Alex Mustard – een onderwaterfotograaf met passie en visie

Een voorbeeld én inspiratie voor veel fotograferende duikers: Alex Mustard, ook voor Marlène Terpstra. Zij ging met hem in gesprek over onderwaterfotografie.

Thistlegorm, Rode Zee.

Goedemorgen! Vraag aan jou… zou jij het leuk vinden om Alex Mustard voor DiB te interviewen? Ik lees het bericht nog een keer. Natuurlijk wil ik dat, ik hoef er niet lang over na te denken. Een mooie gelegenheid om één van de pioniers van de onderwaterfotografie persoonlijk te spreken en vragen te stellen.

Het interview vindt plaats op het Lowland Photo Festival in Antwerpen, waar verschillende fotografen presentaties geven met als klapstuk natuurlijk de presentatie ‘Opportunities Underwater’ van Alex Mustard. Tussen de presentaties door ontmoet ik Alex Mustard. Even diep ademhalen, vragen erbij en daar ga ik dan…

Dr. Alexander Mustard, MBE, behoeft eigenlijk weinig introductie. Een bevlogen fotograaf, zowel boven als onder water, marien bioloog, een openhartig en enthousiast verteller en bron van inspiratie voor velen. Dat blijkt wel weer als hij mij vertelt dat zijn workshop in Lembeh in 2020 binnen 10 uur uitverkocht was! Zijn boek ‘Underwater Photography Masterclass’ is een bestseller en een duidelijk handboek voor elke onderwaterfotograaf.

Alex zit in de jury van UWPY, de Britse fotowedstrijd voor onderwaterfotografen. Waar valt zijn oog op wanneer hij foto’s bekijkt en beoordeelt? Heel veel mensen fotograferen tegenwoordig, maar hoe zorg je nou dat jouw foto een ‘wow’- factor heeft? «Ik vind heel veel dingen mooi,» vertelt hij. «Het belangrijkste is dat je met een ‘open mind’, ruimdenkend, naar foto’s kijkt omdat je bij een vastgesteld idee al heel veel foto’s uitschakelt.» Hij vindt het mooi om verrast te worden. Wanneer je in een jury plaatsneemt, heb je te maken met verschillende opinies en het is goed om daarvoor open te staan, te luisteren en van gedachten te kunnen veranderen. Alex heeft als fotograaf een duidelijk beeld van de foto die hij wil maken, maar als jurylid probeert hij besluitvaardig maar ook ruimdenkend te zijn.

Experimenteren

We komen op het onderwerp technieken die gebruikt worden in de onderwaterfotografie, bijvoorbeeld ‘double exposure’. Alex vindt wedstrijden een prachtige gelegenheid om te experimenteren en innovatieve beelden te creëren. Hij krijgt veel ideeën en inspiratie door te kijken naar andere fotografen. Een van de voordelen om naar een festival als Lowland te komen, is de mogelijkheid om andere fotografen te beluisteren en hun werk te bekijken, ook als dit niet met onderwaterfotografie te maken heeft.  «(Onderwater)fotografen moeten niet een prijs krijgen voor het beste nieuwe idee maar de techniek of het idee moet een aanvulling zijn op het onderwerp dat gefotografeerd wordt en vooral wat je met je beeld wilt doorgeven aan het publiek.»

Duidelijk doel

Wat brengen duiken en onderwaterfotografie hem? Heeft hij een bepaald doel voor ogen? Dat doel is er zeker. Enthousiast vertelt hij: «Ik wil zo veel mogelijk mensen aan het fotograferen krijgen zodat zij aan kennissen, vrienden en via sociale media kunnen laten zien en delen wat voor rijkdom wij hebben onder water. 70% van onze aardbol is oceaan en er zijn nog zo veel mensen die niet weten wat zich daar afspeelt.» Onderwaterfotografie kan een mooi medium zijn om allerlei onderwerpen aan te spreken, dit kan met milieu te maken hebben, maar ook het gedrag van de dieren of fascinatie voor de onderwaterlandschappen.

Kennis van de onderwaterwereld is heel belangrijk voor zijn fotografie. Door zijn studie en werk als marien bioloog heeft hij een flinke pré bij het vinden van bepaalde objecten onder water. «Ik denk dat daar nog wel een inhaalslag te maken is bij onderwaterfotografen.» Hij ziet dat onderwaterfotografen die veel in eigen land duiken, een grote kennis opbouwen over de plekken waar ze duiken omdat ze vaak zelf moeten uitzoeken wat er te zien is, terwijl duikers die veel reizen, zich vaak laten leiden door de duikgids ter plekke waardoor ze prachtige dingen zien, maar niet echt een kennis opbouwen waarom een bepaald beestje zich op die plek bevindt en wat het gedrag van dat beestje is. «Het kost tijd om die kennis op te bouwen. Je leert dingen niet alleen door erover te lezen maar ook door ze te begrijpen. Door die kennis bepaal je zelf wat je foto het publiek gaat vertellen en is het niet de duikgids die het moment kiest.»

Passie

Alex vertelt dat hij zich in een bevoorrechte positie bevindt dat zijn workshops altijd doorgaan en dat hij zelf zijn werkagenda grotendeels kan bepalen. Dit is prettig omdat hij een prachtig dochtertje heeft, Isa (die af en toe bij het interview op zijn schoot springt) en zijn vrouw Eleonora, ook een marien biologe, ook regelmatig op reis moet voor haar werk. Zij gaan niet mee tijdens de workshops die hij geeft want dat zijn workshops waarin hij start om 6.30 uur in de ochtend en eindigt rond 22.30 uur in de avond. Dat klinkt als hard werken voor iedereen en hij bevestigt dat dat de reden is waarom zijn workshops zo populair zijn. Hij vindt het heerlijk om mensen te helpen en dingen te leren, dat is echt zijn passie.

Als laatste ben ik zo brutaal om zijn vrouw Eleonora de vraag te stellen hoe het is om met zo’n gepassioneerd onderwaterfotograaf getrouwd te zijn. Zij lacht en zegt dat het een organisatie is omdat ze er zeker van moeten zijn dat één van beiden voor dochter Isa thuis is omdat hun families ver van huis wonen. Maar ze houdt ervan om zijn enthousiaste verhalen te horen. Ze hebben allebei dezelfde passie, anders zou het ook niet werken.

Wanneer ze samen op vakantie gaan, zijn dat ook vaak ‘wildlife holidays’. Eleonora fotografeerde al boven water en heeft van Alex ook onder water leren fotograferen. Samen met vrienden trekken ze er op uit en Isa houdt van reizen.

Fotograaf met visie

Marlène en Alex

Tijdens zijn presentatie “Opportunities Underwater” heeft Alex het ook over zijn gedrevenheid om meer mensen aan het fotograferen te krijgen en zo te laten zien wat voor mogelijkheden wij hebben om unieke en ongewone beelden samen te stellen. Een aantal vragen van mij wordt hier ook weer beantwoord. We moeten gebruik maken van de creatieve mogelijkheden die bovenwaterfotografen reeds toepassen. Hij geeft zijn visie over de verschillende richtingen die onderwaterfotografie kan gaan nemen. Zijn fascinatie voor (het gedrag van) vissen, de rijkdom van de oceanen, maar ook problemen als het opwarmen van de aarde en plastic in het water komen aan bod. De mens kan een verschil maken , zowel individueel als op grotere schaal. En dat verhaal hoeft echt niet vanuit een negatief oogpunt verteld te worden.
Lachend geeft Alex toe dat hij zijn presentatie is begonnen met deze boodschap terwijl hij heeft geleerd dat de ‘first rule’ in natuurfotografie is dat je altijd moet beginnen met uitleggen dat het maken van de foto bijzonder lastig is en vooral wat je hebt moeten doorstaan om die foto te maken.

Maar diep in zijn hart is volgens mij de boodschap die Alex wil uitdragen, de volgende:

Onderwaterfoto’s: Alex Mustard
Foto van Marlène en Alex: Sander van der Heijden

Wil je meer weten over Alex Mustard, zijn workshops en zijn foto’s? Kijk eens op zijn website!