Drie minuten in een beangstigende stroming

Muistromen langs de noordzeekust zijn deze zomer regelmatig in het nieuws. Bij duiker Jan komen de herinneringen weer boven. Hij doet zijn verhaal.

Oesterputten, Noord-Beveland. Foto: Beeldbank Rijkswaterstaat.

“Begin juni 2003. Het is mooi weer en we zijn met de vereniging op duikweekend in Zeeland. Met een groepje ervaren duikers besluiten we om ook eens een minder bekende stek te pakken. Het wordt de Oesterputten, een plek die we kennen uit de Duikgids en van de verhalen van andere duikers.

Het is vanaf de camping een stukje rijden én lopen. Het ziet er allemaal mooi uit en het lijkt erop dat we de enige duikers zijn. Mooi! Dat geeft ons de ruimte. Niet de tijd want we willen zoveel mogelijk op het tij duiken.

De horloges worden gezet. Samen met mijn maatje en buddy ga ik, volgens plan, precies op tijd het water in. We zijn de eerste van de drie buddyparen. We laten ons onder water zakken. Wat er dan gebeurt, is zeer beangstigend.

Geen hand voor ogen
Direct onder water is het slecht zicht met veel sediment. We zakken snel. Veel sneller dan wij gewend zijn. De afspraken die we jaren geleden al gemaakt hebben, gelden nog steeds: we willen naar boven en de duik beëindigen. Ik heb mijn buddy vast en hij mij, maar zien doen we elkaar nauwelijks. We worden mee omlaag getrokken. Hoe diep, we zien het niet – de meter valt niet af te lezen. De angst wordt groter door het steeds slechter wordende zicht – we zien elkaar nu helemaal niet meer, maar blijven elkaar vasthouden. We trappen flink om maar aan het wateroppervlak te komen en toch moeten we steeds weer klaren. In mijn hoofd klopt het allemaal niet meer, ik heb zoveel vragen.

Vest vol
Uiteindelijk besluit ik om een duikongeval te forceren en blaas ik mijn vest op. Ik blijf blazen, net zo lang tot het vest vol is, maar nog moet ik klaren. Ik weet dat de Oesterput op sommige plekken heel diep is. Daar wil ik niet zijn en zeker niet zo.

— De stroming ‘spoelt’ me niet ‘weg’, maar trekt me naar beneden. Geen cursus waarin ik heb geleerd hoe ik ermee moet omgaan, laat staan hoe ik moet omgaan met de angst dat ik de duik niet overleef. —

Stress
Ik krijg een aanval van hyperventilatie. Ik herken het uit mijn werk als bedrijfshulpverlener. Nooit eerder heb ik dat gehad, maar ik besef dat het de stress en spanning zijn. Ik ga dit niet overleven – die gedachte schiet door mijn hoofd en geeft nog meer stress. Het besef dat ik toch bezig ben met ‘fighting the current’, is er niet. De stroming ‘spoelt’ me niet ‘weg’, maar trekt me naar beneden. Geen cursus waarin ik heb geleerd hoe ik ermee moet omgaan, laat staan hoe ik moet omgaan met de angst dat ik de duik niet overleef.

Duiktijd: 3 minuten
In totaal duurt de duik alles bij elkaar een kleine drie minuten. Eenmaal boven trekt mijn buddy me gelijk op mijn rug. Hij legt zijn (gelukkig grote) handen om mijn neus en mond heen en spreekt me geruststellend toe. Binnen een minuut adem ik weer helemaal normaal, maar ik ben moe als een hond. We proberen onze andere duikkameraden die net naar beneden willen gaan, te waarschuwen, maar we zijn te ver bij hen vandaan (gespoeld).

Traag zwemmen we naar de kant, ontdoen we ons van onze duikspullen en turen we over het water om te zien wat de anderen doen. Zij komen na 45 minuten boven met grote verhalen over wat ze allemaal gezien hebben op deze mooie plek.

Stil
Ik zit stil voor me uit te kijken. De angst bekruipt me opnieuw, de anderen merken het. Ik vertel wat er is gebeurd, en over mijn angst. Allemaal begrijpen ze het, maar niemand kan vertellen wat het was.

Onderweg naar de camping laat ik bij een duikwinkel mijn horloge uitlezen. Ik wil weten of ik morgen weer kan duiken of me toch door een duikarts moet laten nakijken. Mijn horloge geeft aan dat wij binnen 30 seconden naar 18 meter zijn afgezakt ondanks alles wat we hebben gedaan om omhoog te komen. Opvallend is dat de opstijging redelijk binnen de normen is gebleven.

— Blijf vooral kalm en don’t fight the current! —

Wat was het?
Op het Duikforum stel ik de week erna de vraag wat het geweest kan zijn. Daar wordt mij, naast de nodige vervelende reacties, verteld dat het een muistroom was. Ik ken de stroming wel van boven water (van vroeger en als kustbewoner), maar niet onder water. Ik krijg ook het advies: laat je meevoeren en ga als de stroom minder wordt, plat liggen en zwem vervolgens uit de trechter. Blijf vooral kalm en don’t fight the current!

Aandacht in opleidingen
Ik denk dat er in duikopleidingen meer aandacht moet komen voor de muistroom: wat is het en nog belangrijker, wat moet je wel en wat moet je niet doen.

Meteen weer het water in
Wij gaan de dag erna op een voor ons vertrouwde stek weer duiken. Met knikkende knieën… Maar als we dat niet gedaan hadden, zouden we waarschijnlijk nu niet meer hebben gedoken. Na een duikje van 41 minuten zijn we weer boven water met een grijns op ons gezicht. Wat is dat duiken toch mooi en leuk en wat zie je veel onder water!”

Nu in 2020 duik ik nog steeds samen met mijn buddy van toen. Mensen die mij kennen, weten dat ik altijd anderen probeer te behoeden voor de nare ervaring die wij in 2003 hebben opgedaan en die er bijna voor heeft gezorgd dat ik mijn vinnen aan de wilgen had gehangen.

Noot van de redactie: gezien het dagelijkse werk van deze duiker wordt alleen zijn voornaam genoemd. Volledige naam en andere contactgegevens zijn bij de redactie bekend.