De duikkeuring en de medische verklaring (2)

Medische verklaring of een keuringsbewijs? Is zo’ n verklaring verplicht of moet je als duiker altijd gekeurd zijn? Leo Blokland gaat in deel 2 in op de regels die er zijn. Hij geeft tips voor duikers en duikscholen.

De zelfstandige duiker
Als je zelfstandig gaat duiken met een bevriende buddy, is er geen enkele regel die zegt dat je eerst gekeurd moet worden of dat je een medische verklaring moet invullen. Wat je doet. moet je zelf weten. Je hoeft niet gekeurd te worden om een drukke straat over te steken, ook al kan je slecht zien of slecht lopen. Dat klinkt heel logisch maar in sectoren als de luchtvaart moet iedereen gekeurd zijn, ook al vliegt hij/zij helemaal alleen. Misschien komt dat in de duikwereld ook nog eens, maar tot vandaag zijn er geen overheidsvoorschriften of wettelijke regelingen.

1*/Open Water leerlingen en de medische verklaring
Als je een duikcursus gaat volgen, verwacht je natuurlijk van de instructeur dat hij je weer veilig boven brengt. Nu wil die instructeur van tevoren graag weten of hij met de leerling geen onverantwoorde risico’s loopt. Stel dat er wat gebeurt, dan heb je de kans dat de ongelukkige leerling achteraf zegt: “Je had me wel eens mogen waarschuwen, want ik heb m’n hele leven al last van mijn oren gehad, of ik heb pas een hartinfarct gehad en nu heb ik er door het duiken weer eentje”. Omdat de instructeur of de duikschool dan misschien onvoldoende voorlichting heeft gegeven, zijn zij mogelijk aansprakelijk.

Dat is de reden waarom PADI, NAUI, NOB, SSI en al die andere duikorganisaties een medische verklaring vragen bij beginnende duikers of een keuring als hun standaards dat stellen.

Diezelfde regel vinden we terug in de NEN norm 14153-1-2:2003 (de opleiding tot Open Water Diver/1* duiker). De NEN norm spreekt van een keuring of een medische verklaring door middel van een geschikte vragenlijst. De NEN norm stelt dus geen harde eis voor keuring. Een wettelijke regeling is er niet.

Een medische verklaring van advanced of rescue leerlingen?
In de NEN norm 14467:2004, geldig voor elke aanbieder (van duikschool tot zelfstandig instructeur), staat dat bij opleidingen in het dossier van de leerling een “medical certification” aanwezig moet zijn. Of deze regel nu geldt voor alle opleidingen, of alleen maar verwijst naar de Open Water cursussen is niet duidelijk. Ook hier dus geen duidelijke aanwijzing voor keuring of verklaring. Specifieke NEN normen voor specialty’s, advanced of rescue-cursussen zijn er niet.

Moeten divemasters en instructeurs gekeurd zijn?
Veel duikorganisaties vragen bij de opleiding tot instructeur of divemaster een medische keuring. Later vaak niet meer. Ook de NEN-norm  schrijft alleen een keuring voor bij de opleiding tot instructeur of divemaster. Misschien klinkt dat een beetje gek, maar kennelijk wordt elke instructeur of divemaster geacht zelf de verantwoordelijkheid te dragen voor zijn/haar lichamelijke conditie in latere jaren. Aansprakelijkheidsverzekeringen als DAN en Aquamed schrijven ook geen duikkeuring voor.

In de Arbowet staat dat alle duikers van professionele duikbedrijven jaarlijks gekeurd moeten worden. Dat schijnt niet te gelden voor scuba instructeurs, want die regel is voor recreatieve instructie uitgezonderd. Toch zit daar een adder onder het gras. De Arbowet schrijft wel voor dat elke werkgever van instructeurs (en de instructeur die zelfstandig werkt) moet zorgen dat de betreffende professional medisch geschikt is voor het werk onder water. En hoe kan je dat nou weten? Juist, door een keuring!

Juridisch advies aan duikscholen en zelfstandige instructeurs/divemasters is dus: laat elk jaar even keuren.

De medische verklaring voor iedereen die komt duiken?
Veel duikscholen vragen van elke duiker die bij hen komt duiken een medische verklaring. Vooral in het buitenland wordt je zo’n verklaring nogal eens onder de neus gedrukt. Soms zelfs moet je ter keuring naar een door de duikschool geregelde dokter. Volgens de Nederlandse regels bestaat zo’ n verplichting niet.

Stel er komt een ervaren duikster met vele brevetten en meer dan 2000 gelogde duiken, met haar laatste duik twee weken geleden. Zij wil mee duiken. Moet zij dan zo’ n verklaring ondertekenen of zich laten keuren? Dat lijkt me wat overdreven.

In dezelfde situatie zou ik als duikschool wat voorzichtiger zijn als er een duiker komt met Open Water brevet en 15 gelogde duiken waarvan de laatste langer dan een jaar geleden is.

Regels zijn hier helaas niet voor. In principe mag je aannemen dat een gebrevetteerde duiker voldoet aan de opleidingseisen van zijn of haar organisatie. Maar of dat na jaren nog steeds zo is?

Het is maar zeer de vraag of een medische verklaring of keuring helpt om aansprakelijkheid uit te sluiten. Wil een duikschool daarover meer zekerheid, dan zullen bijzondere contractvoorwaarden uitkomst moeten bieden. Een verhandeling daarover zou voor dit stuk te ver gaan. Als je meer wil weten, stuur dan een mailtje aan onderstaand adres.

Menno T.W. is duikarts, dermatoloog en fleboloog. Hij is medisch directeur van DAN (Divers’ Alert Network) voor Nederland en publiceert regelmatig in diverse bladen, waaronder Duiken Magazine.
Leo Blokland is advocaat, PADI Instructeur en NAUI Tec diver. Op DuikeninBeeld zal hij regelmatig ingaan op juridische aspecten waar je als duiker, duikinstructeur of duikcentrum mee te maken hebt of kunt krijgen.