De jackpot met een poliepgrijper

Een weekend op pad met Ghost Fishing, Noordzee Nettenvrij en Healthy Seas om ‘netten te vangen’. Het wordt de jackpot! Annet van Aarsen was erbij.

Schipper Gert staat te glimmen op de brug van de Bela. ,,Wat een ding, he’’, zegt hij terwijl hij naar
de grote poliepgrijper op het dek wijst. ,,De eerste keer dat ik daarmee mocht werken, ben ik dertig
uur achter elkaar door gegaan. Prachtig.’’

Van oorsprong is hij een visserman, maar nu werkt hij op een sleepboot. Het weekend van 25 en 26 oktober maakt hij een bijzonder uitstapje. Hij helpt Henk de Bloeme, van het bergingsschip Bela uit Stellendam en van het initiatief Noordzee Nettenvrij. Het doel is om het Pispottenwrak, midden op de Noordzee, te ontdoen van een paar grote boomkornetten en staand want.
Het duikteam van Ghost Fishing had daar in verband met het Healthy Seas-project eerder al de tanden bijna op stuk gebeten: te groot, te veel en te zwaar om in een duikje los te snijden en omhoog te brengen. Nu hebben de mensen achter Noordzee Nettenvrij, Healthy Seas en Ghost Fishing de handen ineen geslagen om die klus te klaren. En als we dan toch met zo’n groot sterk schip de Noordzee gaan, pakken we gelijk een paar locaties van onbekende wrakken mee.

Zaterdagochtend om een uur of negen ligt de Bela precies boven het Pispottenwrak. Aan stuurboordzijde is er een enorm anker overboord gegaan. Aan bakboordzijde de poliepgrijper. Via de onderwatercamera’s is op de schermen in de stuurhut precies het moment te volgen dat de grijper de zeebodem vlak naast het wrak – op een diepte van ruim dertig meter – bereikt. Het water
is kraakhelder, op de camerabeelden is meteen ook een pluk netten te zien. ,,Pakken maar’’, zegt  Henk de Bloeme.

Enorme sliert

Eigenlijk verwacht niemand er veel van. Maar als de grijper weer boven water komt, blijkt dat er een enorme sliert onder hangt. Een groot boomkornet inclusief sloffen en boom, met daaraan vast allerlei andere ellende: stukken staand want, vislijnen met kunstaas, verspeelde dregankers.

Jackpot. De buit is zo groot dat-ie niet in een keer aan boord te krijgen is. De mannen aan dek zijn vervolgens uren bezig om de metalen kettingen van het boomkortuig, de ankertjes die er in verstrikt zijn, de visloodjes en de krabben los te snijden. Langzaam ontstaan er twee grote hopen op het dek van de Bela: netten en metaal. Nog levende zeedieren worden weer overboord gezet. Intussen gaat de visnettenjacht op de bodem van de Noordzee gewoon door. Vooral aan bakboordzijde van het Pispottenwrak blijken veel spooknetten te liggen. De twee hopen aan dek groeien gestaag.

Tegen de tijd dat ’s middags de kentering valt, heeft de poliepgrijper een mankement. Het materiaal heeft het zwaar te verduren, een van de bladen van de grijper hangt er slap bij. Een kleine domper voor de duikers: wij gebruiken de grijper bij het duiken als wrakanker en de umbilical van het werktuig als afdaallijn. Aan de andere kant: de golven lopen inmiddels vanwege de stevig aantrekkende wind op tot een meter of twee, geen ideale duikomstandigheden. We besluiten de duik te cancelen, dan kan Henk de Bloeme snel zijn belangrijkste gereedschap repareren. Een uurtje later kan de grijper weer overboord en ruimen we de laatste restjes net van het Pispottenwrak op.

Later, het is al donker, vinden we een onbekend wrakje. Het ligt op zijn kop, prachtig begroeid. Geen net te bekennen. Komt dat omdat er op de gladde scheepshuis bijna geen plek is voor netten om achter te blijven hangen? Schipper Gert denkt dat er iets anders aan de hand is. Hij trekt een denkbeeldige lijn op de zeekaart, die precies over de positie van het wrak loopt. ,,Ten westen van die lijn kwamen we nooit. De bodem is hier niet mooi vlak en dat maakt vissen moeilijk’’, zegt hij. Hoe het ook komt, hier valt weinig werk te verzetten. Maar het is mooi om eens een wrak te zien, zonder spooknetten.

Werpster

Op de laatste dag van de korte expeditie maken we jacht op een ander onbekend wrak, waar we een onnauwkeurige positie van hebben. Er staan nog steeds stevige golven en daardoor is het lastig om een mooie bodemscan te maken. Wat we zien, is een zandduin, maar dan eentje met een wel heel bijzondere vorm. Het lijkt een beetje op een driepuntige werpster. De experts weten dat dat niet kan kloppen: een van de sterpunten moet het wrak zijn. Waarschijnlijk helemaal onder het zand, denken we. Toch wordt de grijper overboord gezet. Al snel zien we via de onderwatercamera’s een zandbodem. En steenbolken! Hoopgevend, dan moet er inderdaad iets van een wrak zijn, ook.

Terwijl Henk de grijper manoeuvreert komen er in eens enorme stenen in beeld. En wrakdelen. Het ziet ernaar uit of op deze plek ooit een bak met stortstenen is vergaan. Op de camerabeelden is ineens een ketting te zien. Pakken, roepen we in koor. Als even later de grijper weer boven water komt, hangt er een net onder dat niet onderdoet voor het net dat we bij de allereerste greep van de trip wisten te pakken. Een mooie afsluiting van een weekend nettenvissen: het dek ligt ineens helemaal vol. ,,Maar we moeten binnenkort een keer terug’’, zeggen de duikers tegen Henk. We willen allemaal een duik maken op het schone Pispottenwrak. En op die twee onbekende wrakken natuurlijk.

Foto’s: Peter Verhoog/Dutch Shark Society