Zeedonderpadden zijn soms polygaam

Niets menselijks is het dierenrijk vreemd. Onlangs hebben sportduikers in de Oosterschelde een gewone zeedonderpad bij een einest aangetroffen waaruit we mogen afleiden dat deze vis duidelijk polygame trekjes vertoont. Peter licht toe.

Niets menselijks is het dierenrijk vreemd. Dit is een uitdrukking die we vaak kunnen toepassen als we in de natuur gedrag zien dat bij de mens ook voorkomt. Hoewel ik zelf polygamie niet wil promoten weet ik dat op onze aardbol polygamie bij de mens en in de natuur nog steeds voorkomt. Zo ook bij de Gewone zeedonderpad. Recent hebben sportduikers in de Oosterschelde een Gewone zeedonderpad bij een einest aangetroffen waarbij we mochten afleiden dat deze vis duidelijk polygame trekjes heeft vertoond. Dit einest bestond zeer waarschijnlijk uit een legsel dat door twee verschillende vrouwtjes is gelegd en door één mannetje is bevrucht en werd bewaakt.

Felrode einesten

Dit is het seizoen om in het nog ijskoude zeewater te genieten van de felrode einesten van de algemeen voorkomende Gewone zeedonderpad. Overal in de Oosterschelde, Grevelingenmeer en Veerse meer worden zij gedurende de wintermaanden door sportduikers aangetroffen. Bij het einest ligt meestal ook het mannetje wekenlang geduldig de wacht te houden. Hij houdt het legsel schoon, zorgt dat er voldoende vers water en daarmee zuurstof langs stroomt en beschermt het tegen predatoren. Als zijn einest nog vers is, heeft het een karakteristieke felrode kleur. Deze kleurige einesten zijn plakkaten met een diameter van ongeveer tien centimeter doorsnede.

Vers en ontwikkeld einest van Gewone zeedonderpad, Oosterschelde (foto: Peter H. van Bragt)

Transformatie van de einesten

Bijna altijd is het einest het éénmalige legsel van één enkel vrouwtje zeedonderpad en is dus éénkleurig. Tijdens de ontwikkeling van de eitjes verandert de kleur van rood tot semitransparant of zilverkleurig. Na enkele weken zijn de jonge visjes al herkenbaar in de eitjes aanwezig en kijken ze met nieuwsgierige grote ogen naar de koude natte zilte wereld buiten de veiligheid van het eivlies.

Tweekleurig einest met twee verschillende legsel (foto: Peter H. van Bragt)

Bijzonder einest

Een week geleden troffen sportduikers in de buurt van Goes een tweekleurig einest aan. Het bestond uit twee kluiten met eieren die tegen elkaar afgezet waren. Eén mannetje zeedonderpad lag naast het nest om de eitjes te bewaken. De twee kluiten waren duidelijk verschillend van kleur en daarmee dus in een verschillend stadium van ontwikkeling. De gelige eitjes zijn ouder. Dat is ook te zien aan de afmetingen van de embryo’s in vergelijking van die in de jongere roze eitjes. Zeer waarschijnlijk is enkele dagen tot ongeveer een week nadat het mannetje zijn eerste paring had afgerond en een einest had gevestigd een tweede welwillend vrouwtje langs gezwommen.

Detailopname van einest met twee legsels (foto: Peter H. van Bragt)

Tweede paring

Er heeft een tweede paring plaatsgevonden en nu beschermt deze zeedonderpad twee legsels. Een typisch voorbeeld van polygamie. Hoewel we het slechts zeer zelden waarnemen mogen we dus stellen dat ook de zeedonderpad op het oog niets menselijks vreemd lijkt te zijn.

Een gewone zeedonderpad in de Oosterschelde 

Digitale camera’s

Veel van de waarnemingen die op Natuurbericht.nl worden gepubliceerd hebben betrekking op de waarneming van bijzondere soorten. Deze waarneming laat zien dat oplettende waarnemers en hun digitale camera’s ook een bijdrage kunnen leveren aan de verrijking van onze kennis met betrekking tot het gedrag van de dieren die in onze omgeving leven. Polygamie komt trouwens in de natuur bij veel meer diersoorten voor.

Foto’s: Edwin van der Sande (openingsfoto) en Peter H. van Bragt (overige foto’s)