Van Coryphella naar Flabellina en terug

Het zijn spannende tijden voor biologen. DNA-onderzoek genereert nieuwe inzichten in familierelaties tussen soorten. Er worden veel nieuwe soorten mee ontdekt of bestaande soorten krijgen nieuwe namen. Zo hebben recent zeven Nederlandse zeenaaktslakken een nieuwe wetenschappelijke naam gekregen. Dit maakt het werk van biodiversiteitsonderzoekers in het veld er niet gemakkelijker op.

Sinds Linnaeus in het midden van de 18de eeuw begon met de zogenaamde taxonomische rangschikking van planten en dieren, hebben al veel meer dan één miljoen organismen een wetenschappelijke naam gekregen. Zeker acht tot tien keer zo veel kunnen er nog op onze planeet ontdekt worden en wachten op een naam en een plaats in de taxonomische boom van alle levende organismen. Vroeger werden soorten gerangschikt op basis van overeenkomsten of juist verschillen in in- en externe anatomische kenmerken. Met name DNA-onderzoek brengt de taxonomie nu in een stroomversnelling. Op basis van DNA-codes en anatomie worden bijna dagelijks nieuwe relaties tussen soorten vastgesteld. Maar het maakt het voor de onderzoekers die met veldwerk de biodiversiteit van Nederland of de rest van de wereld in kaart brengen er niet direct gemakkelijker op.

De paarse waaierslak is als resultaat van DNA-onderzoek overgeplaatst naar een geheel nieuw geslacht: Edmundsella (Bron: Peter H van Bragt).

Nog niet zo lang geleden, eind 2016, hebben we in een natuurbericht gemeld dat vijf Nederlandse zeenaaktslakken een nieuwe wetenschappelijke naam hadden gekregen. Recent heeft een groot internationaal onderzoeksteam nog meer tijd en energie in de familierelaties van een groot aantal Noordwest-Europese soorten zeenaaktslakken gestoken. En het resultaat is dat opnieuw zeven soorten een nieuwe naam hebben gekregen.

Opmerkelijk is hierbij dat twee soorten Tenellia’s binnen een jaar al weer een nieuwe naam hebben gekregen en nu tot het geslacht Trinchesia blijken te behoren. Flabellina verrucosa heet nu weer Coryphella verrucosa, en Trinchesia gymnota heet voortaan weer Catriona gymnota. Daarmee zijn ze terug in de geslachten waar ze lang geleden, nog voor het DNA-onderzoek, ook al in werden geplaatst.

De Gorgelpijp-knotsslak is weer terug in het geslacht waar het lang geleden ook al toe behoorde: Catriona (Bron: Peter H van Bragt).

Alleen al voor de nu beschreven 66 soorten Nederlandse zeenaaktslakken heeft anatomisch en DNA-onderzoek binnen enkele jaren ervoor gezorgd dat de Grote boompjesslak en de Gekrulde vlokslak als nieuwe soorten op onze soortenlijst konden worden bijgeschreven. De waarnemingen van de Bleke knuppelslak blijken tot tenminste twee soorten te behoren. En nog veel meer soorten hebben nieuwe namen gekregen. Waarnemingen van deze soorten staan, afhankelijk van de publicatiedatum, in de literatuur en de diverse databanken nu vermeld onder mogelijk meerdere verschillende wetenschappelijke namen. Zien de diverse waarnemers door het bos van steeds veranderende wetenschappelijke namen nog wel de diverse soorten bomen staan? Gelukkig lijken voorlopig de Nederlandse namen minder snel te evolueren.