Een uniek stukje Nederland

In de Voordelta, vlak voor de Brouwersdam, ligt een uniek stukje natuur, een schelpdierbank die natuurlijk is ontstaan en als kweektuin dient voor onder andere de Zeeuwse platte oester.

Deze schelpdierbank is een locatie voor allerlei onderzoeken  – je mag er dan ook niet zo maar duiken. In augustus mocht ik als ‘stagiaire’ via Bureau Waardenburg een kijkje nemen bij dit unieke stukje Nederland.

’s Morgens meld ik me op de verzamellocatie, waar ik  een briefing krijg over de schelpdierbank en de onderzoeken die hier gedaan worden. De bank is bij toeval door een onderzoeksduiker ontdekt. Maar waarom is dit stukje natuur zo uniek?

Exoot helpt Zeeuw

De platte oester is nagenoeg verdwenen uit de Zeeuwse Delta. We kennen allemaal de Japanse oester die hier de dijken ‘overwoekert’ en de Zeeuwse platte oester bijna verdrongen heeft. Nu blijkt dat deze vreemdeling de bedreigde Nederlandse platte oester een handje helpt om te overleven. De jonge platte oesters vinden op de restanten van hun Japanse neef een bodem waar ze zich aan kunnen hechten en waar ze naar volwassenheid kunnen groeien.

Deze oesterbank of schelpdierbank kan helpen bij het onderzoeken naar de overlevingskansen van de oester en andere diersoorten in de Noordzee die door overbevissing en parasieten anders zouden verdwijnen. De banken zijn een rust- en paaigebied voor vele soorten vis en vogels. Verder vormen de banken een natuurlijk stukje kustverdediging door het slib dat de oesters uit hun voedsel filteren. Aan de hand van de informatie die uit het onderzoek wordt verkregen, wordt ook bekeken of het mogelijk is om kunstmatige oesterbanken te laten ontstaan bij bijvoorbeeld de Borkumse Stenen in de Noordzee. Zo kan een groter gebied voor de schelpdieren worden gecreëerd dat tegelijk de kraamkamer voor de Noordzee vormt.

Rondleiding onder water

Na de briefing word ik als stagiaire gekoppeld aan Floor Driessen, thuis in de mariene en aquatische ecologie en een van de onderzoekers van Bureau Waardenburg bij de schelpdierbank. Zij zal mij onder water rondleiden. We maken ons klaar en lopen met onze spullen naar de boot. Het is niet ver varen naar de onderzoekslocatie en eenmaal daar rollen we van de boot af. Floor neemt me mee langs het touw dat het onderzoeksgebied markeert. We zwemmen langs diverse stellages zoals draadstalen manden – onderzocht wordt of de oesters daar op hechten. Ook laat Floor me – heel interessant! – de 3D-geprinte modellen zien. Deze techniek is letterlijk een bodem voor de toekomst.

Floor wijst me op de platte oesters die groeien op de resten van de Japanse oesters. Ik verbaas me over de grootte van de oesters en de variëteit op de bank. Het is een bron van leven; overal schieten jonge visjes weg. Krabben zoeken hun weg en ook diverse dahlia’s hebben een thuis gevonden tussen de oesters.

Verrassend genoeg leven de mossels en de oesters compleet apart op de bank. Er is een duidelijke scheidslijn en het stuk waar de mossels groeien, is een dicht tapijt met mosselschelpen terwijl de oesters op losse stukken groeien.

Als de afgesproken duiktijd erop zit, melden we ons aan de oppervlakte en klimmen we aan boord. Terug aan de kant hoor ik dat het gebied van deze oesterbank veel groter is dan in eerste instantie gedacht werd. Er wordt nu uitgegaan van een oppervlakte van 40 hectare, een mooie bodem voor verdere ontwikkeling van de natuur.

Het onderzoek op de schelpdierbank is mede mogelijk gemaakt door het Droomfondsproject Haringvliet en is een samenwerking tussen ARK Natuurontwikkeling, Bureau Waardenburg, Wageningen Marine Research, WNF en Sas Consultancy.

Wil je er ook eens kijken en meewerken aan onderzoek? Stichting ANEMOON organiseert speciale ‘monitoring’-dagen. In oktober namen zo’n 80 duikers al een kijkje en monitorden zij het leven op deze locatie.