Reportage 2008: Welkom in Lembeh…

Dit is de winnende reportage in de Reportagewedstrijd die DuikeninBeeld.tv samen met Bonaire Toeristen Bureau en Bonaire Fun Travel in 2008 organiseerde. De makers, Diana Slijkerman en Frank Albertsma, gaan op reis naar Bonaire waar zij speciaal voor DuikeninBeeld een reportage gaan maken.

Selamat datang di Lembeh: Welkom in Lembeh, een wereld vol bijzondere ontmoetingen

«Dit is een vergissing, moet ik híer nog 14 dagen duiken?» is mijn gedachte wanneer tijdens de eerste duik in Lembeh Strait zich de eerste tien minuten helemaal niets laat zien op de ogenschijnlijk eindeloze zandbodem. Op tv-documentaires komt immers het ene spectaculaire Lembeh Strait wonder na het andere in beeld. Het is mijn ongeduld dat zich even heeft laten gelden, want al snel weet ik niet waar ik allemaal op moet letten; de gids tikt nu bijna continu om ergens de aandacht op te vestigen. Ik begin mijn wensenlijstje af te strepen.

Lembeh

Lembeh is een eiland in Indonesië, tegenover havenstad Bitung, op het noordoostelijke puntje van Sulawesi. Lembeh Strait is het water dat tussen het vasteland van Sulawesi en het eiland in ligt. De bodem aan de westelijke kant is voornamelijk gevormd uit vulkanisch zand, de oostelijke kant (eilandkant) bestaat uit kalksteenzand. Het vulkanische zand heeft unieke eigenschappen, en creëert daarmee een unieke mariene levensgemeenschap, én uniek duiken. MUCK duiken dat je hier jaarrond kan doen.

Muck

Muck duiken laat zich voor mij het beste vertalen als “duiken tussen zand en rommeltjes”. Niet tussen koraal (wat echter wél kan in Lembeh), maar op zandbodems met wat kleine koraalblokjes, wieren, en ander niet-koraal substraat zoals hout, én afval. Het afval in Lembeh Strait komt vooral van vissersboten, en varieert van slippers en cocosnoten tot plastic zakken, tot frisdrankblikjes. Deze bonte mengeling natuurlijk en niet-natuurlijke objecten biedt ruimte voor een gigantische verscheidenheid aan dieren. Regelmatig worden in Lembeh Strait nog nieuwe soorten ontdekt, zoals in 2006 de zogenaamde “Lembeh sea dragon”, een pygmee- kruising tussen zeepaard en zeenaald. Voor het ongeoefende oog bijna niet te vinden met zijn 3 cm en goede schutkleuren, maar met de juiste gids kom je hem zeker tegen.

Wij zijn hier gekomen met een wensenlijstje, en dat is ook bijna het eerste wat tijdens de briefing aan iedere nieuwe gast gevraagd wordt: «Wat wil je hier zien?». De duiken maken we bij NAD Lembeh, een redelijk nieuw klein duikresort in een beschutte baai op Lembeh eiland. De gidsen stemmen de duiklocaties onder meer af op de wens van de duiker. Kom je voor Rhinopias, dan gaan we naar AirPrang, wil je graag tijgergarnaal of coleman garnaal zien, dan varen we naar TK. Als je geen wensenlijstje hebt maakt dat helemaal niet uit, je komt dan ook langs een verscheidenheid aan lokaties en hebt de meest bizarre ontmoetingen.

Mimic

In slechts 3 dagen zien we bijna alles waar we nieuwsgierig naar waren. Een aantal dieren laat zich niet zien, het seizoen geldt ook in Lembeh. Daar komen wel weer een heel scala aan andere verrassingen voor in de plaats, dus teleurstellend is het allerminst.

Tijdens de eerste duik laat de befaamde mimic octopus zich al twee keer bewonderen. Deze octopus staat erom bekend dat hij andere, tot wel 15 verschillende, dieren kan nadoen. Beroemd is bijvoorbeeld zijn imitatie van zeeslang of zeeduivel. Tijdens deze duik laat hij niet veel van zijn truc’s zien, hij doet voornamelijk platvis na. Vermoedelijk doet hij platvis na omdat het op deze duiklokatie ook wemelt van de platvissen, en platvissen eten deze octopus. Bij het imiteren van platvis probeert de octopus waarschijnlijk te voorkomen dat hij als lunch eindigt.

De Strait wemelt ook van de froggies- frogfishes- oftewel hengelaarsvissen. Van 1 tot 30 cm, van wit tot zwart en alle kleuren daartussen, gehaard, gestreept. Gapend, lopend, jagend, parend. Elke duik weer een variatie.

Muilbroeders 

Een andere grote wens was om de Banggai kardinalbaars te zien. Dit kleine visje is ook onder aquariumliefhebbers zeer geliefd door zijn fraaie verschijning, en door het verzamelen bijna een bedreigde diersoort. Tot voor kort was dit diertje alleen te vinden in zuid-Sulawesi. Zijn beperkte leefgebied heeft zich de laatste jaren echter noordwaarts uitgebreid door scheepvaart. Doordat er schepen in Bitung ballastwater met het visje hebben geloosd komt hij nu ook in de Strait voor. Het baarsje heeft naast zijn verschijning nog iets bijzonders: het is een muilbroeder. Het mannetje neemt na de bevruchting de eieren in zijn mond en broedt deze uit. Zijn zorg houdt echter niet op bij het uitkomen van de eieren. Bij dreiging schuilen de jonge visjes in de bek van vader. De mannelijke Banggai’s met eitjes of jongen zijn tussen hun soortgenoten te onderscheiden doordat hun onderkaak iets naar beneden staat, als een soort muil. Als je eenmaal zo’n man gespot hebt is het opletten: grote kans dat hij de eitjes of jonge visjes laat zien bij het openen van zijn bek.

Nudi falls

Het aantal duiklocaties in Lembeh Strait is groot, en op elke locatie zijn andere dieren te vinden. Een locatie met een bijzondere naam heeft ook een bijzonder verhaal: Nudi falls. Deze locatie bestaat uit een muur, met prachtige overhangen van koraal en spons, waarop talloze naaktslakken zijn te vinden. De locatienaam is afgeleid van het feit dat de naaktslakjes door luchtbellen van duikers van de overhangen worden “geblazen” en vervolgens naar beneden komen vallen. Enigszins opletten dus op deze locatie: de anekdote is leuk, maar de werkelijkheid is dat de sponsen en koralen door de uiteenzettende luchtbellen worden schoongeveegd.

Niet-duikdag

Voor een niet-duikendag biedt Lembeh ook voldoende opties. Kajakken in de Strait, een dagje spa in Bitung of Manado, of een dagtocht op het vaste land van Sulawesi behoort tot de mogelijkheden. Een van de dagtochten voert je langs Bitung waar de vismarkt elke dag plaatsvindt. De vissersboten varen rond 4.00 binnen en hebben grote getto blasters aan boord. Uit de speakers schalt de hele dag een mengeling van oude rockers, country en jaren-80 pop. Sfeer! De tonijnen laten hierdoor echter niet sneller verkopen, ‘s middags liggen nog honderden tonijnen te wachten op een koper (klik hier voor het filmpje).

De dagtocht voert je vervolgens langs vulkanen en uitzichten op kratermeren. Op een uur of twee rijden is de dagmarkt van Tomohon en kom je in aanraking met heel andere sensaties dan in Lembeh Strait. Lokale gebruiken laten zich hier goed zien en ruiken; wilt u slang, hond, of misschien een pondje gebraden vleermuis? Een fascinerende bovenwaterwereld.

Het duiken in Lembeh stond en staat nog steeds bovenaan ons wensenlijstje want elke duik brengt nieuwe bizarre ontmoetingen. Sampai jumpa – tot ziens- in de wondere wereld van Lembeh.

De Reportagewedstrijd 2008 werd gesponsord door: