Ostracods in Bonaire
Mijn mooiste duik? De manta’s bij Manta Point Nusa Penida? Of de ontmoeting met de hondshaai in de Oosterschelde? Ze zijn allemaal mooi, op hun manier. Vlák voor de coronacrisis uitbrak, plande ik een ostracodsduik in Bonaire. Laat me jullie meenemen met zeker één van mijn mooiste duiken.
Tijdens de duikvakantie in 2018 maakte ik de ostracods voor het eerst mee, toen gegidst door het dive center waar wij onze duiken boekten. Nog onwetend wat me te wachten stond, liet ik me gidsen en genoot ik van een prachtige vuurwerkshow – onder water!
Wat zijn ostracods?
Tja, ik ben geen bioloog, maar in het Nederlands zijn het mosselkreeftjes. Zij hebben de eigenschap om via hun kliertjes twee stoffen uit te scheiden, die – wanneer die met zuurstof in het zeewater mengen – licht geven. Bioluminescentie noemen we dat. Dit doen ze niet elke avond of op commando, maar slechts onder specifieke omstandigheden.
Die prachtige ervaring uit 2018 deel ik nu graag met mijn zeven buddy’s, met wie ik in februari weer naar Bonaire op duikvakantie ben geweest.
We kunnen nu natuurlijk weer een guided dive boeken, maar wie weet hoe druk het dan wordt en een gids zal altijd wat conservatiever plannen dan op elkaar ingespeelde buddy’s. Door het zelf te plannen kunnen we bovendien makkelijk een keertje extra uit eten. Alleen maar voordelen dus. Dit moet lukken.
Ik lees me in aan de hand van de Duikgids Bonaire. In deze gids zijn twee pagina’s gewijd aan uitleg over dit fenomeen en word je op weg geholpen om zelf je ostracodsduik te plannen.
In de aanloop naar de ostracodsduik enthousiasmeer ik mijn buddy’s en vertel ik over mijn ervaringen. Ik deel het plan en aan het begin van de avond van 13 februari, rijden we met onze pick-up richting duikstek Weber’s Joy, ten noorden van Kralendijk.
Op de knieën of goed uittrimmen
Ook in 2018 maakten we onze ostracodsduik op deze stek. Wat deze stek geschikt maakt, zijn de grote hoeveelheden zacht koraal, afgewisseld met wat kleine zandvlaktes, waar we destijds werden geïnstrueerd op onze knieën met de lampen uit, te wachten op het spektakel.
Nu onze sets zijn opgebouwd moeten we wachten tot de zon onder gaat. We doden de tijd aan het water. Ik voel bij mezelf een lichte, gezonde spanning: ben ik nog iets vergeten? Klopt de berekening? Het wás toch volle maan? We zouden morgen en overmorgen als back-up moeten kunnen hebben.
Het fenomeen van bioluminescentie van de ostracods vindt plaats twee à drie dagen na volle maan, vanaf zo’n drie kwartier na zonsondergang. Ik weet niet hoe die diertjes het hebben verzonnen, maar gevoel voor structuur hebben ze wel.
In Nederland plan ik onze clubduiken doorgaans op ongeveer een uur duiktijd. En dan zijn de meest interessante te plannen duiken, de kenteringduiken. Het plannen van de ostracodsduiken lijkt er een beetje op. Ook nu wil je een tijdje ervóór en genoeg tijd voor het spektakel, dat op relatieve ondiepte afspeelt, zelf hebben.
Nu onze sets zijn opgebouwd moeten we wachten tot de zon onder gaat. We doden de tijd aan het water. Ik voel bij mezelf een lichte, gezonde spanning: ben ik nog iets vergeten? Klopt de berekening? Het wás toch volle maan? We zouden morgen en overmorgen als back-up moeten kunnen hebben.
Het plan
Volg me mee in mijn berekening (onderaan dit artikel hoe je dit zelf doet). De zon gaat vandaag om 18.39u onder. Dat betekent dat de vuurwerkshow rond 19.24u start. Dan wil je dus wel al lang op je plekje zitten of ‘hangen’. De show duurt zo’n twintig minuten, dus ik plan de minuten 10-20-30: tien minuten om een plekje ingenomen te hebben, twintig minuten voor de show en nog wat tijd om na te genieten en te spelen met zeevonk. Tussen 19.10u en 19.15u te water is dus een mooie tijd, om dan rond 20.15 er weer uit te komen.
Ik herinner me dat mijn videocamera te lichtongevoelig was voor de bioluminescentie. Die heb ik dan ook niet meer meegenomen. Het schermpje zou bovendien voor lichtvervuiling zorgen. Mijn goedkope actioncam gaat mee voor de beelden vóór en na de duik. Ik leen wat beelden van National Geographic voor de uitleg.
Plan je duik, duik je plan
Een plan maken is altijd goed, eraan houden het best. Maar nadat een grote groep duikers ons tegemoet komt om de stek te inspecteren, smokkel ik graag wat minuutjes om hen voor te zijn en de beste plekken te reserveren voor mijn buddy’s en mij. We gaan te water met de lampen uit. Ik herhaal in het kort de belangrijkste instructies. Het laatste avondrood en de volle maan, verlichten het heldere water. Laatste checks en 1, 2, 3, go!
Nadat onze ogen aan de donkerte gewend geraakt zijn, zijn de hagelwitte zandvlaktes goed te onderscheiden. Ik ‘deel ze uit’ aan mijn buddy’s en vind zelf een plekje schuin achter buddy Leo. Het is schemerig. Niets verraadt dat ons een schitterend schouwspel te wachten staat. Een stelletje malloten in het donker met een dive guide die zich heeft vergist lijkt ook goed mogelijk.
In mijn herinnering was het vooral het zachte koraal van waaruit de ostracods hun weg richting de oppervlakte zochten. Daarom verbaas ik me er even over als ik wat zie gloeien op hard koraal. Ik bookmark dit moment in mijn duikcomputer. Het is pas 19.20u. Zou het?
Leo lijkt ook iets te zien, eveneens op hard koraal. Het is nu echt donker, enkel maanlicht verlicht ons een beetje op onze plekjes op 10m diepte, waardoor ik mijn buddy’s kan zien zitten.
En dan gaat het los. Ik vergeet de tijd te checken of te bookmarken in mijn duikcomputer, maakt ook niet uit: het is feest en op een feestje let je niet op de tijd. Het zou zomaar 19.24u exáct kunnen zijn. Tijd om de benen te strekken en te gaan zweven boven de zachte koralen. Ik maak – nog steeds zonder lampen – een rondje langs de buddy’s en daar hangen we dan. Te gast op een groot feest van ostracods, die in korte en lange sliertjes langs ons een weg naar de oppervlakte dansen.
Na een minuut of twintig wordt het inderdaad minder. Wanneer we ons enthousiast bewegen bioluminesceert plankton er op los. Het lijkt meer op het zeevonk dat ik ken uit de Oosterschelde, dan op de ostracods van het feestje.
Geweldig
Tijd om de entry weer op te zoeken. De lampen gaan aan en na een paar minuten komen we boven. Om 20.13u op mijn duikcomputer zou later blijken. Prima planning, prachtige duik.
Ik herken Laurie het eerst. ‘Zo, Lau, wat vond je ervan’? Ze spreekt, maar in haar full face mask versta ik het niet. Ze maakt wel een voor mij bekend gebaar. De duik is geslaagd. Peter versta ik wel: ‘Mooi man! Echt gaaf!’ Daar hebben we Leo. Wat vond Leo ervan? ‘Geweldig man! Ik zag op een gegeven moment van die kleine puntjes, daar begon het al mee. En ineens.. woooow! Ja geweldig.’
Geslaagd.
Een goede uitleg en video-opname van ostracods is door de professionals van National Geographic vastgelegd. Dit bekijk je hier.
