Congres Wij duiken veilig – Menselijke factor niet onderschatten

Fouten maken is menselijk en onvermijdelijk. Dat laat keynote-spreker Gareth Lock zien tijdens het congres Wij duiken veilig op vrijdag 27 september. «Belangrijker is hoe we ermee omgaan.»

Gareth Lock is duiker. Hij maakt zich hard om de veiligheid van het duiken zelf en de duiker te vergroten en zo duiken leuker te maken – niet door middel van ‘technische’ vaardigheden als trimmen en uitloden, maar door kennis en tools uit industrieën met een hoog risico toe te passen op de duiksport.

Mijn oog valt meteen op de slogan op zijn website: Counter-errorism in diving. Ik moet het twee keer lezen voor het kwartje valt, maar zo zegt Gareth zelf: «Er zijn veel mensen die denken dat ik iets anders bedoelde en het verkeerd heb geschreven.» De voormalige instructeur van de Royal Air Force vervolgt: «Allemaal maken we fouten, dat is niet erg, maar we moeten er wel mee om leren gaan en in staat zijn om fouten herstellen.» Dat valt en staat bij kennis en bewustzijn.

Tijdens duikopleidingen – beroeps en recreatief – leren duikers allerlei technische vaardigheden om veilig te kunnen duiken, les te geven en/of werkzaamheden te verrichten. We kunnen trimmen, weten hoe we overschakelen op een noodluchtvoorziening, liggen neutraal in het water, kunnen een slachtoffer naar de kant brengen, weten hoe we een mijn onschadelijk maken. Maar wat doen we als er onverhoopt iets niet goed gaat, mogelijk door een fout van onszelf of door omstandigheden waar we geen invloed op (denken te) hebben? We begeven ons immers in een dynamische omgeving, waar we niet altijd de volledige controle hebben en de ‘Human Factor’ van levensbelang is.

«Er gebeuren relatief weinig ongevallen tijdens het duiken, maar dat betekent niet dat het niet veiliger kan. Hoeveel bijna-ongevallen zijn er niet, waarbij de duiker denkt ‘ai, dat ging maar net goed’? Daar hoor je nooit iemand over,» zegt Gareth. Hij voegt er meteen aan toe dat de cultuur binnen de duikwereld om ‘er dan maar niet over te praten’ funest is. We moeten juist accepteren dat we fouten maken, ervan leren en ons gedrag erop aanpassen.

Een andere mindset, een JUST-cultuur (afkomstig uit de luchvaart), waarin we open zijn over en leren omgaan met menselijke fouten, is nodig. In een tweedaagse cursus die Gareth zelf heeft ontwikkeld, mede op basis van zijn ervaring binnen de Britse luchtmacht en de olie- en gassector, ga je inzien dat fouten maken onvermijdelijk en menselijk is. Accepteer dat het oké is. Pas als je zelf iets hebt meegemaakt, kun je op basis van de kennis op dat moment besluiten nemen.

Het zou mooi zijn als ook opleidingsinstanties en materiaalfabrikanten op basis van de kennis die binnen de duiksector is opgedaan, veranderingen doorvoeren. Maar dat zal pas gebeuren als ook zij de JUST-cultuur omarmen – accepteren dat we fouten maken en er open over zijn. «Echt, niemand is foutloos, ook ik niet,» sluit Gareth af. Er valt nog veel te leren.

‘The Human Factor in Diving’ op Wij duiken veilig
Tijdens het congres gaat Gareth Lock in op de menselijke factor binnen het duiken in het algemeen. Een factor die in alles wat we doen, een grote rol speelt. In zijn presentatie geeft hij voorbeelden, veelal duikgerelateerd. Maar realiseer je dat alle voorbeelden vertaald kunnen worden naar situaties in het dagelijks leven, wat voor werk je ook doet, welke sport je ook beoefent en waar je ook in het leven staat.