Inloggen

Wachtwoord vergeten?

Blog / Natuur

BioBlog – Taxonomie in de biologie

Groep, soort, orde, klasse – ben jij het spoor soms ook bijster? In hun eerste BioBlog leggen Floor en Martijn uit hoe het dierenrijk wordt onderverdeeld.

In de biologie wordt de indeling van individuen in groepen ook wel ‘taxonomie’ genoemd. De taxonomie houdt zich bezig met het beschrijven, benoemen en indelen van organismen. Tegenwoordig gebeurt het indelen vooral op basis van verwantschap in afstamming. De hiërarchische ordening wordt aangepast aan de hand van nieuwe ontdekkingen. Een taxon (groep) lijkt soms niet eenduidig geordend te zijn, omdat er verschillende indelingen naast elkaar bestaan. Dit komt bijvoorbeeld doordat er verschillende criteria bestaan op grond waarvan de ordening plaatsvindt (voorbeelden hiervan zijn uiterlijke kenmerken en DNA). Naast de biologische kennis kan de taxonomie een goede basis leveren om je foto’s te ordenen.

Taxonomie

Dierenrijk
Allereerst wordt het leven opgesplitst in rijken. Het ‘rijk’ is de eerste biologische classificatie. Oorspronkelijk werden er drie rijken onderscheiden: dieren, planten en mineralen. De mineralen behoren niet tot het ‘leven’ en deze groep is uit het rijtje van de rijken verdwenen. Tegenwoordig zijn de schimmels en bacteriën aan het rijtje toegevoegd.

Onderverdelingen
Het dierenrijk is, net als de andere rijken, onderverdeeld in achtereenvolgens afdeling, klasse, orde, familie, geslacht en soort. Deze onderverdeling werkt als een soort trechter, waarbij elke soort tot een bepaald geslacht behoort, elk geslacht tot een bepaalde familie etc (zie figuur). Een bepaalde kwallensoort, neem bijvoorbeeld de Oorkwal, Aurelia aurita, behoort tot de afdeling van de neteldieren, maar ook tot het rijk van de dieren.

Afdelingen
In het dierenrijk zijn de volgende afdelingen te onderscheiden: sponzen, neteldieren, ribkwallen, platwormen, snoerwormen, ringwormen, weekdieren, geleedpotigen, stekelhuidigen en gewervelden. In komende BioBlogs zal af en toe een afzonderlijke afdeling nader behandeld worden.

Soort
Er is geen eenduidige definitie van een soort, maar belangrijk is dat een soort bestaat uit: “alle individuen die zich onder natuurlijke omstandigheden onderling kunnen voortplanten en daarbij vruchtbare nakomelingen produceren”. Het DNA van twee verschillende individuen binnen een soort komt sterk overeen. Dit geldt ook voor het uiterlijk, maar hierin kan wel grote variatie bestaan (bijvoorbeeld in kleur).

steurgarnaalsteurgarnaal2
Kleurvariaties in Hippolyte varians, veranderlijke steurgarnaal

De wetenschappelijke naam van een soort wordt in teksten schuingedrukt en omvat altijd de naam van het geslacht waarin de soort is ingedeeld. Een soortnaam ziet er als volgt uit: Geslachtnaam soortnaam (de wetenschappelijke naam van de gewone zeekat is Sepia officinalis). Soorten binnen eenzelfde geslacht zijn nauwer aan elkaar verwant dan aan soorten die in een ander geslacht zijn geplaatst.

Voorbeeld taxonomie bij zeenaaktslakken 
De Kleine vlokslak (Aeolidiella glauca) en de Gekraagde vlokslak (Aeolidiella alderi) zijn in hetzelfde geslacht Aeolidiella geplaatst en dit geeft sterke verwantschap aan. Het geslacht Aeolidiella is geplaatst in de familie van de Aeolidiidae, de orde van deNudibranchia en de klasse van de Gastropoda. De Grote vlokslak (Aeolidia papillosa) is van een ander geslacht, maar bevindt zich net als de andere twee genoemde vlokslaksoorten in de familie van de Aeolidiidae. Deze drie slakkensoorten zijn dus sterker verwant dan een slakkensoort die in een andere familie is ingedeeld. De Groene wierslak (Elysia viridis) behoort tot een andere orde (Sacoglossa) dan deNudibranchia. Het verschil in verwantschap tussen de Groene wierslak en de Kleine vlokslak is vergelijkbaar met die tussen mens en vleermuis.
De figuur brengt slechts de bovenstaande uitwerking in beeld. Er bestaan in Nederland nog vele andere geslachten en families zeenaaktslakken, andere ordes, klassen en afdelingen dan hier staat weergegeven (probeer er voor jezelf maar eens een willekeurige soort aan toe te voegen).

Taxonomie_UitwerkingVB

Verschillende niveaus in biologische taxonomie.

Foto’s: Martijn Spierenburg
Figuren: Floor Driessen
3MSFD_DiB__1__02
Martijn Spierenburg en Floor Driessen zullen onder de naam ScubaBio geregeld voor invulling van de rubriek BioBlog op Duikeninbeeld zorgen. Door de BioBlogs zul je meer leren over soorten, diergroepen of andere aspecten van het onderwaterleven in Nederland.

Martijn is in 1998 op Curaçao aangestoken met het ‘duikvirus’. Sinds 2006 duikt hij actief, het hele jaar door, in Nederland. Hij is zowel boven als onder water veel met zijn hobby’s biologie en fotografie bezig. Floor is al vroeg in de onderwaterwereld verzonken geraakt en is inmiddels bijna afgestudeerd als Mariene biologe. Ze heeft onderzoek gedaan naar de verspreiding van kwalpoliepen in Nederland en een taxonomisch onderzoek uitgevoerd met zeenaaktslaksoorten.

Samen zijn zij op verschillende vlakken zeer fanatiek vrijwilliger voor Stichting ANEMOON en Stichting Duik de Noordzee schoon en tevens aangesloten bij de Biologische Werkgroep van de NOB. Graag beduiken zij zowel Grevelingen, Oosterschelde als Noordzee om daar te zoeken naar de kleine ecologische aspecten die het leven onder het wateroppervlak zo interessant maken. Samen vormen zij “ScubaBio”, van waaruit zij kennis en onderwaterbeelden delen, door o.a. cursussen te geven en deze blogs te plaatsen.

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Velden met * zijn verplicht *

Nieuwsbrief