Inloggen

Wachtwoord vergeten?

Duiken / Gezondheid

Zeeziek – en nu?

Zeeziek zijn is erg vervelend. Gelukkig kun je er wat tegen doen – op een veilige manier. Duikerarts Thijs Wingelaar vertelt hoe.

Iedereen die het ooit heeft meegemaakt, weet hoe vervelend het kan zijn: zeeziekte. Voor mij was de eerste keer een duikvakantie in Egypte. Ik lag vol zelfmedelijden en in foetushouding op een bankje, hopende dat het snel over ging. En toen kwam een vriendelijke Egyptenaar met een wonderpil! Binnen no-time was ik weer het mannetje en sprong ik van boord voor een duik. Zoals vaker met mijn eigen duikervaringen, weet ik pas vele jaren later hoe gevaarlijk dat eigenlijk was.

Foto: René Weterings

Bewegingsziekte
Zeeziekte, of eigenlijk bewegingsziekte, ontstaat doordat er verschillende informatie uit het evenwichtsorgaan en de ogen komt. Simpel gezegd: doordat de wereld lijkt stil te staan, maar voelt als beweging, raakt het lichaam van de riedel. De klachten zijn herkenbaar: het begint met een droge mond, vermoeidheid, licht zweten en misselijkheid. Als het verder doorzet, kan het leiden tot overgeven, tunnelvisie, oorsuizen en complete malaise. Het is waar dat de een gevoeliger is voor bewegingsziekte dan de ander. Mensen (en vooral kinderen) met een goed ontwikkeld evenwichtsorgaan hebben hier eerder last van. Uiteindelijk kan iedereen ‘wennen’ aan bewegingen van de zee, maar dat kost enkele dagen. Tot die tijd zal iedereen in enige mate symptomen ervaren

Preventieve maatregelen

Er zijn een paar dingen die je kunt doen om zeeziekte te voorkomen:

  • Zorg dat je de bewegingen van de boot kunt zien – dat kan het beste bovendeks met zicht op de horizon. Als bijkomend voordeel helpt dat frisse windje in je gezicht tegen het vervelende gevoel. Als je binnenscheeps zit zonder enig zicht op de horizon, word je veel sneller misselijk.
  • Alternatief op bovenstaand: zorg voor minder beweging. Vaak deint de punt van de boot meer op de golven dan de achterkant. Als de boot van links naar rechts op de golven rolt, is laag in de boot zijn een betere plek dan boven op de kajuit.
  • Wees bescheiden met koffie en alcohol – dit vergoot je gevoeligheid voor zeeziekte.
  • Overweeg tabletten tegen zeeziekte.

Medicatie tegen zeeziekte
Die laatste moet ik even uitleggen. Want ondanks mijn wonderbaarlijke herstel in Egypte zitten er wel wat haken en ogen aan deze medicijnen. De meest belangrijke zijn de bijwerkingen. Deze groep medicijnen werkt versuffend en heeft invloed op de reactietijd. Daarmee is bijvoorbeeld het besturen van een voertuig bij wet verboden. Maar ook duiken kan daarmee niet zo’n goed idee zijn. Hoe sterker het medicijn, hoe sterker deze bijwerking. En een lekker dutje doen op het dek tussen de duikjes is niet zo’n probleem, maar onder water niet tijdig reageren op een noodsituatie kan erg gevaarlijk zijn.

Foto: René Weterings

Cinnarizine en scopolamine
In Nederland zijn op diverse plaatsen cinnarizine en scopolamine te koop – als tabletten of als pleister waardoor het medicijn langzaam door de huid afgegeven wordt. Effectieve medicamenten als je ze maar op tijd inneemt. Als je het tabletje neemt als je aan boord stapt, ben je ruimschoots te laat. Enkele uren voor aan boord gaan is het juiste moment. De bijwerkingen vallen doorgaans erg mee, maar ik zou iedereen willen adviseren om een tablet thuis te proberen (zonder dat je het verkeer in hoeft!) om te ervaren hoe jouw lijf reageert. Je wil er niet achter komen in Egypte dat je misschien wel overgevoelig bent voor een hulpstof van het medicijn en bijvoorbeeld vlekjes op de huid krijgt; dan wordt je duikvakantie ineens een stuk spannender. In relatie met duiken zijn deze medicijnen goed onderzocht en veilig, al geeft het een iets verhoogde gevoeligheid voor zuurstoftoxiciteit van de hersenen. Je zult iets conservatiever moeten duiken met zuurstofrijke (nitrox)mengsels. Ik zou als vuistregel aanhouden dat de PO2 niet boven de 1,5 ATA komt voor sportduikers, maar een hele lange duik met een PO2 van 1,5 kan wel degelijk een reële kans op klachten geven. Kijk nog eens in het nitrox-lesboek voor meer informatie hierover.

Bijwerkingen
Er zijn ook sterkere medicijnen op de markt, bijvoorbeeld dramanine (merknaam Dramenex). Dit was de wonderpil die ik van de vriendelijke Egyptenaar kreeg. Deze medicijnen werken beter, maar hebben ook forse bijwerkingen. Bij duikers zijn (goed onderzocht!) dat de reactietijden, maar ook simpele cognitieve taken, die onder water bij gebruik van dit middel ernstig beïnvloed worden. Onder water kan dit gevaarlijke situaties opleveren. Het advies is om deze sterke groep medicijnen niet te gebruiken als je gaat duiken vanwege de risico’s die eraan zitten. En al helemaal niet als je niet zeker weet wat je krijgt van de vriendelijke Egyptenaar. De minder sterke medicijnen, zoals cinnarizine of scopolamine, werken ook goed, maar moet je ze innemen voordat je aan boord stapt. Dus iets meer vooruit plannen.

Veel mooie duiken toegewenst!

Heb je meer vragen over duikmedische zaken, neem dan contact op met je duikerarts. Je kunt ook een vraag sturen naar de Nederlandse Vereniging voor Duikgeneeskunde (NVD) of telefonisch contact opnemen met het Duikmedisch Centrum (088 950 1417).

2 reacties

  1. Misschien duidelijk stellen dat de scopolamine tegen het braken is en de cinnarizine ter bevordering van de doorbloeding van het binnenoor, dus tegen de bewegingsziekte….

    REAGEREN
  2. Belangrijke bijwerking bij het gebruik van scopolamine is een licht verlammende werking van de oogspieren waardoor het leesvermogen kan verminderen. Dit overkwam mij jaren geleden op de terugtocht met mijn eigen zeilboot uit Frankrijk. In de Zeeuwse wateren aangekomen, bleek ik de boeien op de zeekaart niet meer te kunnen identificeren! Ik dacht een nieuwe leesbril nodig te hebben maar een dag later was mijn leesvermogen weer normaal. Arts/vrienden bevestigden later deze bijwerking van scopolamine.

    REAGEREN

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Velden met * zijn verplicht *

Nieuwsbrief