Inloggen

Wachtwoord vergeten?

Duiken / Reizen

Scapa Flow: ook voor watjes

Voor de ervaren wrakduikers is het Schotse Scapa Flow bekend terrein. Dat deze fraaie locatie interessant is voor een veel grotere groep duikers weet nog niet iedereen. Rob Aarsen vertelt en neemt je mee.

De Orkney eilanden zijn eeuwenlang door wind en regen kaal gegeseld. Ze bieden beschutting aan een kalme baai die de thuishaven was van de Britse marine. Na de eerste wereldoorlog lag de Duitse vloot er aan de ketting. De Britten zijn vertrokken. De Duitsers zijn gebleven, tot groot plezier van wrakduikers.

Torpedobuizen open

De Orkney eilanden liggen zestien kilometer ten noorden van het vasteland van Schotland. Afgelegen en bar, maar met een prachtig reisdoel: de wrakken van de Duitse ‘Hochseeflotte’ die verspreid liggen op de bodem van Scapa Flow.

Na de eerste wereldoorlog is het restant van de Duitse marinevloot geïnterneerd in Orkney. 74 slagschepen, kruisers en torpedoboten lagen er keurig in het gelid, de wapens en navigatieapparatuur onklaar gemaakt. Voor onderhoud was een bemanning van 1.800 zeelieden aan boord. Hun commandant, admiraal Ludwig von Reuter, kon weinig anders doen dan afwachten wat er uit de vredesbesprekingen tussen de geallieerden en het verslagen Duitsland zou komen. Hij wist niet beter dan dat de strijd ieder moment weer kon oplaaien, en dat zijn schepen zouden worden weggegeven aan de geallieerden. Om dat te voorkomen maakte hij al snel plannen om de vloot tot zinken te brengen. Op 21 juni 1919 gaf Von Reuter het bevel. De bemanningen draaiden afsluiters en torpedobuizen open, bliezen de waterdichte deuren uit hun hengsels en stapten in de reddingsboten.

RTEmagicC_2011ScapaFlow-12.jpg   RTEmagicC_2011ScapaFlow-125-Edit.jpg

 

In de jaren tussen 1923 en 1939 is een groot deel van de vloot geborgen en als schroot verkocht. Er is genoeg achtergebleven; onder meer drie slagschepen, vier lichte kruisers en een aantal torpedoboten. In de tweede wereldoorlog kwamen er wrakken bij, waarvan een aantal is neergelegd om de baai af te sluiten voor Duitse onderzeeboten – de zogeheten ‘blockships’. Alles bij elkaar genoeg om van Scapa Flow een spectaculaire wrakduikbestemming te maken. Bovendien is de eilandengroep ook boven water erg mooi. Ruige natuur met daarin de overblijfselen van neolitische cultuur die vierduizend jaar voor Christus al aanwezig was, zoals de mysterieuze Ring of Brodgar.

RTEmagicC_2011HDRScapaFlow7.jpg

 

Ondersteboven

Duiken in Orkney is erg ontspannen.Koln Dat komt door Kevin en Ally, de ervaren bemanning van de Sharon Rose die van geen haast wil weten. Dat komt door het kalme, heldere water waarin we duiken en door de wrakken die zijn beboeid en op goed bereikbare diepten liggen.

 

 

’s Ochtends bezoeken we een dieper wrak. Zoals de lichte kruisers Dresden of Köln. Ranke schepen van 150 meter lang die, nog redelijk intact, op hun zij op de bodem liggen. De diepte varieert tussen 20 en 35 meter. Tijdens de afdaling zien we rond de tien meter de romp beneden ons al opdoemen, bespikkeld met witte en oranje anjelieren. Iedere vierkante centimeter van de stalen schepen is begroeid. Uitbundige bossen anjelieren, afgewisseld met armdikke dodemansduim, de zachte koraalsoort van het koude water. Van de slagschepen is de Kronprinz Wilhelm het beste bereikbaar. Ze is enorm: 177 meter lang, een berg metaal onder water zo ver het oog reikt.

 

Het wraKarlruhe forward gunsk ligt half ondersteboven met de bovenbouw weggezakt in de bodem, daar 39 meter diep. De romp ligt op twaalf meter als een surrogaat zeebodem. Om wat van het schip te zien moet je er half onder. We laten ons zakken tot zo’n 35 meter en volgen een kleurrijke, rafelige rand naar boven om op de romp de duik af te maken.

Voor de middagduik is er keuze uit een aantal ondiepere wrakken. De lichte kruiser Karlsruhe, waarvan de voorste kanonnen uit het schip zijn gevallen en achteloos over elkaar op de bodem liggen. De F2, een Duits escortevaartuig, met daarnaast een lichter die tijdens een mislukte bergingspoging is gezonken. En de V83, een torpedoboot die behoorlijk uit elkaar ligt. Het kanon staat nog trots op de affuit en ook delen van de stuurhut staan nog overeind. Naast het wrak vinden we een kreeft die gezien zijn formaat en begroeiing even oud lijkt als de V83 zelf.

 

 V83 gun   RTEmagicP_2011ScapaFlow-79-Edit

In de wasdroger

De omstandigheden in Scapa Flow zijn te vergelijken met die in de Grevelingen. Beschut water met nauwelijks golfslag, en geen tot hooguit lichte stroming. Dat is in de Burra Sound wel anders. In deze nauwe doorgang tussen de Atlantische Oceaan en Scapa Flow stroomt het als een gek en je kunt er alleen duiken op de kentering naar opkomend tij. Door de stroming en de kiezelbodem is het er glashelder, wel twintig meter zicht.

Inside Doyle   Inside Doyle

 

Het wrak van de Doyle ligt er verstopt onder een dikke bos kelpwier. De meeste huidplaten zijn door jarenlange, gierende stroming van het schip geblazen. Wat overblijft is het geraamte van de romp, waar je van voor tot achter doorheen kunt zwemmen. Tussen de oranjegeel begroeide spanten kijk je omhoog naar helder blauwgroen water, vanwaar kathedraalachtig licht naar binnen valt. Overal zijn grote openingen zodat je gemakkelijk in en uit kunt zwemmen. Het kelp staat op de kentering kalm omhoog. Na tien minuten staat het strak opzij, na dertig minuten wappert het. Al die tijd verkennen we de ruimen en blijven we in en achter het wrak, waar je van de stroming weinig last hebt. Na de afgesproken drie kwartier duiktijd laten we een decoballon op om aan te geven waar we zijn. Zodra we het wrak loslaten pakt de stroming ons beet en driften we de Flow in. Een heerlijke vlucht, waarvan je pas ziet hoe hard het gaat op momenten dat je de bodem onder je door ziet schieten. Lokale duikers noemen het ‘de wasdroger’. Aan het eind van deze dollemansrit vinden we de Sharon Rose langszij. Een duik die je niet mag missen.

Sharon Rose

 

RTEmagicC_2011ScapaFlow-362.jpgDe wrakken liggen allemaal op zo’n half uur tot drie kwartier varen van Stromness. Het duikseizoen loopt van april tot november, met de beste zichtomstandigheden in mei en oktober. Over het weer in Schotland valt niet meer te zeggen dan dat je op één dag de omstandigheden van vier seizoenen kunt meemaken. Alleen op de warmte van de Schotten kun je rekenen.Het duiken in Scapa Flow is goed ontwikkeld. In Stromness zijn ongeveer tien aanbieders van duikcharters, die allemaal varen met verbouwde kotters of slepertjes. Sharon Rose en het iets grotere zusterschip Jean Elaine zijn van Scapa Flow Charters van Andy Cuthbertson. Naast schipper is hij een ervaren duiker en organiseert hij technische duiktrips naar diepe wrakken buiten de Flow.  Aan boord zijn twee compressoren en bufferflessen met zuurstof en helium. Nitrox of Trimix worden aan boord gemengd.  Ook zijn er twaalf en vijftien liter flessen beschikbaar. Een vijftien liter of dubbel tien is aan te raden, net als een droogpak en een reeltje met een decoballon.

foto’s: Rob Aarsen

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Velden met * zijn verplicht *

Nieuwsbrief