meer maar wel een zeer aantrekkelijke dame op leeftijd.

Wil je ook een duik maken op de Windjammer, neem contact op met Walt.