Duikexpeditie vraagt aandacht voor netwerk beschermde zeegebieden op de Noordzee

Duikers vertrekken woensdag 10 juni voor een 5-daagse duikexpeditie om aandacht te vragen voor betere bescherming van de Noordzee. Expeditie Borkumse Stenen vaart door enkele bijzondere natuurgebieden op zee: de Borkumse Stenen, de Noordzeekustzone en het Friese Front, om onderzoek te doen naar de biodiversiteit. Daarnaast maken de expeditieleden ook dit keer weer onderweg diverse wrakken schoon van achtergebleven visnetten en –lijnen.

De initiatiefnemers van de expeditie willen het belang van stenen en grind in de Noordzee op de kaart te zetten en degelijk beleid afdwingen. Maar, de initiatiefnemers benadrukken dat ook wrakken, die vaak meer dan honderd jaar oud zijn, behouden moeten blijven. “Wrakken zijn niet alleen cultuurhistorisch erfgoed, ze zijn ook kunstriffen en hotspots voor biodiversiteit’’, zegt Ben Stiefelhagen van Duik de Noordzee schoon. ”Ze fungeren als mini-natuurgebieden en kunnen helpen om de rijkdom aan plant- en diersoorten te laten herstellen.’’

De natuur in de Noordzee staat al decennia onder druk. Door vervuiling, overbevissing, visserij met zware sleepnetten en zandwinning is al veel van het leven onder water verdwenen. Nederland moet van de Europese Unie een aantal gebieden op zee beter gaan beschermen, zodat de Noordzee weer een rijke, productieve zee wordt, met verschillende, vissen, schelpdieren, zeezoogdieren en ander zeeleven. Op dit moment zijn slechts enkele plekken langs de kust daadwerkelijk beschermd tegen visserij die met zware netten de zeebodem kapot maakt. In de rest van de Noordzee zijn allerlei schadelijke activiteiten nog steeds volledig toegestaan. In het Nederlands deel van de Noordzee liggen meerdere gebieden met extra bijzondere natuur. Ook de Borkumse Stenen, de Noordzeekustzone en het Friese Front behoren daartoe.

Borkumse stenen
Het gebied Borkumse Stenen, ten noorden van Schiermonnikoog, is een restant van een gletsjer eindmorene uit de ijstijd van 200.000-130.000 jaar geleden. De zeebodem bestaat uit zand, grind, keien en stenen. Deze stenen zijn begroeid met fraaie anemonen, sponzen, dodemansduim (zacht koraal) met daartussen verschillende soorten kreeften, krabben en vissen. Ook bijzonder zijn de velden met schelpkokerwormen (Lanice conchilega). Dit gebied is een belangrijke schakel in het netwerk van beschermde zeegebieden. Nederland heeft zich gecommitteerd aan het ontwikkelen van een dergelijk netwerk. Mogelijk biedt het gebied ook kansen voor herstel van schelpdierbanken, zoals oesters, die hier vroeger veelvuldig voorkwamen.

Duitsland heeft haar deel van de Borkumse Stenen wel aangewezen als Natura 2000-gebied, om de rifstructuren, zandbanken en bijbehorende soorten waaronder bruinvissen te beschermen. Nederland heeft dit nog niet gedaan. Hier willen de initiatiefnemers van de expeditie verandering in brengen.

Friese Front
Het Friese front is een uniek gebied waar waterstromen botsen, waardoor er veel voedsel in de vorm van algen wordt geproduceerd. Dit zorgt voor een hoge biodiversiteit van bodemdieren. Onder meer de noordkromp komt er voor, een schelpdiersoort die meer dan 100 jaar oud kan worden. De voedselrijkdom trekt veel vissen en zeevogels aan zoals zeekoeten en alken. Het gebied heeft dus een belangrijke ecologische functie als motor van het ecosysteem. Hiermee is het gebied een belangrijke schakel in het netwerk. Op dit moment worden de beschermingsmaatregelen voor het Friese Front ontworpen door de Nederlandse overheid in samenwerking met belanghebbenden.

Noordzeekustzone
De Noordzeekustzone is een belangrijke kraamkamer van de Noordzee waar vissen opgroeien. Ook is het gebied rijk aan schelpdieren, vogels, zeehonden en bruinvissen. Bovendien liggen er veel wrakken die fungeren als kunstriffen die dienen als kraamkamers en schuilplaatsen voor veel zeedieren. In dit gebied zijn al maatregelen genomen door de overheid, vissers en natuurorganisaties om bepaalde zones te sluiten tegen de schadelijke effecten van de sleepnetvisserij.

Expeditie Borkumse Stenen Expeditie Borkumse Stenen is een initiatief van Stichting Duik de Noordzee schoon in samenwerking met het Wereld Natuur Fonds en Stichting De Noordzee. Het expeditie team bestaat uit 27 duikers, waaronder biologen, archeologen, fotografen en filmers, en een aantal duikers dat spooknetten van wrakken verwijdert. Het team werkt nauw samen met onderzoeksbureaus, bedrijfsleven, universiteiten en de overheid. Het is de 7de expeditie die de stichting sinds 2011 organiseert.

Foto: Udo van Dongen, Duik de Noordzee schoon