Onderzoek: wat weten Nederlanders van haaien?

Wat Nederlanders van haaien weten? In elk geval zwemt de helft met haaien zonder het te weten!

In het kader van de campagne Save our Sharks deden studenten Kust en Zeemanagement van de Hogeschool van Hall Larenstein, in opdracht van Save our Sharks, een onderzoek onder 300 Nederlanders naar onze kennis van haaien.

Haaien worden vaak gezien als levensgevaarlijke dieren. Dat imago is onterecht. Met gemiddeld nog geen 60 slachtoffers per jaar laat de haai andere dieren als de mug, het nijlpaard of zelfs de koe ver achter zich. Media springen echter graag meteen bovenop een zeldzame aanval en de vele Hollywoodfilms waarin de haai als bloeddorstige killer wordt neergezet helpen niet. Dat haaien onmisbaar zijn voor het gezond houden van oceanen en koraal weet ook niet iedereen. Bijna de helft van de haaiensoorten wereldwijd wordt bedreigd met uitsterven.

Caribische rifhaai. Foto: Guido Leurs

Imagoprobleem
Dat haaien een imagoprobleem hebben wordt door 88% van de ondervraagden onderschreven. Zij vinden dat er een verkeerd beeld van haaien wordt geschetst in de media. Toch is bijna helft (47%) van de ondervraagden van mening dat haaien wel degelijk gevaarlijk zijn voor mensen. Dat het nijlpaard jaarlijks meer dodelijke slachtoffers maakt dan de haai, is bekend. Maar haaien worden door de ondervraagden toch verantwoordelijk gehouden voor meer slachtoffers dan bijvoorbeeld de koe en het hert, die beiden toch tientallen slachtoffers per jaar maken. Het merendeel (75%) van de respondenten denkt terecht dat beren gevaarlijker zijn voor wandelaars dan haaien voor zwemmers.

Watervrees
De angst voor een haai die ineens opduikt uit de diepte zit er bij Nederlanders ook goed in. Zo geeft 61% aan liever niet te gaan zwemmen op plekken waar haaien voorkomen. Dat haaien ook in onze Noordzee voorkomen is bij veel van hen kennelijk niet bekend aangezien 55% van hen zegt weleens in de Noordzee te zwemmen. Maar meerdere, overigens geheel onschuldige, haaiensoorten zwemmen veelvuldig voor de Nederlandse kust en ook in de Oosterschelde en andere estuaria van de Noordzee komen diverse soorten voor terwijl daar ook graag wordt gerecreëerd. Vakantiebestemmingen mijden als bekend is dat er haaien voorkomen doet slechts 15%.

Gevlekte gladde haai in de Oosterschelde. Foto: Peter Verhoog

Haaienvinnensoep
Bescherming van de haai wordt, ondanks die indicaties van vrees, zeer noodzakelijk gevonden. Driekwart van de respondenten is van mening dat zeereservaten en beperkende visserijmaatregelen een effectief middel zouden zijn om haaien beter te beschermen. Bijna iedereen (97%) is voor een verbod op ontvinnen en slechts 5% bestelt nog weleens haaienvinnensoep in een restaurant.

“Natuurlijk is het goed nieuws dat zo’n overweldigend deel van de ondervraagden haaienbescherming steunt” zegt Irene Kingma, projectleider Save our Sharks voor Nederland. “We zien aan de uitkomsten echter ook dat educatie over haaien belangrijk blijft zodat mensen een reëel beeld krijgen van haaien en hun gevaar voor mensen.“

Save our Sharks
De Save Our Sharks campagne richt zich op bescherming van haaien rond Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius, Sint Maarten en Nederland. Tijdens de driejarige campagne wordt gewerkt aan betere wetgeving en handhaving voor bescherming op de eilanden, het vergroten van de kennis over haaien met wetenschappelijk onderzoek en aan het vergroten van de kennis over haaien bij de bevolking op de eilanden en in Nederland.

In zowel Nederland als op de eilanden is een petitie gelanceerd om politici aan te sporen zich in te zetten voor de bescherming van haaien. In de petitie wordt gevraagd om invoering van concrete beschermingsmaatregelen, een verbod op het ontvinnen van haaien op alle eilanden en betere internationale afspraken voor het behoud van haaien in de hele Cariben. De petitie zal worden aangeboden aan staatssecretaris Martijn van Dam.

Het onderzoek werd door studenten van Van Hall Larenstein afgenomen op meerdere plekken, waaronder Burgers’ Zoo.