Lagunas de Ruidera

Carlijn en Nick wonen in Madrid en verkennen de Spaanse duikstekken. Ze maakten daarvan een reportage die zij inzonden voor de Reportagewedstrijd 2008 die DuikeninBeeld.tv samen met Bonaire Toeristen Bureau en Bonaire Fun Travel organiseert.

Lagunas de Ruidera: Duiken in de natuurlijke meren van Spanje

Met een brede glimlach op onze gezichten kijken we uit over het prachtige rustige meertje dat beneden ons ligt. Intussen krijgen we een kort maar bondige briefing van onze lokale duikgids. De zon brandt al een gat in de lucht als we ons, in volledige uitrusting, over de rotsige helling naar beneden naar de waterkant begeven. We lopen tussen de hoge grassen en rieten en stappen dan voorzichtig het water in voor een mooie duik in het Tinaja meer, een van de vijftien natuurlijke meertjes die gezamenlijk de Lagunas de Ruidera vormen.

Pez de sol

Het is net begin juni en het water is nu al zo`n 19 graden (en kan oplopen tot wel 25 graden in hoog zomer); onze 7-mm semi-droogpakken beschermen ons goed tegen de kou. Ondanks het middelmatige zicht is het een mooie rustige duik. De bodem van het Tinaja meer is grotendeels bedekt met gras- en rietachtige begroeiing. De eerste helft van de duik moeten we moeite doen om hier en daar wat zeer kleine visjes tussen deze langwerpige begroeiing te ontdekken. Op de terugweg daarentegen, op circa 2 meter diep, komen we regelmatig groepjes `pez de sol` tegen en ontdekken we ook nog een goed verscholen jonge snoek.

Vijftien meertjes

Nog dezelfde ochtend zijn we in alle vroegte vertrokken uit de drukte en chaos van de metropool Madrid, hoofdstad van Spanje. Ruim twee uur later en zo`n 250 kilometer verder vingen we de eerste blikken op van de kristalhelder blauwe meertjes in het midden van de droge en hete provincie La Mancha. Vanaf de brug die naar het dorpje Ruidera leidt, hadden we een geweldig uitzicht over het zuidelijk gelegen grootste meer El Rey en het kleinere noordelijk meertje Morenilla.

Het water, dat toegevoerd wordt aan deze meertjes door een ondergronds riviersysteem, sijpelt eerst door de poreuze kalkrots tot het de ondoordringbare lagen daaronder bereikt. De Lagunas de Ruidera bestaat uit vijftien individuele meertjes aaneengeregen door ondergrondse stroompjes en watervalletjes over een lengte van 25 kilometer. Het Lagunas de Ruidera-park ligt in de Alto Valle del Río Guadiana (hoge rivier Guadiana vallei) op de grens van Ciudad Real en Albacete en het is de bron van de Guadiana rivier. Elk meertje ligt steeds een beetje hoger dan het vorige (van noord naar zuid). Het zuidelijkste meer La Blanca ligt het hoogst, zo`n 120-130 meter boven het Cenagosa meer aan het noordelijke eind. Als je hier wilt gaan duiken, moet je je er dan ook van verzekeren dat je duikcomputer op de juiste hoogteinstelling staat aangezien de lagunes zich zo`n 750 meter boven het zeeniveau bevinden. De diepte varieert gedurende het jaar en afhankelijk van de lokale regenval en droogteperiodes (jaarlijkse neerslag is slechts 400 mm) kan het verschil tussen zomer en winter wel tien meter zijn. De winters zijn koud en de zomers zeer warm (in juli meer dan 40 graden). De grootste en diepste lagunes zijn Colgada, El Rey en San Pedro. Deze laatste maakt eigenlijk deel uit van een ander aangrenzend riviersysteem.

Zoetwaterkreeftjes

De tweede duik van de dag brengt ons naar het Colgada-meer. Na het wisselen van de persluchtflessen en het verplichte uurtje oppervlaktetijd maken we ons snel klaar voor het vervolg. Op deze locatie maken we gebruik van een betonnen plateau dat direct aan de rand van het meertje ligt waar het water slechts 50 cm diep is. Het water is behoorlijk troebel; vanwege de regen in de week voor onze trip is veel sediment gaan dwarrelen en we moeten daarom dicht bij het andere buddypaar en de gids blijven om hen niet al direct uit het oog te verliezen. We zwemmen naar het midden van het meer en dalen af tot zo`n 10 meter. Dan zwemmen we over een lichtgekleurde zandvlakte waar we tientallen nerveuze zoetwater kreeftjes tegenkomen die zichzelf met verrassende snelheid achteruit propelleren. We treffen hier ook de agressieve rode `Amerikaanse` kreeft (Procambarus clarkii) aan die, net als in vele andere Europese meren, een directe bedreiging vormt voor de inheemse Europese zoetwaterkreeft (Astacus astacus)-populatie.

   
Eerder in het jaar, eind april, zijn we reeds voor onze eerste duiken in deze lagunes geweest. Het water was toen nog behoorlijk frisjes met zo`n 14 tot 15 graden (in de winter is het water slechts een graad of tien), maar wel erg helder met regelmatig zicht over de 10 meter. Hoewel er op dat moment nog niet zoveel vis te vinden was, kwamen we toen toch al enkele baarsjes in een donkere hoek tegen, evenals een groepje, nog zeer kleine, `pez de sol` en ook enkele schuwe karpers en een luie snoek. Op sommige locaties groeit ook het wortelloze blaasjeskruid (Utricularia, Lentibulariaceae), een carnivoren onderwaterplant.

Don Quijote

Hoewel deze regio bekendstaat om de veelvuldigheid aan (water)sporten en activiteiten, zijn er ook genoeg gelegenheden om te proeven van de Spaanse keuken, cultuur en historie in de kleine dorpjes Ossa de Montiel, Alhambra, Ruidera en Tomelloso. De ruïnes van het Rochafrida-kasteel herinneren nog goed aan de rijke historie van deze streek. De streek, de lagunes en sommige grotten hebben ook bekendheid verworven door hun prominente rol in de wereldberoemde avonturen van Don Quijote, een tweedelig boek getiteld `El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha` geschreven door Miguel de Cervantes, Spanjes meest beroemd schrijver. Het is zelfs mogelijk om gedeeltelijk de routes te volgen die de held van Cervantes heeft genomen, waarbij je regelmatig de typische witte windmolens tegen kunt komen waartegen Don Quijote tijdens zijn avonturen vocht.

Volop watersporten

Spanje heeft vele kunstmatige stuwmeren voor de watervoorziening in de droge maanden van het jaar. Maar ondanks de vele watersporten die op deze locaties worden beoefend, is duiken meestal niet toegestaan. Natuurlijke binnenlandse meertjes zijn schaars en hebben vaak een zeer geringe diepte, met name in de zomer. Een aantal duikcentra organiseren in de zomer ook duiken in de Tajo-rivier in de buurt van Madrid.

De lagunes bij Ruidera bieden een scala aan mogelijkheden voor de actieve vakantieganger. Het activiteitencentrum in het dorp, RuiderActiva, runt een PADI gecertificeerd duikcentrum en biedt diverse PADI-opleidingen aan als ook georganiseerde duiken in de ochtend (enkele of dubbele duikpakketten), middag- en/of avondduiken zijn op verzoek (bij voldoende interesse) ook mogelijk. Andere activiteiten zijn kajakken, speleologie, bergklimmen, wandelen, paardrijden en meer. De regio is dan ook zeer in trek als dagbestemming voor velen Madrilenen die de drukte en benauwdheid van de stad willen ontvluchten, en duikers (in opleiding) die niet de langere trip naar de kust willen maken.

Informatie:

• Lagunas de Ruidera Nature Reserve Visitors Reception Centre, Avenida Castilla-La Mancha, s/n. Ruidera. Telefoon: +34-92652816 (http://www.visitclm.com/espacios-naturales/lagunas-de-ruidera-nature-reserve);
• RuiderActiva (activiteiten center). Avenida Castilla de Mancha, 28, 13249 Ruidera. Telefoon: +34-610396989 (coordinaten: +38° 58` 39.85″, -2° 53` 0.49″);
• Informatie over campings, huisjes, activiteiten en informatie over de regio, geschiedenis en de Don Quijote routes is op verschillende sites te vinden (in het Engels en/of Spaans): www.lagunasderuidera.net, www.lagunasderuidera.net, www.lagunasruidera.com, www.lagunasderuidera.es, www.lagunasderuidera.info.
• Don Quijote: www.donquijotedelamancha2005.com/main.php;

De Reportagewedstrijd 2008 wordt gesponsord door: