Walvissen krijgen decompressieziekte van sonar

Wetenschappers denken ontdekt te hebben waarom sommige walvissen zich op het strand werpen om daar een langzame dood te sterven. Dat de walvissen dit vaak doen nadat ze zijn blootgesteld aan de sonars van schepen, was al bekend. Nu hebben 21 experts ontdekt waarom de dieren last hebben van sonar: ze krijgen er decompressieziekte van.

Walvissen kunnen kilometers diep duiken en urenlang onder water blijven op zoek naar voedsel. Hun hartslag vertraagt en zuurstof wordt zorgvuldig opgeslagen in hun lichaam. En toch kunnen ze volgens de studie ook last krijgen van stikstofbellen in hun bloed. De oorzaak is pure angst.

Stress

Volgens Yara Bernaldo de Quiros van de universiteit van Las Palmas op Gran Canaria krijgen walvissen erg veel stress van de sonar en zwemmen ze zo snel mogelijk weg bij de bron van het geluid. Hierdoor veranderen ze hun duikpatroon. Hun stress wint het van hun duiktechniek en daardoor krijgen ze stikstof in het bloed. Alsof ze een shot adrenaline krijgen.

Sonar

Met name sonars met middenfrequentie jagen de dieren angst aan. Deze sonars werden in de jaren vijftig ontwikkeld om duikboten op te sporen en worden nu nog gebruikt voor patrouilles op zee en militaire oefeningen, in het bijzonder door de Verenigde Staten en de NAVO-bondgenoten.

In de jaren zestig begonnen schepen onderwatersignalen uit te sturen en dat is het moment dat spitssnuitdolfijnen zich – zeker in de Middellandse Zee – massaal op stranden begonnen te gooien.

Tussen 1960 en 2004 vonden 121 strandingen plaats. In meer dan 40 gevallen was er een directe link tussen de strandingen en militaire activiteiten in de buurt. Het ging telkens om een aantal spitssnuitdolfijnen die aanspoelden binnen enkele dagen en op amper een paar dozijn kilometer van elkaar.

De ergste strandingen vonden plaats in 2002. Toen strandden 14 spitssnuitdolfijnen in een periode van 36 uur op de Canarische Eilanden tijdens een oefening van de NAVO in de buurt. Uitwendig vertoonden ze geen tekenen van ziekte of beschadiging. Autopsie toonde echter aan dat er inwendig een probleem was bij de dieren. Ze vonden stikstofbellen in de aders van de dieren en hun hersenen waren aangetast door bloedingen. Ze hadden ook schade aan andere organen en hun zenuwsysteem.

Verbod op militaire oefeningen

Na dit incident en een artikel in het tijdschrift Nature dat de mogelijke link legde tussen de suïcidale walvissen en sonar, nam Spanje maatregelen. Sinds 2004 zijn rond de Canarische Eilanden geen militaire oefeningen op zee meer toegestaan. “Tot 2004 waren de eilanden een hotspot voor walvissen die zich op het strand smeten”, aldus Yara Bernaldo de Quiros. “Sinds het verbod op militaire oefeningen is er geen enkel geval meer waargenomen.”

De onderzoekers pleiten er nu voor om het verbod ook uit te breiden naar andere gebieden waar walvisstrandingen voorkomen.
Het wetenschappelijke tijdschrift Proceedings B publiceerde dit onderzoek.

Bron: HLN.be