Decompressieziekte – Hoe weet je dat je het hebt?

Altijd wordt aangeraden om bij het minste vermoeden van decompressieziekte medische hulp te zoeken. Maar bij welke klachten? Duikerarts Thijs Wingelaar helpt je op weg.

In een eerdere bijdrage over het zorgelijke aantal duikongevallen in het buitenland had ik het over duikers die ondanks klachten die passen bij decompressieziekte (duikersziekte, soms ook caissonziekte genoemd), niet op zoek gingen naar medische hulp. Maar hoe weet je of jouw klachten na een duik mogelijk daarbij passen?

Je zou eerst geneeskunde kunnen studeren en daarna duikerarts worden, maar dat past mogelijk niet meer in je agenda voordat je op duikvakantie gaat. Zelf op zoek gaan naar informatie op het internet is natuurlijk een optie, maar er is niet altijd even duidelijke (of betrouwbare) informatie online te vinden. Je (oude) boeken van je open water duikopleiding zijn op zich een betrouwbare bron, maar niet iedereen heeft die boeken (meer) in de kast.

Wanneer krijg je klachten?

Dit klinkt misschien heel flauw, maar in ieder geval moet je wel gedoken hebben om duikziekten te kunnen krijgen. Ik heb wel eens telefoontjes gehad van mensen die zich zorgen maakten na het snorkelen. Dan kun je ook huidklachten krijgen, bijvoorbeeld na contact met koraal of vies water, maar dat noemen de artsen geen duikziekte. Er zijn zeldzame gevallen van decompressieziekte gemeld na freediven (het Taravana syndroom), maar eigenlijk komt decompressieziekte alleen maar voor na het ademen van perslucht.

Uit een groot onderzoek (Xu W, Liu W, Huang G, Zou Z, Cai Z, Xu W. Decompression illness: clinical aspects of 5278 consecutive cases treated in a single hyperbaric unit. PLoS One 2012; 7(11):e50079) blijkt dat bijna 75% van de duikers binnen 1 uur na de duik al de eerste klachten heeft. Bijna 99% van de duikers hebben klachten binnen 6 uur na een duik. Nu zijn er ook hier weer zeldzame gevallen beschreven die pas na 2 dagen klachten kregen, maar de vuistregel is dat duikziekten in principe relatief snel optreden na een (perslucht)duik. Het is belangrijk om bij de eerste klachten al hulp te zoeken, omdat snelle behandeling na de duikziekte van invloed is op het succes ervan. Bij voorkeur behandelen we duikers zo snel mogelijk, maar het liefste binnen 72 uur.

Wat moet ik dan doen?

Daar ga ik in de nabije toekomst nog een bijdrage over schrijven voor deze website, maar het belangrijkste staat ook in menig cursusboek: geef de duiker 100% zuurstof en laat hem of haar water drinken. Zorg vervolgens dat het slachtoffer naar een arts gaat die verstand heeft van duikziekten. Vanaf daar kan verdere hulp worden ingezet.

Let op: het kan gebeuren dat de klachten afnemen of zelf helemaal verdwijnen als een duiker zuurstof krijgt. (Longphre JM, Denoble PJ, Moon RE, Vann RD, Freiberger JJ. First aid normobaric oxygen for the treatment of recreational diving injuries. Undersea Hyperb Med 2007;34:43-9). Dat betekent dat je goed bezig bent met de eerste hulp, maar dan is het alsnog belangrijk om behandeling te zoeken. Want de klachten keren doorgaans terug als er geen behandeling plaatsvindt in de recompressietank.

Wil je hier meer over weten?

Er zijn diverse cursussen die zich richten op (eerste) hulp bij duikongevallen. Mijn advies is voor elke duiker op zich op termijn hier eens in te verdiepen. Want ondanks dat de kans klein is dat je er mee te maken hebt, is het wel heel erg fijn als je weet wat je moet doen in een (nood)geval.

Voor de echte enthousiasteling raad ik altijd het boek Diving and Subaquatic Medicine van prof. Carl Edmonds aan. Dit is echter wel taaie kost, zelfs als je een (para)medische vooropleiding hebt.