Een ramp van Titanic-formaat
Ruim 1400 opvarenden die het leven lieten bij een ramp vlakbij de Nederlandse kust. Een ramp waar we eigenlijk niets van weten. Gelukkig is er nu de film. Zonder Leonardo en Kate.
Kun je het je voorstellen? Een scheepsramp van bijna dezelfde omvang als de Titanic en ook nog eens op nog geen 22 mijl van Scheveningen? In september 1914 (twee jaar na de Titanic) gebeurt het. Oké, de ijsschotsen en de Leonardo’s en Kates ontbreken, maar de ramp is er niet minder om. Misschien is de ramp nog wel groter als je je realiseert dat er kadetten van vijftien jaar oud aan boord van de krakkemikkige Britse schepen zijn. In no time worden de drie kruisers getorpedeerd door een Duitse onderzeeër.
Kijkend naar de film van Klaudie Bartelink, The Live Bait Squadron –de naam is beeldend genoeg: ‘levend lokaas-squadron– beleef ik die bewuste 22 september 1914 en krijg ik een band met de kleine Duncan. Ik ken hem niet, maar door de verhalen van zijn familie, oude foto’s en dagboeken krijg ik een beeld. Moet je nagaan, hij overleeft de ramp met zijn ‘eigen’ kruiser, weet zichzelf in veiligheid te brengen, raakt te water als de laatste kruiser wordt getorpedeerd -terwijl hij aan de warme choco zit-, probeert als vijftienjarige een volwassen soldaat te redden en legt daarbij het loodje. Tragisch.
Met haar film vertelt Klaudie niet alleen het verhaal van een ramp, maar laat zij ook zien waarom de wrakken zo belangrijk zijn. Het zijn oorlogsgraven –op zich al een reden om ervan af te blijven– en tegelijk zijn ze een symbool van leven –zo veel zeedieren hebben zich op deze kunstmatige riffen gevestigd. Twee goede redenen om de Noordzee en de wrakken te beschermen.
Klaudie heeft er een boeiende documentaire van gemaakt, waar historie en natuur hand in hand met elkaar gaan. En tegelijk vertelt de film een heel persoonlijk verhaal. De Engelse nabestaanden die het verhaal vertellen, de Duncan van nu die op de wrakken gaat duiken, het Duitse familielid dat een mens van de commandant van de U-Boot probeert te maken («hij realiseerde zich vast niet hoeveel slachtoffers hij maakte»), het is mooi en integer. Om dit verhaal te vertellen hebben we Leonardo en Kate helemaal niet nodig.
De film en de bijbehorende tentoonstelling zijn tot en met 15 februari te zien in Muzee in Scheveningen. Bovendien wordt de film op 14 december uitgezonden op RTV West.
De blogs van Klaudie over ‘The making of’ zijn te lezen op DuikeninBeeld.
Foto: Udo van Dongen, Duik de Noordzee Schoon
