Inloggen

Wachtwoord vergeten?

Natuur

Het seizoenpatroon van de penneschaft en de tactiek van ruwe zeerasp

In een door Stichting ANEMOON uitgegeven rapport zijn recent de gegevens van 25 jaar onderwatermonitoring geanalyseerd. Voor de hydroïdpoliepen laten deze gegevens voornamelijk een neerwaartse trend zien. Ook seizoenpatronen worden duidelijk. Maar de ruwe zeerasp blijft stabiel wat betreft aantallen.

Penneschaft. Foto: Marion Haarsma.

Monitoring Project Onderwater Oever (MOO)

In 1994 is Stichting ANEMOON het Monitoring Project Onderwater Oever (MOO) gestart. Bij dit project inventariseren sportduikers goed herkenbare planten en dieren onder water. Dat doen zij op vrijwillige basis. Het doel is om veranderingen in de mariene fauna en flora van de Nederlandse kustwateren vast te stellen en kennis op te bouwen over de relaties van de soorten met elkaar en hun omgeving. Inmiddels bestaat het MOO ruim 25 jaar en ter viering van dit jubileum zijn de gegevens uit de database geanalyseerd.

Penneschaft neemt af

Penneschaft is altijd mooi om te zien. De roze-oranje poliepen zijn een lust voor het oog en zeer fotogeniek. Helaas laten analyses van Stichting ANEMOON zien dat er sinds 1994 steeds minder penneschaft wordt waargenomen door duikers in de Oosterschelde. De kans om in 1996 minstens 10 kolonies te spotten tijdens een duik was bijvoorbeeld wel 35%, terwijl die kans nu minder dan 15% is.

Het goede seizoen

Toch maakt het seizoen waarin je gaat zoeken wel uit. De analyses van Stichting ANEMOON laten namelijk ook een duidelijk seizoenpatroon zien. In het voorjaar en de winter zijn de kansen om penneschaft te zien aanmerkelijk groter dan in de zomermaanden.

Gorgelpijp-knotsslak. Foto: Marion haarsma.
Trefkansen om Penneschaft tegen te komen tijdens een duik in de Oosterschelde. Lichtblauw = kans op minstens één kolonie, blauw = kans op minstens 10 kolonies, donkerblauw = kans op honderd of meer kolonies.

De afname van hydroïdpoliepen in de Oosterschelde zou te maken kunnen hebben met een verandering in voedselvoorziening of de beschikbaarheid van geschikt substraat. Een andere mogelijke verklaring kan liggen in veranderende temperaturen. Naast penneschaft zijn namelijk veel poliepen seizoensgebonden aan de lentemaanden (vooral april-mei), met een tweede piek in de late herfst, maar vertonen de laagste aantallen tijdens de zomermaanden. Een hogere maximumtemperatuur tijdens de lentemaanden, zou de aanwezigheid negatief kunnen beïnvloeden. Penneschaft is het voorkeursvoedsel voor veel naaktslakken, zoals de gorgelpijpknotsslak en de brede ringsprietslak. Het wel of niet voorkomen van penneschaft kan dus ook een grote invloed hebben op andere dieren die we zien tijdens de duik. 

De tactiek van ruwe zeerasp

Penneschaft is niet de enige hydroïdpoliep waar het niet zo goed mee gaat. Andere poliepen zoals gorgelpijp en haringgraat nemen ook af. De ruwe zeerasp is een positiever voorbeeld. Deze soort is niet toegenomen in de Oosterschelde, maar ook niet afgenomen: de aantallen zijn stabiel gebleven. Maar wat is de tactiek van ruwe zeerasp? Ruwe zeerasp vormt kolonies van kleine, roze knotsvormige poliepjes. In de Noordzee, op locaties met sterke stroming, kan deze soort tapijten vormen die het substraat volledig bedekken. Ze groeien bijvoorbeeld veel op scheepswrakken. In de Oosterschelde komt ruwe zeerasp echter voornamelijk voor in symbiose met de gewone heremietkreeft. Groeiend op de huisjes van gewone heremietkreeften, wordt de ruwe zeerasp voorzien van een geschikt leefomgeving. Daarnaast kunnen ze ook genieten van genoeg voedsel: alles wat de heremietkreeft namelijk een tikkeltje slordig eet, dwarrelt regelrecht naar de ruwe zeerasp toe.

Ruwe zeerasp. Foto: Marion Haarsma.

Meer weten?

Het rapport van Stichting ANEMOON ‘Het Duiken Gebruiken 4’ is gratis te downloaden via: www.anemoon.org/duikengebruiken 
In Bijlage 4 vind je voor meer dan 160 soorten de trendgrafieken en verspreidingskaartjes in Zeeland en het Nederlandse deel van de Noordzee.

Wil je meehelpen om dit soort gegevens zichtbaar te maken? Doe mee met MOO en log je duiken via www.moo.meetnetportaal.nl 
Elke waarneming telt!

Heb je vragen, stuur dan een e-mail naar anemoon@cistron.nl, kijk op www.anemoon.org of word lid van de Facebook-groep: ANEMOON MOO/LIMP/SMP

Tekst: Luna van der Loos

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Velden met * zijn verplicht *

Nieuwsbrief