Schatzoeken

Elke duik is het weer een verrassing wat de duikers onder water aantreffen. Het is immers een expeditie. Een onderzeeër? Joekels van kabeljauwen?

“Nou, je kan me veel vertellen… maar dat was geen onderzeeër!” Het houdt de gemoederen bezig aan dek. Maar wat was het dan wel? “Een carrier!” roept de één. “Een vrachtschip!”  roept de ander. Deze expeditie zou geen expeditie zijn als we bij iedere duik gelijk zouden krijgen over wat we onder water aantreffen. Al kwebbelend in de ochtendzon gaan de verhalen dan ook al snel over op wat we wél gezien hebben onder water. “Joekels” van kabeljauwen!

Doggersbank
We liggen voor anker in de Engelse wateren van de Doggersbank: een grote, ondiepe zandbank – de grootste van de Noordzee. Het hoogste punt van de zandbank komt tot zo’n 18 meter onder het wateroppervlak. Zó ondiep – en dat midden op zee! Het was duizenden jaren geleden zelfs een eiland. Er zijn door vissers vele mammoetbeenderen gevonden op de bodem van de Doggersbank, wat doet vermoeden dat de mammoeten hier zijn omgekomen toen de Noordzee onderliep met smeltwater na de laatste ijstijd. Er worden zelfs nog zaden van bomen in de grond gevonden!

Paaigebied
De Doggersbank: het lijkt wel de meest beroemde én beruchte zandbank van de Noordzee. Beroemd, want het is een waar walhalla voor veel dieren. Door de ondiepe ligging ver van land komt hier een bijzondere mix van zeeleven voor. Er leeft, kruipt en zwemt hier van alles in en op de bodem, zoals de bijzondere noordkromp, kreeften en grote scholen zandspiering. Vele vissen gebruiken de zandbank als paaigebied, zoals de schol, kabeljauw en wijting. Witsnuitdolfijnen, bruinvissen en dwergvinvissen komen hier graag een hapje meepikken. En ook noordse stormvogels en jan van genten – we hebben er weer veel gezien vandaag! – doen zich hier flink tegoed aan het vele voedsel in deze wateren.

Sigaretten halen
Het is ook een bekende visgrond voor platvis zoals schol en tong: vissen die het liefst leven op een zanderige bodem. We hebben ze gisternacht nog voor de dropcam langs zien zwemmen. Vissers schrapen met sleepnetten de vis van de bodem. De verhalen gaan dat er vroeger zoveel vissersscheepjes op de Doggersbank waren, dat vissers regelmatig van de ene naar de andere boot zwommen om sigaretten op te halen. Misschien ligt de zandbank daarom wel zo vol met wrakken. De naam van de zandbank verwijst naar ‘doggers’ ofwel kabeljauwvissers.

Internationaal beschermingsplan
Al jaren werken natuurbeschermingsorganisaties, vissers en de overheid aan een beschermingsplan voor de Doggersbank, maar dit is niet makkelijk. De zandbank ligt namelijk niet alleen in Nederlandse wateren, maar ook in de wateren van Engeland, Duitsland en Denemarken. Er moet dus internationaal goed samengewerkt worden. Gelukkig ligt er na jaren onderhandelen eindelijk een beschermingsplan, wat vlak voor het vertrek van de Expeditie is goedgekeurd door staatssecretaris Dijksma. Wanneer de andere Noordzeelanden ook akkoord gaan, zal zo’n 1/3e van de Doggersbank gesloten worden voor visserij met sleepnetten. Dit is echt minimaal, als je het mij vraagt, maar het is in ieder geval een start tot herstel van het gebied.

Schatzoeken
De duikers komen alweer boven van hun derde duik vandaag. Een nachtduik naar een wrak waar nog nooit eerder iemand anders op gedoken heeft – het voelt als schatzoeken naar bijzonder onderwaterleven. “Ik kan m’n lijstje weer bijna helemaal afvinken!” roept fotograaf Udo blij. De stiefelslak, paarse en gestreepte waaierslak, blauwe kreeft, noordkromp, sint jakobsschelp, dodemansduim en zelfs weer de juweelanemoon: dit zijn slechts een paar van de vele bijzondere wezens die onze duikers hebben mogen begroeten vandaag. Het kan voor ons allemaal niet meer stuk – wat zal morgen brengen?

Deze blog is ook gepubliceerd op de website van het Wereld Natuur Fonds.

Over de auteur:
Chris van Assen is mariene bioloog en werkt bij het WNF aan oceanenprojecten in het Caribisch gebied én de Noordzee. Zo strijdt ze voor goede bescherming van de ecologisch belangrijkste gebieden in de Noordzee. Tijdens Expeditie Noordzee houdt ze ons op de hoogte van het reilen en zeilen aan boord.