Technisch duiken – Met 50 bar bovenkomen? Onzin?!?
In vrijwel elke sportduikopleiding leer je dat je aan het einde van de duik met 50 bar in de fles boven moet komen. Die 50 bar is een reserve voor noodgevallen. Klinkt best logisch en veilig, maar techduikers vinden die regel onzin. Bas Poelmann legt uit waarom.
Met 50 bar boven? Techduikers vinden het onzin! Maar… willen zij dan geen veiligheidsmarge inbouwen? Zeker wel, dat vinden ze zeer belangrijk. Alleen die 50 bar is een beetje te kort door de bocht.
Rekenvoorbeeld
Als ik duik met een buddy die een 10 liter fles gebruikt, heeft hij 10 liter x 50 bar = 500 liter reserve. Stel dat je op 10 meter duikt (2 bar) en 18 liter per minuut gebruikt aan de oppervlakte, dan is die 50 bar voldoende voor bijna 14 minuten. Niks mis mee.
Maar als ik op precies dat moment zonder lucht kom te zitten en bij mijn buddy aan de octopus ga ademen, gebeurt er ineens van alles: waarschijnlijk is zonder lucht komen te zitten een stressvolle situatie en zal zowel ik als mijn buddy daardoor sneller gaan ademen. Stel we gaan allebei twee keer zo snel ademen door de stress: 36 liter per minuut. Dat is samen 72 liter per minuut. Nu is die 50 bar opeens nog maar voldoende voor 3,5 minuut. Op 10 meter is dit nog te overzien, maar op 20 meter kunnen we samen nog maar iets meer dan 2 minuten ademen van die 50 bar. Dat is eigenlijk niet genoeg meer om met een veilige snelheid naar boven te komen, zeker niet als je bedenkt dat je misschien ook nog een minuutje nodig hebt om een probleem op te lossen en tot rust moet komen voordat je aan de opstijging begint.
Dubbel 12
Als ik nu met een dubbel 12 duik (de meest gebruikte configuratie voor veel techduikers), wordt dezelfde berekening ineens heel anders. Met 50 bar heb ik geen 500 liter, maar (2 x12 liter x 50 bar) 1200 liter tot mijn beschikking. In geval van nood heb ik maar 504 liter nodig om met een veilige snelheid naar boven te komen vanaf 20 meter (2 buddy’s, beide 36 liter per minuut, 2 minuten om de oppervlakte te bereiken + nog een minuutje probleem oplossen, gemiddelde diepte tijdens de opstijging = 10m).
Die 504 liter die ik nodig heb, komt overeen met 21 bar in mijn dubbel 12. Dus met mijn dubbel 12 hoef ik maar een reserve van 21 bar aan te houden om veilig te kunnen opstijgen vanaf 20 meter, voor zover je dit goed kunt aflezen op een manometer.
Andere factoren
Aan de andere kant, als een tech duiker van grote diepte komt en meerdere lange decostops moet maken, dan gaat bovenstaande berekening niet op. Dat geldt ook voor grotduikers die misschien wel een lange afstand tot de uitgang moeten overbruggen. Dan is die 50 bar zelfs in een dubbel 12 opeens veel te weinig. Voor sommige duiken is je ‘minimum gas’ wel 110 bar!
Daarom gebruiken tech duikers de stelregel ‘met 50 bar boven’ helemaal niet. We berekenen voor elke duik ons ‘minimum gas en dat is voor elke diepte/afstand naar de uitgang anders.
— We berekenen voor elke duik ons ‘minimum gas’ en dat is voor elke diepte/afstand naar de uitgang anders. —
Reken jij wel eens?
Tijdens vakanties gaan veel sportduikers zonder problemen naar 30-40 meter, maar hebben nog nooit uitgerekend hoeveel ze nou echt nodig hebt om veilig boven te komen in geval van nood… Heb jij het wel eens berekend?
In de praktijk
Ik heb zelf veel op de Noordzee gedoken. Jaren geleden had ik op een trip geen buddy en werd ik door de schipper aan een ervaren duikster gekoppeld. Ze had een zeer laag luchtverbruik en was van mening dat ze prima op een 12 liter kon duiken. Toen ik haar voorrekende dat als ik op het verste punt in de duik zonder lucht zou komen te zitten en bij haar aan de octopus moest, de lucht binnen 3 minuten op zou zijn en we daarom waarschijnlijk een vrije opstijging vanaf 30 meter in de volle stroming zouden moeten maken in plaats van terugzwemmen naar de ankerlijn, werd het even stil… We zijn die duik niet ver van de ankerlijn geweest.
8 reacties
Tuub
Dat laatste slaat op niks !
Een beetje noordzeeduiker gaat er niet van uit dat de in ook de uit is, dwz dat de ankerlijn terugvinden eerder een toevalligheid is en een vrije opstijging normaal is.
Daarom is een eerste ballon met (deftige) reel vanop het wrak / de bodem schieten een vereiste en een tweede klassieke ballon bijhebben noodzakelijk voor als je de eerste moet lossen of whatever.
En een backopfleske van 7 liter voor de opstijging is voor mij ook noodzakelijk.
Werkt bij mij als Travelfles voor de opstijging bij een normale duik (met reserve in de hoofdfles) of als backup in situaties
Dirk
Die 50bar is voor recreatieve ondiepe niet decompressie duiken met vrije opstijging dikwijls voldoende om veilig boven te komen. Maar voor andere duiken totaal niet te gebruiken. Je moet de risico’s, mogelijkheden bekijken en berekenen wat voor je duik nodig is, om die veilig te kunnen uitvoeren. Dit is natuurlijk al voor meer gevorderde duikers. Voor veel duiken kan je keerdrukberekeningen maken, vergelijken en bespreken met de duikploeg (wel vrije opstijging, anders is dit ook niet voldoende). Wie meer wilt weten over keerdruk (vrije opstijging mogelijk) lees dan mijn persoonlijke webpagina eens https://www.adcdiving.be/instructies-leren-duiken/extended-range-duiken-keerdruk-berekenen.html
Jos
De kreet in de titel “met 50 bar bovenkomen” is volgens mij vrij duidelijk en het artikel wat volgt rammelt aan alle kanten is mijn persoonlijke mening (ik ben een gewone recreatieve duiker).
De tekst volgt dan met “In vrijwel elke sportduikopleiding leer je dat je aan het einde van de duik met 50 bar in de fles boven moet komen. Die 50 bar is een reserve voor noodgevallen” hartstikke duidelijk toch?
Daarna begint de schrijver te rekenen wat hij allemaal NIET zou kunnen doen met die 50 bar onderwater maar…….. Dat is helemaal niet van belang!
Waarom niet vraag je dan?
Nou die recreatieve duiker is dan namelijk BOVEN met nog steeds 50 bar in zijn fles dus stel nou dat hij eerder onderwater een probleem tegen gekomen zou zijn dan had hij gegarandeerd meer dan die 50 bar in zijn fles dus al die zgn. rekenvoorbeelden waar de schrijver mee komt zijn irrelevant!
Theo
Met de berekening is vanuit gegaan dat:
– twee duikers elk 36 liter/min uit één fles ademen voor één minuut
– Daarna met 36 liter/min elk een opstijging maken met 10 meter/min.
Vanaf 20 meter heb je dan idd 504 liter nodig. 50 bar op 10liter zou dus nét voldoen. Echter:
– Is in een noodgeval de stijgsnelheid echt geen 10 meter/min maar wil je _zo snel_ mogelijk de oppervlakte bereiken. 18 meter/minuut zou eerder reeel zijn.
– De buddy zonder lucht zal de eerste minuut mogelijk tweemaal z’n SAC ademen, maar de luchtgever niet per sé.
– Een SAC van 18 liter/min is erg aan de hoge kant voor een ervaren duiker. Iemand die 10-12 liter/min verbruikt zal wellicht wel richting de 25 liter/min gaan in een noodopstijging. Maar iemand die al met 18 liter/min aan de fles zuigt zal eerder ook naar die 25 liter/min gaan.
Houd je deze factoren aan in je berekening dan heb je vanaf 20 meter nog geen 250 liter nodig om de oppervlakte te bereiken met twee man.
Tevens wordt er ook nog een heel belangrijk detail vergeten; met een duik op een 10/12 liter fles keer je rond de 100 bar wel weer om als je duik op 20+ meter maakt. Als je met 50 bar nog op 20 meter zit dan doe je qua planning iets goed fout; doe je een veilige en rustige opstijging (3 minuten opstijgen en 3 min stoppen op 5 meter) dan zit je al op 9xSAC wat je nodig hebt. De duiker in het voorbeeld (SAC=18 liter/min en 10 liter fles) zal dus bijna 20 bar nodig hebben en zou dus met 30 bar boven komen. Dat is geen reeel scenario. Die duiker zal dus al bij minimaal 70 bar aan z’n opstijging beginnen (wat ook een acceptabele waarde is).
Verder is iemand met een SAC van 18 liter/min met een 10 liter fles naar 20 meter laten gaan niet reëel. Elke goede duikschool/instructeur/duikleider zal deze persoon met minimaal een 12 liter fles laten duiken.
Het is wel goed om wat gasberekeningen te doen en stil te staan bij wat je nodig hebt voor een noodopstijging. Het voorbeeld daarentegen gaat wel uit van een worst, worst, worstcase scenario.
Ronald
Ik snap heel het gesprek niet,na met 50 bar boven komen.
Beetje kort door de bocht als je van welke diepte dan ook of je een ervaren duiker bent of een open water duiker 50 bar boven is 50 bar boven, simpeler is het niet.
Het gaat er niet om of je aan je opstijging begint met 50 bar dat is iets anders.
Maar 50 bar boven dus aan de oppervlakte is mijns inzien duidelijk.
Bas Poelmann
Hi Ronald; dank voor je reactie. Met 50 bar boven is inderdaad heel duidelijk, maar het punt van mijn verhaal is dat het ook heel onzinnig is. Wat moet je immers aan de oppervlakte met 50bar in je fles? Daar heb je die lucht zeker niet nodig. En onder water is die 50bar weer veel te kort door de bocht. De reserve die je nodig hebt is van veel zaken afhankelijk; diepte, ervaring, SAC rate, en grootte van je fles. Daarom heeft het helemaal geen zin om zomaar een getal als 50bar aan te wijzen als reserve. De reserve heb je voor je opstijging nodig voor als er wat mis gegaan is. Als je eenmaal aan de oppervlakte bent, heb je er niet veel meer aan. Beetje lucht misschien om je trimvest /wing op te blazen of nog een beetje om met je automaat in de trap van de boot op te klimmen. Maar geen 50bar…
Ronald
Hoi Bas , 50 bar is inderdaad best veel aan de oppervlakte.Maar de mens kennende zijn er weinig die zich hier aan houden geregeld schrijf ik /hoor ik 25 ,30 en 40 bar dat geeft een beetje aan dat mensen over de grens gaan ,en geven we aan 30 of 20 bar aan dan …….ik zeg er alleen maar op, let op je lucht.
Kleine melding bij 50 bar heb je nog 40 bar bruikbaar over omdat de meeste automatensets zijn afgesteld tussen de 9,5 en de 11 bar Dus je kan je fles niet vacuüm zuigen maar bij 10 bar is er geen doorgang meer uit de fles/ cilinder via de eerste trap.
Ik persoonlijk gebruikt altijd aan de oppervlakte mijn ademautomaat en niet de snorkel , waarom ?het lucht verbruik aan de oppervlakte is verwaarloosbaar wat niet wil zeggen dat ik geen snorkel bij mij heb.
Axel
Hoe ik het artikel lees. Het gaat er
hier om dat bij complexe en uitdagende duiken, de reserve anders berekend zou moeten worden en dat men zich niet blind staart op die 50 bar. Die kan namelijk in bepaalde gevallen zelfs niet toereikend zijn.