Sporen in het zand van Lankayan

Hans van Rijn zeilt al jaren in Azië. In de zomer van 2010 maakte hij een duik- en zeilreis rond het noorden van Borneo. Zijn verhaal en foto’s zond hij in voor de Reportagewedstrijd 2011.

De route van Kudat, in het uiterste noorden van Borneo, naar het oosten voert door een gebied met veel riffen en ondiepten, maar voor de koopvaardij zijn er op strategische plekken boeien gelegd die het gemakkelijk maken een veilige route te volgen naar Lankayan, onze volgende stop. De afstand is net te groot om in daglicht af te leggen maar Roelof en Marijke zijn inmiddels (weer) aardig thuis aan boord en vertrouwd met de navigatieapparatuur zodat we er een nachttochtje van maken. Geen wind of onweer in de nacht maar wel een paar verlichte boeien die voor verwarring zorgen omdat ze niet in de kaart staan. Meestal is het andersom, dan staan de boeien wel op de kaart maar liggen ze er niet en dat lichten het doen is ook niet zo gebruikelijk!

’s Ochtends vroeg komen we aan bij Lankayan, een mooi tropisch eilandje met prachtige begroeiing, palmbomen en deels bebouwd met de vakantiebungalows van een duikresort. De meeste toeristen komen voor het duiken want Lankayan ligt midden in een beschermd zeegebied en dat is te merken aan het onderwaterleven. Het huisrif is toevluchtsoord voor veel grote vissen die ik in tijden niet in zulke grote aantallen bij elkaar heb gezien. En het koraal ziet er tot onze blijdschap een stuk gezonder en kleurrijker uit dan op onze vorige duik bij Mantanani. Snorkelend kunnen we hier volop van genieten.

Het duikresort met duikcentrum aan het eind van de steiger.

Maar er wacht ons nog een verrassing. Overdag heeft Marijke wandelend over het strand sporen gezien die duiden op andere activiteiten….
’s Avonds besluiten we na het eten in het donker een rondje om het eiland te lopen. Terwijl we aan de onbewoonde kant van Lankayan lopen, horen we ineens geritsel. We schijnen met onze zaklamp in de
richting van het geluid en wat blijkt? Een grote zeeschildpad (een ‘green turtle’ van ong. één meter lang) is net uit de zee gekropen en bezig een grote kuil te graven om daar haar eieren in te leggen! Wij blijven een beetje op afstand om haar niet te verstoren, maar zien hele ladingen zand met kracht omhoog geschept worden. Het kost haar blijkbaar veel inspanning, want af en toe houdt ze op en horen we haar zwaar ademen en uitpuffen. Ondertussen is ook één van de rangers van het eiland komen kijken. Zij houden in de gaten wanneer de schildpadden hun eieren leggen om deze veilig te stellen voor kapers op de kust zoals krabben of vogels die de eieren graag eten. Hij vertelt dat het wel een tijdje kan duren voordat het zover is dat ze haar eieren gaat leggen. Wij blijven rustig op een afstandje wachten, terwijl Roelof dichterbij een oogje in het zeil houdt. Opeens ziet hij dat ze begonnen is om haar eieren te leggen. We kruipen dichterbij en met onze neus er bijna bovenop zien we hoe ze de eieren één voor één in een klein maar diep gat mikt. Prachtig om te zien! Ik probeer ze te tellen en kom tot meer dan 70.

Als onze schildpad haar eieren heeft gelegd en het gat en de kuil weer zorgvuldig toegedekt kruipt zij zichtbaar vermoeid terug over het strand de zee in en begint de ranger haar ‘schat’ weer op te graven. Het blijkt nog niet zo makkelijk te zijn om ze terug te vinden want ze liggen behoorlijk diep ingegraven. Het koraalzand is grof en behoorlijk zwaar en we beginnen te begrijpen waarom onze schildpad zo vermoeid was! De eieren zien eruit als grote pingpong ballen, door het vocht beplakt met zand. De schil voelt aan als stevig maar flexibel rubber; daarom breken ze ook niet als ze in de vrij diepe kuil op elkaar vallen. Op het zand leggen we ze in rijen van 10 bij elkaar en komen tot 86 eieren! Daarna worden ze door de rangers meegenomen om ze in te graven op een beschermde plek op het eiland. Als de kleine schildpadjes na 50 tot 60 dagen uit het ei kruipen worden ze meteen teruggebracht naar het strand om op eigen kracht de weg naar de zee terug te vinden. Ondanks de beschermende maatregelen lukt het dan toch nog maar 1% van de kleintjes om tot volwassen schildpad uit te groeien. Maar zoals we van de ranger horen, komen schildpadden die hier uit het ei gekropen zijn, jaren later weer terug om op dezelfde plek zelf hun eieren te leggen. Vol van deze wonderlijke gebeurtenis varen wij in ons bijbootje terug naar de ALK. De volgende dag getuigen alleen nog de sporen in het zand van de bijzondere ervaring die wij hier exclusief mochten meemaken.

Nachtelijke ongemakken

Helemaal zonder prijs is onze schildpad-ervaring niet.
We liggen voor het resort voor anker aan een boei en kort nadat we laat en moe terug aan boord komen, breekt er een flink onweer los. De regen komt met bakken naar beneden en de golven worden flink opgezweept door de harde wind terwijl we voor het eiland aan lagerwal liggen. Van slapen komt niet veel terecht in een steigerende ‘ALK’ maar gelukkig kalmeert het weer na een paar uur en de mooring houdt ons op de plaats. De volgende ochtend blijkt dat onze doorslaper Roelof er allemaal niets van heeft gemerkt!
Ook de tweede nacht aan de mooring bij Lankayan worden we overvallen door zwaar onweer maar in de wetenschap dat de mooring sterk genoeg is maken we ons minder zorgen.

In de ochtend willen we voor ons vertrek een nieuwe poging doen een duik te maken op een scheepswrak. Bij eerdere pogingen zijn we twee keer langs een boei naar 20m afgedaald om alleen maar uit te komen bij een zwaar blok beton op de zandbodem. Met nieuwe aanwijzingen van een duikgids zouden we het moeten kunnen vinden maar ook deze keer vinden we geen wrak! Maar we komen wel uit op een klein rif met prachtig en gezond koraal. Dat is meteen te merken aan de vele mooie lipvissen, een grote school barracuda’s en diverse naaktslakjes die we vinden. En ik zie voor het eerst in lange tijd weer een witpuntrifhaai die rond het rif patrouilleert. Ondanks het gemiste wrak hebben we dus toch een mooie duik kunnen maken en Roelof is laaiend enthousiast.

Gezien mijn ervaringen op andere duikplaatsen rond Borneo had ik geen hoge verwachtingen van Lankayan maar het feit dat al een aantal jaren geleden maatregelen voor de bescherming van de onderwaterwereld zijn genomen heeft hier duidelijk zijn vruchten afgeworpen. Ook al is een groot deel van de riffen rond Lankayan in het verleden onherstelbaar beschadigd door dynamiet vissers, het onderwaterleven op andere plaatsen heeft zich heel goed hersteld getuige de grote hoeveelheid vis en variëteit aan soorten. De natuur laat zich gelukkig niet gemakkelijk onder het zand schoffelen!
 

Tekst en foto’s: Hans van Rijn

De Reportagewedstrijd 2011 is een initiatief van DuikeninBeeld.tv samen met het Bonaire Toeristenbureau, Bonaire Fun Travel en La Pura Vista. Met je inzending maak je kans op een reis voor twee personen naar Bonaire, waar je een reportage over het eiland gaat maken. Meedoen? Klik hier voor alle informatie.