Conservatief duiken: hoezo?
Conservatief duiken. Wat houdt het in en wanneer is het nodig? Duikerarts Thijs Wingelaar geeft tips en adviezen.
Foto: René Weterings.
Soms zijn er redenen om voorzichtiger te duiken dan normaal. Bijvoorbeeld omdat je op een prachtig rif gaat duiken, maar je zeker vier uur moet varen voordat je er bent. Als er dan wat misgaat, moet je ook vier uur terugvaren voordat je weer aan land bent, en dan is het maar de vraag of er direct de juiste hulp beschikbaar is.
De onderstaande tips zijn hier en daar op internet te vinden als ‘Low Bubble Diving’. Deze naam zegt ook een beetje wat het doet: het zorgt ervoor dat er minder bellen in het bloed komen. Na een duik zijn er altijd bellen in het bloed als gevolg van stikstofuitwas uit het lichaam. Dat is niet erg, behalve als het er a) te veel zijn of b) de bellen te snel gevormd worden. Het aantal bellen kun je beperken met onderstaande tips en adviezen.
- Plan je duik (binnen je kennis en kunde) en duik je plan1
- Geen ‘jojo’ duikprofiel2
- Herhalingsduiken zijn altijd minder diep dan de duik ervoor2
- Verleng je veiligheidsstop tussen de 3 en 5 meter tot 5 tot 10 minuten2
- Stijg op met maximaal 10 meter per minuut2
- Verleng de oppervlakte-intervallen2
- Maak geen decoduiken3
- Maximaal twee duiken per dag4
- Duik met luchttabellen, terwijl je nitrox gebruikt5
- Na een duik6
- Niet sporten
- Voorkom zeer warme blootstelling (zonnebaden, warm douchen)
- Voorkom zeer koude bloostelling (afdrogen in de regen en wind)
- Drink voldoende water
Foto: René Weterings
Toelichting
1. Wat mij betreft de veiligste regel die er is. Maak geen duiken waarvoor je niet getraind bent of je niet competent in voelt. Al die brevetjes lijken soms geldklopperij, maar bijvoorbeeld te diep duiken met nitrox kan levensgevaarlijk zijn.
2. Al deze tips dragen eraan bij om het lichaam voldoende tijd te geven om de opgebouwde stikstof weer langzaam af te geven aan het bloed.
3. Bij decoduiken zoek je de grens op van de betrouwbaarheid van duiktabellen. Dat kan goed gaan, maar dan moet je wel weten wat je een het doen bent!
4. Bij mijn weten is er geen enkele duiktabel ter wereld die meer dan drie duiken per 24 uur keihard onderzocht heeft. Ik weet dat er heel veel mensen die het op duikvakantie doen (in een week meer dan 20 duiken maken), maar dan zoek je wederom echt de grenzen op van de duikveiligheid. Wil je conservatiever duiken, houd het dan bij maximaal twee duiken per dag.
5. Als je duikt met nitrox, dan bouw je minder stikstof op. Daarmee verklein je dus de kans op decompressieziekte. Houd wel rekening met de maximale diepte en de partiële zuurstofdruk (de PO2)!
6. Na een duik is het doorgaans verstandig om rustig aan te doen. Alle verhoogde inspanning kan ervoor zorgen dat er versneld bellen vrijkomen die kunnen leiden tot decompressieziekte. Ik heb meermalen patiënten in de tank gehad die na een duik ‘even gingen sporten’ of ‘even wat spullen sjouwen’ en daar decompressieziekte van een gewricht aan over gehouden hebben. Net als onder water: rustig aan doen!
Bovenstaande tips maken de kans op decompressieziekte iets kleiner, maar de kans op duikziekten is nooit helemaal afwezig.
14 reacties
Berthold Raadsen
Een heel goed, goed leesbaar en kort en krachtig stuk! Daar kun je wat mee. CMAS Tweede klas/ 4sters duiker.
Ik duik al wat langer en kort geleden maakten wij een duik door de Canyon, Sinaï, Egypte. MMD; 51 meter = ook door de uitgang van de Canyon naar buiten ( Zie mijn stukje daarover wat niet zo lang op zich zal laten wachten, want het is reeds in bezit van DiB). Nipt g e e n deco. 10 meter per minuut omhoog en een stop van 3 minuten op 5 meter. Drie uur later de tweede duik, die minder diep was dan de eerste (MMD34 meter) bij 50 minuten met 3 bij 5. Mooie duiken weer ennnnnnn………… nergens last van ennnnnnnnnnnnn……………. zo hoort het ook! Wij probeerden om de dag te duiken ( onze dames waren ook mee). In iedergeval niet meer dan twee duiken per dag en af en toe een snorkelduik (MMD 2,5 meter).
Berthold Raadsen
Scuus! Eind eerste regel moet het zijn: Ik ben CMAS/NOB tweede klas- / 4sters duiker. Ik maak nog steeds gemiddeld 120 duiken per jaar; zomers ( nat) en s’winters( droog) in Nederland en daarbuiten.
Ben
Volgens mij weet iedere goed opgeleide duiker wel hoe het moet, maar of iedereen het doet? Ik luister en kijk soms met verbazing hoe mensen duiken en dan ook nog trots zeggen ‘zie je wel dat ik het kan’. Ja, het kan (soms), maar ken je grenzen.
Bedankt voor het opnieuw onder de aandacht brengen, Thijs.
Sabine Bogaert
Mijn man en ik hebben net geen 900 duiken en zijn Padi divemasters. Wij proberenzo conservatief mogelijk te duiken. In België en Nederland is dit gemakkelijker dan op verlof. Wij hebben al menig maal moeten discussiëren om een opp interval van meer dan 45mins-1u te verkrijgen, zeker als we een week duiken en 2 duiken per dag doen. We duiken ook altijd met nitrox en proberen ook onze computer op lucht te laten staan. Genoeg water drinken, daar letten we zezker op. Wij duiken niet onnodig diep en als het kan, lassen we ook een niet-duikdag in. Wij merken dat de meeste duikers belange niet zo conservatief duiken als wij, vooral op verlof wordt nogal blindelings vertrouwd op het duikcenter en de duikgidsen ter plaatse. Eén tip van ons: durf een gesprek aangaan en ga niet zomaar akkoord met de plaatselijke gebruiken (korte opp intervallen, onnodig diep gaan, …)
rob
top om het onder de aandacht te brengen. puntje 4 van je opmerking over het doorrekenen van die duiktabel. je kunt het ook omdraaien. al die duiken die op vakantie worden gemaakt, lopen procentueel echt in het minimale. maw de tablellen zijn wellicht niet echt doorgerekend, er gebeuren ook relatief weinig ongevallen . mijn persoonlijke mening, heel het jaar niet duiken, in 1 week 15 duiken plus, lekker in de zon omkleden, te weinig water, teveel drankjes ( hoe minimaal ook ), toch intensief voor de conditie, en bovenal vaak niet weten hoe een deco computer in te stellen of de werkelijke werking van hun eigen device. al met al mensen doen aan overschatting van hun kunnen met daarbij alle gevolgen. de materie deco ongevallen is een moeilijke, en toch als je zaken kunt beredeneren niet zo heel moeilijk. het volgen en luisteren naar je eigen lichaam is vaak het grootste probleem.
Thijs Wingelaar
Beste Berthold,
Dank voor je reactie en goed om te lezen dat deze tips in de praktijk gebruikt worden. Nog vele veilige duiken toegewenst. 🙂
Groeten,
Thijs
Thijs Wingelaar
Beste Rob,
Dat is een valide punt. De natuur is heel mild, en het gaat gelukkig heel vaak goed. Maar het aantal ongevallen tijdens een ‘eerste’ duik van een duikvakantie of de ‘laatste’ duik (na vele duiken) is echt substantieel anders. De factoren die je noemt zijn daarin zeker van belang.
Ik denk dat het punt wat ik wil maken het volgende is: vertrouw bij duik 4 (of 5, of 6…) van de dag niet zomaar op je duikcomputer zo lang die aangeeft dat het goed is, maar besef dat de marge van onzekerheid steeds groter wordt.
Groeten,
Thijs
Thijs Wingelaar
Beste Sabine,
Dank voor het delen van je tip. Ga zeker het gesprek aan met de divemaster of gids ter plaatse. Zomaar achter iemand aanduiken kan zeker gevaarlijk zijn. Als iemand al 4 dagen achter elkaar maximaal gedoken heeft, en de gids net twee dagen vrij heeft gehad, dan lopen ze beiden een ander risico op decompressieziekte!
Hartelijke groeten,
Thijs
Thijs Wingelaar
Beste Ben,
Ik deel jouw constatering. Durf je het ook wel eens aan om, heel on-Nederlands, er dan naar te vragen? Ik zou graag zien dat we (de duikgemeenschap) elkaar op een positieve manier stimuleren in veilig (duik) gedrag.
Mijn ervaringen zijn (doorgaans) positief!
Vele mooie duiken toegewenst!
Groeten,
Thijs
rob
thijs
Ik denk dat het punt wat ik wil maken het volgende is: vertrouw bij duik 4 (of 5, of 6…) van de dag niet zomaar op je duikcomputer zo lang die aangeeft dat het goed is, maar besef dat de marge van onzekerheid steeds groter wordt.
dus de tabellen zijn ineens niet betrouwbaar? je zou beter moeten weten. de laatste 10 mtr is het grootste drukverschil, mensen sprinten vanuit de diepte naar de trap om er er uit te gaan, staan zich op duik zes in de volle zon om te kleden. duiken vanuit 35 graden in water naar water van zeg 20 graden. wat doet dat met je bloedvaten? de laatste, ik ben er zeker van dat de de meeste fabrikanten de scherpe kanten naar veiligheid in de tabellen eruit hebben gehaald naar veiligheid toe.
veiligheid is leuk, betuttelen is dom, maar mensen moeten in hun opleiding een goede onderbouwde uitleg krijgen, van deco en de evt ongevallen.
Berthold Raadsen
Beste Thijs, Ik zie Rob zeggen: “betuttelen is dom”. Ik zeg: Rob’s houding en uitspraak zijn dom”. Vroegahhhhhhhh…… doken we met duiktabellen. Het was behoorlijk lasting om twee duiken van betekenis op een dag te maken. Daar gebruikte je herhalingstabellen voor. De tweede duik heette dan ook: een herhalingsduik. En alszodanig werd ie ook in het logbook geschreven. In twee diepe proefduiken die wij maakten om de Maria Bahn (het Bopecwrak, MMD 62 meter,) te bezoeken kwamen we 10 minuten te kort om een herhalingsduik te maken, terwijl er een nacht tussen zat! De veiligheidsmarge die wij toen hadden is dat die Tabellen op “emmerduikprofielen” gebaseerd zijn. Kantduiken zijn in de meeste gevallen geen “emmer”duiken; de langzame, veel minder steile , terugweg geeft de consevatieve marge ( hoewel dit in mindere mate aanwezig is voor het Bopec wrak). Daar tegen over staat, dat de stijgsnelheid 18 meter per minuut was. Wij maakten toen twee duiken op het Bopecwrak ( op verschillende dagen); Nr1: 57 meter bij 40 minuten duiktijd, 5 minuten bodem verblijf tijd = geen deco . Eenmaal op de kant hadden we nog 100 bar over!. Dus rekenen en nog een keer; Nr 2 nu naar 62 meter bij 50 minuten duiktijd en 12 minuten bodemtijd. Drie deco stops (9,6,3, meter; die drie meter rustig duikend naar de kant). Eenmaal op de kant: 45 bar restdruk. En dat alles op een 12 liter alu ( met safety tank met automaat op 15 meter diepte onder de masten van de Maria Bahn). Dat is plan je duik en duik je plan.
Toen de decometers in zwang kwamen was het helemaal niet moeilijk meer om twee duiken van formaat per dag te maken, zelfs drie duiken is in eens geen problem meer, uiteraard met 10 meter/minuut stijgtijd. En het emmerprofiel geldt nog steeds, maar de minder steile opstijgings marge is weg!! er is wel weer een positieve bijdrage door de 10 meter max, stijgsnelheid. Met decocomputer zit je heel gewoon dichter tegen de rand van het kunnen en mogen. En als Rob dat afdoet met sprinten etc etc en betuttelen….. Welnu ik heb zo mijn twijfels bij de Kennis en Kunde van Rob van het duiken ( neem me niet kwalijk Rob).
Berthold Raadsen
Overigens, en dat vergat ik helemaal in de “commotie”…… Die tabellen waarover ik het hierboven heb, o.a.met 18 meter per minuut maximale stijggtijd, waren (zijn???) US Navy duiktabellen en die worden door de CMAS/NOB als g e v a a r l I j k bestempeld ( want er gebeurden nogal wat ongelukken blijkbaar). Vandaar o.a. ook de huidige 10 meter max. stijgtijd per minnuut.
Dusssssssssssss …………..als die tabellen al gevaarlijk/ niet accuraat zijn, waar hebben we het dan over met om zonder beleid te duiken met deceocomputers Rob? Gewoon maar een eenvoudig vraagje van mijn kant hoor!
Berthold Raadsen
En dat alles los van fysieke conditie ( want als ik zo om mij heen kijk…….) en duik ervaring natuurlijk, want die moeten wel voorondersteld worden toch?
Nu stop ik er scht mee. Goed weekend allen.
Thijs Wingelaar
Beste Rob,
Dank voor je kritische houding. Door discussie kunnen we van elkaar leren. 🙂
Er is een slechte relatie tussen wat duiktabellen en duikcomputers als veilig benoemen en het optreden van decompressieziekte. Een aardige analyse hiervan is gedaan door DAN Europe en staat hier: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01587. Van de 320 decompressieongevallen (op 39.000 duiken) had maar een klein aantal een ‘Grade Factor’ van boven de 1, dus een waarde waarvan het Haldane-Buhlmann model (voor de liefhebber; de ZHL16 C versie van het model) het ‘waarschijnlijk’ acht dat er DCS optreedt. Bij de meeste ongevallen was er een GF tussen de 0.7 en 0.9. Om een GF van 0.7 en hoger te krijgen moet je richting ‘het eind’ van je duiktabel of duikcomputer duiken, of herhaalde duiken maken waarbij je telkens een klein beetje stikstof opbouwt. Maar soms kan DCS optreden bij een GF van minder dan 0.5; een duik waar iedereen van zou zeggen dat het een veilige duik zou zijn.
Het punt dat ik wil maken is het volgende: duiktabellen en duikcomputers zijn zeker niet waardeloos, maar geven ook niet de absoulte waarheid. Bij mijn weten is er (nog) geen enkele duiktabel of duikcomputer die dit probleem opgelost heeft. Mocht die er wel zijn, dan hoor ik dat graag. 🙂
Overigens hoop ik niet te betuttelen, maar duikers op te roepen om na te denken over het risico dat ze bereid zijn om te lopen. En met de tips uit het artikel kan het risico verlaagd worden. Wel zo fijn als je in Manado, Indonesië, duikt, waar de recompressietank om 17.00 dicht gaat en je de dag erna pas aan de beurt bent met je duikongeval. Of in Egypte op het liveaboard dat niet naar de kant wil omdat er nog 24 andere betalende gasten zijn. Allemaal voorbeelden uit de praktijk waarbij mensen restschade hebben overgehouden na het duiken.
Tot slot, maar dat zegt meer over mijzelf: veiligheid is mijns inziens een randvoorwaarde van duiken, geen keuze.
Hartelijke groeten,
Thijs