De Olympus Pen: het beste van twee werelden
Het is geen spiegelreflexcamera. Het is geen compactcamera. Het is een Pen! Karin Brussaard testte de Olympus E-PL1-camera in het Olympus PT-EP01-huis.
Met de Pen heeft Olympus een nieuw type camera geïntroduceerd waarin de goede eigenschappen van zowel een spiegelreflexcamera als een compactcamera zijn gecombineerd. Zo zijn de verwisselbare lenzen typisch overgenomen van de spiegelreflex. Door het ontbreken van de spiegel kan de camera juist weer zeer compact worden gehouden. Vooral de achterzijde van de camera doet denken aan een compactcameraDe E-PL1 is de derde Pen die Olympus op de markt heeft gebracht en de eerste waarvoor ook een onderwaterhuis beschikbaar is.
Olympus E-PL1
De E-PL1 is een hybride camera waarvan het uiterlijk veel weg heeft van een compactcamera. De sensor is van het type micro vier/derde en is daarmee groter dan de sensor van compactcamera’s, maar kleiner dan die van een spiegelreflex. Het aantal megapixels is beperkt gehouden tot 12 miljoen, wat meer dan voldoende is voor het afdrukken van vergrotingen. Er zijn alleen functietoetsen en geen draaiwielen om de camera te bedienen. Het aantal functietoetsen is zeer beperkt gehouden. De instellingen van de camera worden vooral via het menu op het lcd-scherm bediend.
De camera is voorzien van een oplaadbare Lithium-Ion batterij die het gemakkelijk drie duiken van een uur volhoudt. De raw- en jpeg-bestanden worden opgeslagen op een sd-kaart. Het wegschrijven van raw-bestanden gaat snel: drie foto’s per seconde met een maximum van tien raw-opnames achter elkaar. De afdruksnelheid is die van een spiegelreflexcamera en er is geen enkele sprake van afdrukvertraging. De camera is voorzien van een HD-filmfunctie die ook geactiveerd kan worden als de camera in een fotostand staat. Eén druk op de rode knop op de achterzijde van de camera volstaat om te starten met filmen. De lenzen, die klein en licht zijn, kunnen worden gewisseld en worden met een bajonetsluiting op de camera bevestigd. De camera weegt, inclusief de batterij, slechts 334 gram.
Olympus PT-EP01
Het onderwaterhuis is gemaakt van kunststof en heeft een vaste poort. Dit wijkt af van de onderwaterhuizen voor spiegelreflexcamera’s waarbij de lenspoorten gewisseld kunnen worden. De poort heeft, net als de poorten van compactcamera’s, een vlak frontglas. Het onderwaterhuis heeft een vaste poort, maar is middels een schroef aan de binnenkant van het huis los te schroeven. Er zijn, onder andere van het merk Zen, andere poorten verkrijgbaar.
Het huis kan worden gebruikt tot een diepte van veertig meter. De sluiting van het onderwaterhuis zit aan de rechterzijkant. Dit is een grote knop die eerst ontgrendeld moet worden voordat deze een gedraaid kan worden. Met de klok mee wordt het huis geopend; tegen de klok in sluit het huis weer. De knop draait zeer soepel en vergrendelt met een duidelijke klik. De achterwand scharniert aan de linkerkant van het huis. In de achterwand zit ook de o-ring.
De camera wordt bediend door knoppen die vooral op de achterzijde van het onderwaterhuis zijn te vinden. Voor een hoger gebruiksgemak zijn deze knoppen van symbolen voorzien zodat je weet welke functie je bedient.
Aan de bovenzijde van het huis bevinden zich alleen de aan/uitknop en de afdrukknop. Scherpstellen gaat prima met deze grote knop. Het verschil tussen scherpstellen en afdrukken is duidelijk te voelen. Aan de linkerzijkant van huis zit een draaiwiel waarbij de lenzen kunnen worden in- en uitgezoomd. Deze zoomknop is vrij klein en dat betekent dat je flink moet draaien als je volledig wilt inzoomen.
De voorkant van het huis is voorzien van twee aansluitingen voor optische kabels om twee externe flitsers aan te sturen. Boven op het huis kan één flitser of een focuslamp worden bevestigd. Voor het gebruik van twee flitsers is een losse tray vereist. Aan de onderzijde van het huis zijn hiervoor bevestigspunten aangebracht. Zonder tray en flitsers is het onderwaterhuis door zijn lichte gewicht van nog geen 1000 gram vrij positief.
Aandachtspunten
Voordat je de camera in het onderwaterhuis stopt, zijn er twee dingen die aandacht vragen (naast de gebruikelijke aandachtspunten van een volle batterij en een lege geheugenkaart). Allereerst het deblokkeren van de lens. Dit gebeurt door middel van een schuifknopje op de lens. Dit schuifje is in het onderwaterhuis niet te bedienen en de lens werkt niet als deze niet gedeblokkkeerd is. Ook moet de flitser van te voren worden opgeklapt. De flitser is onder water wel aan en uit te zetten, maar de flitser kan niet worden opgeklapt als de camera al in het onderwaterhuis zit. Verder zijn alle functies normaal te bedienen via de knoppen op het onderwaterhuis. De camera schakelt zichzelf snel uit. Gelukkig gaat het opstarten van de camera wel snel en onthoudt de camera de laatst gebruikte instellingen.
Instelbaar lcd-scherm
In het onderwaterhuis is ruimte ingebouwd voor de elektronische zoeker (Olympus VF-2) die voor deze camera beschikbaar is. Met gebruik van deze zoeker houd je de camera tegen de duikbril aan, net als bij een spiegelreflexcamera. Omdat de zoeker instelbaar is voor oogafwijkingen, is deze vooral handig voor duikers met bril of lenzen die geen duikbril op sterkte hebben. Zonder deze elektronische zoeker bepaal je de compositie via het lcd-scherm, net als bij een compactcamera. Ik heb de camera zonder losse zoeker getest. Het lcd-scherm is helder en ook met invallend zonlicht nog goed te bekijken. Tijdens mijn eerste duik werd het lcd-scherm donker tijdens het scherpstellen omdat de mij gekozen sluitertijd en diafragma volgens de camera zouden leiden tot een onderbelichte foto. De camera wist niet dat ik met twee externe flitsers voor de benodigde belichting zou zorgen. Gelukkig kan deze waarschuwende functie van het schern worden uitgeschakeld en dan blijft het lcd-scherm helder, ongeacht de gekozen sluitertijd en diafragma. Voor gebruik zonder externe flitsers is het wel een handige functie. Prettig is ook dat de camera in de manuele functie de externe flitsers TTL kan aansturen. De betere compactcamera’s (Canon S90 en Canon G11) kunnen dit niet.
Standaardlens is de perfecte onderwaterlens
De standaardlens van de Olympus E-PL1 is een 14-42 mm lens. Omdat de cropfactor van de camera twee bedraagt, is de echte brandpuntafstand 28-82 mm. Hoewel deze lens geen echte macrolens is, is de scherpstelafstand minimaal. Volledig ingezoomd komen onderwerpen tot een grootte van 3 centimeter al groot in beeld. Om kleinere onderwerpen te fotograferen is een echte macrolens (binnenkort komt een macrolens voor de Pen op de markt) of een macrovoorzetlens vereist. De PMLA-EP01 adapter van Olympus is een adapter die voorop de poort kan worden geklikt. In het schroefdraad (67 mm) kan een macrovoorzetlens worden geschroefd. Met de combinatie van de ingezoomde standaardlens en een macrovoorzetlens kunnen ook zeer kleine onderwerpen worden gefotografeerd. Op de riffen van Moalboal (Cebu, Filipijnen) komen centimerkleine beestjes als pygmeezeepaardjes, spinkrabbetje en garnaaltjes voor en het is zeer goed mogelijk om deze te fotograferen. Deze combinatie maakt een aparte macrolens voor de onderwaterfotografie overbodig. Omdat de macrovoorzetlens gemakkelijk verwijderd kan worden en de lens met de beschikbare zoomring kan worden in- en uitgezoomd, is de standaardlens de ideale lens voor gebruik onderwater. Uitgezoomd is de beeldhoek voldoende breed voor het fotograferen van koralen, duikers en bijvoorbeeld schildpadden. Met een beetje inzoomen is het de perfecte lens voor vissen en visportretten. En volledig ingezoomd, al dan niet aangevuld met een macrovoorzetlens, kan het macroleven worden gefotografeerd. Met deze lens kan dus het grootste deel van het onderwaterleven worden vastgelegd. Alleen voor de grotere onderwerpen (wrakken, haaien) is een andere lens nodig en die is in de vorm van de 9-18 mm lens gelukkig ook beschikbaar.
Snelle autofocus
Het is verbazingwekkend hoe goed de autofocus werkt, ook als er wat minder licht aanwezig is. Met mijn eigen spiegelrefelxcamera (een Olympus E-3) heb ik een focuslampje nodig bij het fotograferen van bijvoorbeeld pygmeezeepaardjes. Voor de E-PL1 daarentegen vormen deze miniscule beestjes op 25 meter diepte geen enkel probleem en de camera stelt zonder de hulp van lamplicht snel en accuraat scherp. Voor een beter zicht op het onderdeel waarop je scherpstelt, kun je met één druk op de camera zeven keer inzoomen. Hiermee weet je dus zeker dat het deel wat je scherp wilt hebben (bijvoorbeeld het oog van een krabbetje), daadwerkelijk scherp is, maar je verliest wel het overzicht van het gehele beeld en daarmee het zicht op de compositie.
Ruis
Voor een groter groothoekbereik is de 9-18 mm lens (omgerekend 18-36 mm) ontwikkeld. Ook deze lens past achter de vaste platte poort. Op de foto’s is bij deze lens wat sprake van onscherpte in de hoeken. Om te testen hoe goed de camera met hogere isowaarden is, heb ik de camera met deze lens getest in de Oosterschelde. De parende sepia’s waren hierbij een dankbaar onderwerp. Alleen met een hoge isowaarde was het mogelijk om in het vrij donkere water vrij een groene achtergrond te krijgen. De laagste isowaarde is 100, en stap voor stap heb ik de isowaarde opgeschroefd. Bij iso 640 was er nog steeds geen sprake van ruis; bij iso 800 was voor het eerst een klein beetje ruis te zien. De E-PL1 presteert op het gebied van ruis beter dan alle compactcamera’s en is op dit punt vergelijkbaar met de prestaties van de EOS 500D, een spiegelreflexcamera.
Conclusie
Met de E-PL1 heeft Olympus een camera op de markt gebracht die met de meegeleverde standaardlens bijzonder geschikt is voor de onderwaterfotograaf. De camera presteert op alle gebieden beter dan de beste compactcamera en doet op veel fronten absoluut niet onder voor spiegelreflexcamera’s. Daarbij is het onderwaterhuis veel compacter en daarmee handzamer dan de behuizingen voor spiegelreflexcamera’s.
Neem daar de gunstige prijs bij en dit maakt deze set de droomset voor iedere duiker die meer kwaliteit wil dan een compactcamera, maar de stap naar spiegelreflex te groot of de duur vindt. En voor mij staat vast dat deze set mijn ideale backup set wordt. En mijn favoriet voor in Zeeland…..
+ de standaardlens in combinatie met een macro voorzetlens is geschikt voor het overgrote deel van de onderwaterfotografie
+ onderwaterhuis en camera zijn aanmerkelijk kleiner en goedkoper dan een spiegelreflexset, maar met de mogelijkheid van verwisselbare lenzen
+ geen ruis bij hoge isowaarden
– flitser moet opgeklapt zijn voordat je de camera in het onderwaterhuis doet.
– camera schakelt zichzelf snel uit