Schepje voor het eerst levend aangetroffen in Nederlands water
Foto: Godfried van Moorsel
Bijzonder! Bij Zoetersbout kruipen in het slib 4 cm grote witte slakjes rond. Dit zijn Schepjes, slakken met een inwendige schelp. Afgelopen week werden ze voor het eerst levend onder water gezien.
Diep onder de waterspiegel bij Bruinisse kruipen momenteel over de slibhelling vele Schepjes rond. Dit is bijzonder want duikers zagen deze merkwaardige slakjes nog niet eerder levend in onze kustwateren, melden Floris Bennema en Godfried van Moorsel van de Biologische Werkgroep van de NOB en Stichting ANEMOON. De Schepjes komen vooral ten zuiden van Nederland voor. Dat ze nu in de Nederlandse kustwateren gezien worden, en gelijk massaal, komt waarschijnlijk door de zeer warme winter.
De Schepjes (Philine quadripartita) zijn witte, ongeveer 4 centimeter lange slakken die aan de bovenkant uit vier verschillende partjes lijken te bestaan: vóór een kopschild, achter de mantel en aan de zijkanten een lob van de voet. Hoewel er geen schelp op de rug valt te ontdekken, zijn het toch geen echte naaktslakken: hun dunne schelp zit namelijk onder de mantel verborgen.
Verse schelpen van het Schepje spoelden in het verleden al geregeld aan op het strand. Dit is ook te lezen in de atlas ‘Schelpdieren van het Nederlandse Noordzeegebied’, die in 2013 verscheen. Daarom nam men al aan dat de soort in onze kustwateren voorkwam, maar nu worden ze dus ook levend gezien
. De dieren blijken zich hier zelfs voort te planten, want in de buurt zijn ook de karakteristieke eipakketten gevonden. Het zijn geleiachtige blaasjes die met een steeltje uit de bodem komen en snoeren met duizenden eieren bevatten.
Schepjes danken hun naam aan de vorm van de schelp, maar de dieren zelf doen eerder denken aan een ploegje: ze kruipen door het slib op zoek naar hun dierlijke prooien. Omdat ze daarbij veel slijm produceren laten ze vaak een mooi spoor na. In rust kruipen ze onder het slib en verraadt alleen een heuveltje waar ze zitten.
Het Schepje komt voor in de Middellandse Zee en vanaf Kaapverdië tot Noorwegen. De dieren leven vooral ten zuiden van Nederland. Dat ze nu zo massaal in de Oosterschelde zijn aangetroffen en zich daar ook voortplanten is wellicht het gevolg van het relatief warme zeewater tijdens de afgelopen winter. Gezien het massale voorkomen is het wel aannemelijk dat de soort hier vorig jaar ook al aanwezig was.
De bijzondere slakjes werden door Godfried van Moorsel en Floris Bennema voor het eerst gezien in april 2016 op de slibhelling van de duiklocatie Zoetersbout in het Zijpe bij Bruinisse. Ze zaten tussen 10 en 25 meter diepte, maar waarschijnlijk komen ze nog dieper voor. De grootste dichtheid, zo’n 10 exemplaren per vierkante meter, lag op een diepte van 18 meter.
Zoek mee!
Duikers kiezen niet al te vaak voor slibrijke bodems, maar het kan bijzondere waarnemingen opleveren. Daarom roepen Godfried en Floris alle duikers op om naar het Schepje uit te kijken en waarnemingen door te geven aan Stichting ANEMOON of via Telmee.nl (waar de soort nu nog wordt genoemd onder de oude wetenschappelijke naam Philine aperta). Want het is natuurlijk de vraag of de soort ook werkelijk op andere plaatsen voorkomt én of het een blijvertje zal zijn.
