Onderzoek naar witte haaien – test met nieuwe ruimtevaarttechnologie

Het Amerikaanse mariene onderzoeksinstituut OCEARCH is op 18 januari een bijzondere wetenschappelijke expeditie gestart. Twee weken lang zullen zij voor de kust van Florida, Georgia en South Carolina volwassen witte haaien merken. Medewerkers van de European Space Agency (ESA) in Nederland en twee marien biologen van de Nederlandse Elasmobranchen Vereniging (NEV) gaan mee aan boord om een nieuwe satelliettechnologie te testen.

Foto: R. Snow/Ocearch

ESA heeft een nieuw type zenders ontwikkeld die bevestigd kunnen worden aan de rugvin van een haai en waarmee data verzameld kunnen worden. Het team van haaienonderzoekers begint het onderzoek vanaf de kust van Jacksonville, Florida en vaart daarna door naar Hilton Head, South Carolina, als onderdeel van Expeditie Lowcountry II.

Peter de Maagt, projectleider en technisch expert van de ESA: “Wij hebben jaren gewerkt aan deze nieuwe techniek waarmee we de manier waarop data over haaien en andere zeedieren wordt verzameld spectaculair kunnen verbeteren.” De techniek maakt gebruik van het Argos satellietsysteem, een initiatief zonder winstoogmerk dat werd opgericht in 1978 en beheerd wordt door CLS uit Frankrijk en dat is bedoeld om de wetenschappers te helpen bij beter begrijpen van het milieu. De nieuwe tag heeft een minuscule zender die wordt gevoed door een batterij en die berichten van korte duur (minder dan een seconde) verzendt naar het Argos-satellietsysteem. Met de steun van ESA werd een nieuwe microchip, genaamd ARTIC, ontwikkeld door het Belgische halfgeleiderbedrijf AnSem en door het IJslandse bedrijf Star Oddi geïntegreerd in een nieuwe tag.

Peter de Maagt: “We zijn zeer verheugd dat de haaienexperts van de Nederlandse Elasmobranchen Vereniging zich bij ons hebben aangesloten om de satellietgegevens te gaan interpreteren en zo bijdragen aan dit baanbrekende onderzoek.” Irene Kingma, directeur van de Nederlandse Elasmobranchen Vereniging, voegt toe: “De samenwerking binnen dit project is voor ons allen een mooie kans. De capaciteiten van ESA op technologisch gebied zijn ongeëvenaard en dat OCEARCH ons zal begeleiden bij het testen van de zenders, maakt dat we er alle vertrouwen in hebben dat dit een succesvolle pilot zal worden”.

OCEARCH is een wetenschappelijk instituut dat zich al meer dan 10 jaar bezighoudt met het zenderen (taggen) van grote zeedieren om op die manier essentiële informatie te verzamelen over bewegingspatronen, migratie en gedrag.  Na in 2017 twee witte haaien en twee tijgerhaaien te hebben gemerkt in de regio, keren zij dit jaar terug naar de Lowcountry – de kust van South Carolina – en naar de kustwateren van noord Florida en Georgia om hun onderzoek te vervolgen. Tijdens de expeditie wordt samengewerkt met onderzoekers van meer dan 20 verschillende instituten die allerlei facetten van de biologie en ecologie van witte haaien onderzoeken,

Dr. Bob Hueter, directeur van het Center for Shark Research bij Mote Marine Laboratory en hoofd wetenschappelijk adviseur van OCEARCH, was verantwoordelijk voor de totstandkoming van de samenwerking tussen de Europese wetenschappers en OCEARCH. “Als de ESA zenders hun potentie waarmaken kan dit de manier waarop we onderzoek over grote zeedieren, zoals haaien, revolutioneren. Niet alleen kan de zender langer mee dan de bestaande exemplaren, maar de mogelijkheid om actief te linken met de Argos-satelliet maakt data ook sneller beschikbaar.”

Iedere gevangen haai krijgt naast de nieuwe satellietzender een tweede zender en een akoestisch merkje. Zodra de haai met zijn rugvin boven water komt, zal de satellietzender een signaal uitzenden met de locatie. De gemerkte haaien van de expeditie Lowcountry II zijn in real-time te volgen via de Global Shark Tracker op ocearch.org of door het downloaden van de Global Shark Tracker app voor Apple en Android.