Bonaire: meer dan alleen een Divers`s Paradise!
Ken je ze nog? Diana Slijkerman en Frank Albertsma. In februari wonnen zij de Reportagewedstrijd die DuikeninBeeld.tv organiseerde samen met Bonaire Toeristen Bureau en Bonaire Fun Travel. Hun prijs bestond uit een compleet verzorgde reis naar Bonaire, waar zij een reportage mochten maken. Je leest het hier!
De zwoele passaatwind waait door het haar als we het korte stukje van het vliegtuig naar de aankomsthal met bagageband en douane lopen. Wederom op het eiland, voor de 3e keer in 2 jaar tijd. Het voelt als thuiskomen. Wat is dat toch met Bonaire, dat het zo vertrouwd maakt hier te komen? De eerste keer kwam dat gevoel al over ons, en we horen dit ook van andere mensen die we tegenkomen. Er is dus “iets” met Bonaire, dat je blijft terugkomen, jaar na jaar na jaar: De kwaliteit van het duiken, de cultuur en gastvrijheid, maar bovenal dat gevoel van vrijheid is net dat extraatje om een heerlijke vakantie te houden.
Bonaire, binnenkort de tropische gemeente of provincie van Nederland, biedt alles voor een ontspannen, of actieve vakantie. Want hoewel het eiland bekend staat als “Diver’s paradise” is er veel meer te ontdekken.
Culturele mengelmoes
Bonaire kent een roerige geschiedenis die tot de dag van vandaag zorgt voor een samensmelting van culturen en mensen. De Nederlandse invloed gaat terug tot 1630, het jaar dat de eerste Nederlander, op zoek naar zout, voet aan wal zette. De zoutindustrie is nog steeds prominent aanwezig met de indrukwekkende zoutpannen in het zuiden van Bonaire. De Nederlandse invloed is natuurlijk ook terug te vinden in de Gulden, en de Nederlandse taal. De Engelsen en Spanjaarden hebben ervoor gezorgd dat er naast Nederlands ook veel Engels en Spaans wordt gesproken. Papiamentu is echter de voertaal op het eiland.
Bonaire kent een gemoedelijke en gastvrije sfeer. De hoofdstad Kralendijk (verbasterd uit koralendijk, omdat het op koraal is gebouwd) heeft een dorpse uitstraling, waarin de Boulevard “Kaya Craane” en de winkelstraat “Kaya Grandi” herkenbare ankerpunten zijn. Aan de boulevard zijn diverse restaurants gevestigd met gezellige terrasjes om iets te drinken. Discotheken vindt je hier niet, waardoor het uitgaansleven rustig is. Resorts organiseren op hun beurt wel muzikale avondjes compleet met salsadansen of een steelband. Naast resorts en hotels, groot of klein, zijn er appartementencomplexen maar bijvoorbeeld ook luxe villa’s met persoonlijke service om te kunnen verblijven. Voor elk type duiker biedt Bonaire het comfort van zijn keuze.
Een goed voorbeeld van de luxueuze villas op Bonaire is La Pura Vista, een kleinschalig guesthouse met 5 luxe kamers die rondom een prachtige terras met zwembad zijn gelegen. De kamers hebben geen nummers, maar namen van exotische vogels. Deze komen ook regelmatig langs vliegen! Voor duikende gasten zijn er ruime kasten om de duikspullen op te hangen en tonnen met water om te spoelen.
De villa ligt iets van de kust en is hoger op de heuvel gelegen, waardoor je en prachtig uitzicht hebt op zee en Klein Bonaire, elke avond mét zonsondergang. De verschillende zitjes en zonnebedden op het terras bieden een perfecte stek om daarvan te genieten. La Pura Vista kenmerkt zich door een warme en huiselijke sfeer, en een persoonlijke service waar je U tegen zegt. Elke ochtend worden verse broodjes, fruit en jus geserveerd door de hartelijke Rashka, de gastvrouw. In gesprekken met Rashka leer je bovendien veel over Bonaire, en krijg je tips die je vakantie nét even specialer kunnen maken. La Pura Vista maakt haar naam meer dan waar: Het is hier inderdaad ’Het pure genieten’.
Marine Park & Duiken
De riffen van Bonaire staan in de top 3 van beste duiklocaties van de wereld. Dat komt mede doordat de gehele kustlijn rond Bonaire en Klein Bonaire sinds 1979 tot het “Bonaire Marine Park” behoren. Tot een diepte van 60 meter zijn de wateren rondom Bonaire beschermd natuurgebied. In het Caribische gebied en ver daarbuiten onderscheiden de riffen van Bonaire zich door de goede kwaliteit, en kennen een grote rijkdom aan vissen, koralen, schildpadden en macroleven.
Bonaire biedt zowel de beginnende als ervaren duiker vele mogelijkheden. Kenmerkend voor het duiken op Bonaire is dat je overal vanaf de kant kunt duiken en dus niet aan de vertrektijden van een boot bent gebonden. De locaties langs de kustweg worden aangegeven met de beroemde gele stenen waarop de naam van de duikplek is geschilderd.
Het duiken op Bonaire staat hierdoor garant voor een ultieme vrijheid die je bijna nergens anders op de wereld tegenkomt. Met je huurauto, vaak een pick-up, en flessen ingeladen staat het je vrij om te duiken wanneer en hoe lang je wilt, en op de lokatie waar jij op dat moment zin in hebt.
Bootduiken kán overigens wel op Bonaire. De verschillende duikshops beschikken bijna allemaal over boten die dagelijks uitvaren naar Klein Bonaire, het kleine onbewoonde eiland tegenover Bonaire.
Meer dan 70 duikstekken bieden een verscheidenheid aan riffen en wanden. Beroemde duikplekken zijn Karpata en Andrea, waar je schitterende koraaltuinen vind en vaak schilpadden tegenkomt.
Een duikstek die onterecht weinig aandacht krijgt op websites of duikverhalen is Jeff Davis, waarschijnlijk omdat het niet heel makkelijk is om deze stek te bereiken. De kust is hier iets afgekalfd, het strandje is tamelijk smal en ligt ongeveer 2 meter dieper dan het pad dat ernaar toe leidt. Als je je hierdoor niet laat weerhouden en je geduldig je set naar beneden laat zakken, en zelf net als in Zeeland voorzichtig over keien naar beneden stapt, dan krijg je een duik om niet te vergeten. Grote scholen blue tangs zwemmen onverstoord druk grazend langs het rif, en houden op deze manier de koralen vrij van alg. De vele grunts houden je angstvallig maar moedig in de gaten, en laten je eenmaal gewend heel dichtbij komen tot je middenin hun school meezwemt. Macroliefhebbers komen hier aan hun trekken door de vele poetsstations, arrow krabbetjes en flamingotongen.
Het zuidelijke rifsysteem bestaat uit een zogenaamd “dubbel rif”, dus 2 riffen achter elkaar!
Een beroemd wrak dat aan de zuidelijke kust te beduiken is, is dat van de “Hilma Hooker”, een vrachtschip dat in de jaren ’80 gezonken is. Dit is vaak een druk bezochte lokatie, maar zeker de moeite waard. De duik naar het wrak toe gaat over een koraalrif met grote waaierkoraalen. Het schip ligt tussen het dubbele rif op een diepte tussen ongeveer 20 en 30 meter, en levert ondanks de beperkte begroeiing op het wrak een erg leuke duik op. Grote barracuda’s en tarpons die het schip lijken te bewaken maken de altijd duistere sfeer om wrakken compleet.
Mangrove
Hoewel Bonaire bekend staat als “het” duikeiland en de wereld onder water, is er op het veel meer te doen, bijvoorbeeld op het water. Naast de indrukwekkende onderwaterwereld kun je op Bonaire een ander, maar veel minder bekend ecosysteem bekijken: de mangroven. De mangroveboom komt alleen voor langs de kust van tropische gebieden, nabij of in het zoute water.
De mangrove op Bonaire is erg belangrijk in het Caribische gebied, onder andere als kraamkamer van jonge vis. Op Bonaire kun je met een gids kajakkend de mangrove in. Het mangrovebos biedt een labyrint van nauwe doorgangetjes waar je met de kajak doorheen vaart, om vervolgens uit te komen op Lac Bay. Hier is veel zeegras te vinden, en met een beetje geluk kom je hier ook schildpadden en roggen tegen.
De gids geeft je tijdens de tocht bijzonder inzicht in dit unieke ecosysteem. Onderweg zien we via een onderwaterkijker, de vele “upside-down” kwallen tegen de bodem gedrukt met hun tentakels omhoog. Je hoeft dus niet nat te worden om een kijkje onder water nemen. Ontspannen pedel je langs de bomen en zo af en toe vliegt een koereiger op, of zie je fregatvogels boven het water cirkelen. Halverwege krijg je de mogelijkheid om te snorkelen tussen de bomen. Het is heel bijzonder om te zien wat er tussen de wortels allemaal leeft; een heel andere wereld openbaart zich! Sponzen in intense kleuren, zakpijpen en het zogenaamde “wijnglas wier”(zie foto), grote mosselen en oesters die in trossen aan de wortels hangen, scholen mangrove snapper, en een enkele steenvis en jonge barracuda op de uitkijk. De zonnestralen die door het bladerdak en de wortels heen komen maken het geheel af met een magnifiek lichtspel.
Mangroven zijn onmisbaar!
Mangroven zijn om verschillende redenen enorm belangrijk: De bossen bieden een goede kustbescherming doordat de wortels van de bomen die in het water staan als golfbrekers werken. Zonder deze wortels hebben golven vrij spel op de kust, waardoor de kustlijn erodeert. Een tragisch voorbeeld die deze waardevolle functie illustreert is te vinden in de gevolgen van de tsunami in Azië, 2005. Deze hadden veel minder desastreus geweest als de natuurlijke mangroven niet waren gekapt.
Water dat na regenval van het land afstroomt bevat doorgaans veel zand en sediment. Als dit water direct op de kust zou uitkomen kan het koraal daarmee bedekt raken en minder licht ontvangen, waardoor het uiteindelijk afsterft. De mangrovewortels laten het sediment bezinken voordat het de zee instroomt. Een perfect filter!
Naast deze functie spelen de mangroven een cruciale rol in het leven van jonge vis.
Dankzij de zgn. kraamkamerfunctie van de mangrove groeit deze veilig op tussen de wortels in het voedselrijke water van de mangrove. De hoeveelheid vis die we als duiker tegenkomen op de koraalriffen is dus onlosmakelijk verbonden met de aanwezigheid van de mangroven!
Hoewel de bomen in het zout staan, hebben ze wel zoet water nodig. De mangrovebomen hebben verschillende trucjes ontwikkeld om zelf zoet water te “maken” uit het zoute water. Deze aanpassingen kosten echter zoveel energie dat de bomen traag groeien. Het herstel van een gekapt mangrovebos kost dus jaren of decennia. Hierdoor zijn de mangrove een kwetsbaar natuurgebied.
Nationale Park Washington Slagbaai
Naast alle watersporten is er ook boven water veel te ontdekken. Door de stevige passaatwind trekt Bonaire naast duikers ook steeds meer surfliefhebbers. Tijdens een actieve vakantie op Bonaire kan je onder andere windsurfen en kitesurfen ontdekken. Op de idyllische en kobaltblauwe wateren van Lac Bay en Sorobon komen windsurfers aan hun trekken. Ook zeezeilen en landzeilen is trouwens mogelijk. Wil je het iets rustiger aan doen, dan is er volop ruimte om met de auto of de fiets Bonaire te ontdekken.
In het nationaal park Washington Slagbaai zijn er routes voor auto of mountainbiker die een heel ander beeld van Bonaire laten zien. Washington Slagbaai is het natuurpark in het noorden van Bonaire, waar je via verschillende routes prachtige ongerepte natuur kunt zien. Cactussen, aloë vera en de dividivi boom maken hier de dienst uit. Aan de grillige noordkust krijgen wind en zee volop ruimte wat zorgt voor spectaculair opspattend water.
Het rijden met de auto in het park gaat over hobbels, kuilen en over heuvelachtig landschap met fraai uitzicht. Vooral met duikflessen achterin kunnen het heftige ritjes zijn. Duiken is in het park voor de iets meer ervaren duiker op aantal plaatsen mogelijk.
In het park kom je vele leguanen tegen, parkieten in de karakteristieke cactussen, en in de salina’s (zoutmeertjes) het roze symbool van Bonaire, de Caribische flamingo. In grote aantallen komen ze hier nog voor, en kun je op enige afstand -ze zijn erg schuw- tot soms wel honderden van deze vreemde vogels tegelijk bekijken.
Op de strandjes van Slagbaai is het na het fietsen of hobbelen in de auto heerlijk luieren. Als het te warm wordt kan je vervolgens heerlijk zwemmen of snorkelen.
STINAPA: Natuurbehoud op Bonaire en Duurzaam toerisme
De toenemende druk van de vele activiteiten op Bonaire in relatie tot de kwetsbare natuur vraagt om een gedegen beheer van het eiland.
Stichting Nationale Parken Bonaire (STINAPA Bonaire) beheert de twee beschermde gebieden van Bonaire, het Bonaire National Marine Park, en het Washington Slagbaai National Park. Om te duiken op Bonaire betaal je naast je flesvulling ook een zogenaamde “nature fee”. Door deze bijdrage krijg je een kalenderjaar lang toestemming om te duiken. Als “betalingsbewijs” (en leuk souvenir!) ontvang je een plastic label om aan je trimvest te hangen. Rangers van STINAPA controleren duikers steekproefsgewijs hierop.
Met deze bijdrage help je mee aan het natuurbehoud op Bonaire. Dat het werk van STINAPA zijn vruchten afwerpt is duidelijk. Sinds 1979 zijn de wateren rondom Bonaire beschermd en is de kwaliteit van de riffen en de visstand nergens in de Caribische zee zo goed.
Bonaire staat onder andere bekend om het “duurzaam toerisme” en in de afgelopen jaren zijn hiervoor meerdere onderscheidingen ontvangen. Deze erkenning lijkt mooi, en wekt de indruk dat het gehele toerisme in Bonaire Eco, of duurzaam is én blijft. Maar schijn bedriegt. Een gesprek met de manager van STINAPA, Ramón de León, leert ons dat bescherming van de natuur van Bonaire niet makkelijk, én ook nog lang niet klaar is. Bonaire heeft weliswaar een voorsprong ten opzichte van andere toeristische duikbestemmingen door zijn natuurparken, maar de steeds grotere toestroom van toeristen vraagt om continue bijsturing van het beheer. De vraag is bijvoorbeeld hoeveel duikende toeristen het eiland aankan, zowel onder- als bovenwater. Hoe meer duikers hoe vaker het rif (per ongeluk) geraakt wordt, waardoor het stukje bij beetje aangetast wordt. Maar dat is onder water… Boven water tast de toerist op een indirecte manier het rif aan. Elke toerist gebruikt immers water en energie en produceert afval. Bungalows en appartementencomplexen worden gebouwd om aan de toenemende vraag te voldoen, cruiseschepen komen en gaan.
Bijsturen in het beheer is dus voortdurend nodig. Zo is recent na jaren van praten goedkeuring verleend voor de aanleg van de afvalwaterzuivering. Deze lang-verlangde investering is een stap in de richting van het behoud van de koralen van Bonaire. Stoffen als stikstof en fosfaat die in het afvalwater zitten, sijpelen momenteel namelijk nog door de kalkbodem en bereiken langzaamaan de riffen, met potentieel algenbedekking en afsterving tot gevolg. STINAPA heeft in de toekomstige aanleg van de zuivering een grote rol gespeeld, en wederom bijgedragen aan de instandhouding van de koralen.
Bovenstaande schetst het belang van organisaties als STINAPA, en ook de Nature-bijdrage die van elke duiker en snorkelaar wordt verlangd. Hierdoor is het mogelijk om nu en in de toekomst volop te genieten van de wonderlijke natuur boven en onder water. Want de natuur ónder water, is wat Bonaire echt onderscheidt van alle andere eilanden in de Caribische zee.
De Reportagewedstrijd 2008 werd gesponsord door:
- Links
- www.we-sea.it