Fluorescerende nachtduik op Bonaire

Gefascineerd door de fluorescerende mogelijkheden van licht. Het water in met een techniek, die ook onder water koralen en andere levensvormen mysterieus op laat lichten. Rudi Brocken legde dit op foto vast en deelt zijn ervaring.

Iedereen heeft de oplichtende wijzers van een horloge of wekker wel eens  gezien. Meestal opgelicht door het daglicht of fel licht van een gewone lamp.  Als je de wijzers plots in het donker bekijkt, zie je een fel fluorescerend groen licht. Ditzelfde effect kun je onder water ook bereiken, maar hier heb je dan wel specifieke hulpmiddelen voor nodig. Wil je dit ook nog eens op de foto vastleggen, dan zul je een bepaalde techniek moeten toepassen om het waarneembaar te maken voor het oog van de camera. Als je de verschillende onderwerpen in deze nieuwe kleur wilt laten opgloeien, zul je hiervoor een black light moeten gebruiken – de beste methode om  het fluorescerende effect onder water zichtbaar te maken. Dit vraagt om speciale apparatuur voor je nachtduik, waaronder ook speciale filters op je camera.

Oplichtende bacteriën

Niet alles wat je onder water verlicht met je black light, geeft dit speciale effect. In veel gevallen is het ook niet het koraal, het plankton of de schimmels die oplichten, maar een  bacterie die binnen in het organisme leeft. Deze bacteriën leven in de organen, waar zij bescherming krijgen. Ze produceren voedsel in ruil voor licht.

Overweldigend

De pret kon echt beginnen bij onze eerste nachtduik. Toen het ging schemeren, zijn wij onder water gegaan. Eenmaal in het donker was ik erg benieuwd  wat deze ervaring zou brengen. Vanaf het moment  dat ik de UV-lamp aandeed, zag ik een overweldigende kleurenpracht. Het violette licht kleurde alle koralen fluorescerend op. Het ene koraal had nog een mooiere groene fluorescentie dan het andere. Op sommige plaatsen lichtten er tientallen harde koralen op. Ik had niet de attentie om direct foto’s te nemen. Ik werd volledig in beslag genomen door alles wat oplichtte. Wat schitterend.

Fotograferen met behulp van de black light duiklamp

Het fotograferen van dit effect bleek niet direct eenvoudig. Om te kunnen fotograferen geeft het UV-duiklampje te weinig licht. Het automatisch focussen van de camera werd hiermee een klus voor mensen met veel geduld. Om de foto goed belicht te krijgen moesten de  ISO instellingen fors de hoogte ingestuurd worden met waarden tussen 1500 tot 3200 ISO. De sluitertijd werd ingesteld op 1/10 en het diafragma op f.8. Het gebruik van een normaal  back-uplicht of flitslicht als ondersteuning bij het fotograferen is hier uit den boze. Dan gaat het speciale effect helemaal verloren. De eerste reeks foto’s  van die nachtduik bekeek ik op de computer. De meeste foto’s bleken onderbelicht en meestal ook onscherp. Dit vroeg om een andere aanpak.

Foto’s maken met speciale filters

Bij de volgende duik paste ik een tweede mogelijkheid toe. In deze duik heb ik gebruikgemaakt van twee speciale filters. Allereerst een speciaal blauw filter dat ik voor de flitser heb gemonteerd. Daarnaast een geel  filter dat ik voor de lens heb geplaatst. Samen met de UV-duiklamp zou dit tot een beter resultaat  moeten leiden. In deze nachtduik merkte ik dat ik hiermee nog onvoldoende licht had om degelijk te kunnen focussen. Om meer focus licht te krijgen heb ik de pilootlamp uit mijn flitsers erbij aan gezet. Dit werkte goed, ik had voldoende licht om te focussen en door de blauwe filters voor de flitsers verdween het effect niet. Ik kon mijn ISO-waarden weer naar beneden halen tot ongeveer ISO 500, zonder het fluorescerende effect teniet te doen. Door de zoeker van mijn camera zag ik nu dat dit goed werkte en al snel tot betere resultaten leidde. Een van de mooiere onderwerpen om vast te leggen was de vuurworm,  die prachtig oplichtte. Maar ook de verschillende anemonen en harde koralen doen het fraai met een belichting op deze manier.

  

Hier zie je goed hoe het er uitziet met en zonder het fluorescerende effect.

Eén flitser

Bij het fotograferen heb ik maar met één enkele flitser gewerkt. Waarom één flitser en geen twee? De kunst bij deze vorm van fotografie is om het fluo-effect altijd te behouden. Wanneer je twee flitsers gaat gebruiken, ga je de omgeving van het onderwerp ook oplichten. Je wilt echter dat het onderwerp centraal goed belicht blijft om het maximale effect te bereiken. Door met een snoot te werken kun je dit ook goed onder controle houden.

Op deze foto’s zie je de gebruikte fotoset, met en zonder de fotograaf

Reactie van de koralen en anemonen

Tijdens het fotograferen stuitte ik ook op een ander probleem. Wanneer je lang bezig was met een onderwerp –  te lang op het oplichtende koraal aan het richten was -, gingen bepaalde soorten die prachtig open stonden als een bloeiende bloem, weer dicht. Waarschijnlijk toch door het felle licht van de UV-lamp. Het is nog niet bewezen dat blacklight schadelijk is voor het onderwaterleven, deze verhalen gaan wel rond. Wat mij betreft was dit toch een hele bijzondere ervaring die zeker voor herhaling vatbaar is. Zeker ook een ervaring die ik hier graag met jullie heb willen delen.

Foto’s: Rudi Brocken