Halogeen: wat je moet weten…
In het artikel Licht in de duisternis: duiklampen vertelde Eddy van Vliet welke types duiklamp er verkrijgbaar zijn. Dit keer geeft hij je informatie over halogeenlampjes, die ook in duiklampen worden gebrui
Halogeenlampjes. Ze zijn er in vele soorten en maten, maar de verschillen zijn vaak enorm. De standaardhalogeenlampjes leveren zo’n 20% meer rendement dan de gloeilampjes. Dankzij hun relatief hoge rendement en lichtopbrengst ten opzichte van gloeilampjes hebben ze in de loop der tijd een groot marktaandeel veroverd. Toch gaat er nog veel rendement verloren omdat het overgrote deel van de energie opgaat in warmte in plaats van licht.
Nadeel is dat de lampjes relatief veel stroom verbruiken, een van de redenen dat ze het qua populariteit verliezen van de veel efficiëntere HID- en LED-lampen.
Hoeveelheid licht
Een grote misvatting is dat het wattage de hoeveelheid licht aanduidt. De hoeveelheid licht wordt weergegeven in de volgende waarden:
- Lumen
- Lux
- Candela
Het wattage zegt alleen iets over het opgenomen vermogen: watt = volt x ampère.
Onderdelen
Op de foto kun je de onderdelen zien waaruit een halogeenlampje is opgebouwd:
- Contactpinnen
- Wolfram gloeidraadje
- Inert gasvulling > 20 bar
Temperatuur en lichtkleur
De temperatuur is de lichtkleur.
De kleurtemperatuur van een gemiddelde laagspanningshalogeenlamp is 2900°C (= 3200 Kelvin).De kleur van het licht heeft een oranjeachtige gloed.
Lichtopbrengst
Vaak worden lampjes op overspanning gebruikt. Overspanning levert meer licht, maar het nadeel ervan is dat de levensduur erg verkort wordt. De ideale brandspanning is dus een compromis tussen levensduur en lichtopbrengst. Ook de gassamenstelling in de lampjes is van invloed: toevoeging van andere gassen geeft een andere kleur.
Er zijn geoptimaliseerde halogeenlampjes op de markt die meer opbrengst hebben bij een gelijk vermogen. Dit zijn de zogenaamde IRC- en HLX-lampjes die veel worden gebruikt in duiklampen. Hierdoor heb je met dezelfde batterij een grotere lichtopbrengst en dezelfde brandtijd. Ook ligt de kleurtemperatuur van deze lampjes een stuk hoger (meer naar blauw/wit) in vergelijking met de geel/oranje halogeenlampjes uit de bouwmarkt. Echt een aanrader dus!
 |
 |
 |
 |
| Links een Xenophot lampje en rechts een uit de bouwmarkt. | |
Gevoeligheid
De lampjes zijn gevoelig voor stoten. Hierdoor kan het wolfram gloeidraadje breken. Ook door plotselinge temperatuurveranderingen kan het lampje stukgaan.
Algemeen bekend is dat je de levensduur van het lampje verkort als jet het met vette vingers vastpakt. Dit komt omdat het vet en zuur van de vingers isolerend werken waardoor de lampjes hun warmte niet aan de omgeving afgeven.
De lichtopbrengst van de lampjes wordt na verloop van tijd minder omdat de gloeidraad verdampt en neerslaat op de binnenkant van het glas. Het gevolg is dat het glas donkerder en de opbrengst van het licht minder wordt. Het licht kan van kleur veranderen.
Diepontlading
Als de batterij van de lamp leeg raakt, zal het licht zwakker worden. Zie je dit gebeuren, zet dan zo snel mogelijk je lamp uit. Hiermee voorkom je dat de batterij zal diepontladen. Diepontladen gebeurt als de batterijspanning onder een bepaald niveau zakt. De batterij laadt dan niet meer op als hij op de lader is aangesloten.
Sommige lampen zijn voorzien van een diepontlaadbeveiliging, een stuk elektronica dat de lamp voor je uitschakelt als de batterij leeg raakt.
Voor- en nadelen van halogeenlampen
Voordelen:
+ Relatief goedkoop in aanschaf
+ Makkelijk verkrijgbaar
+ Kleine lichtbron, waardoor makkelijk te bundelen in reflector of lampspiegel
Nadelen:
– Gevoelig voor stoten
– Grote warmteontwikkeling
– Relatief grote accu nodig vanwege opgenomen vermogen
– Risico op diepontlading van de batterijen
