Duiken naar theezakjes voor klimaatonderzoek

Duikers springen zondag de Haarlemmermeerse Bosplas in om theezakjes op te duiken die ze daar drie maanden geleden plaatsten voor een groot wetenschappelijk klimaatonderzoek. ‘De duikers zijn de ogen van de wetenschappers.’

Negentig dagen geleden begroeven duikers theezakjes in de  smaken rooibos en groene thee in de Haarlemmermeerse Bosplas.
Zondag duiken ze deze theezakjes weer op, waarna ze gedroogd en gewogen worden. De uitkomsten worden in een online database gezet. Op deze manier helpen de duikers als amateurwetenschappers bij onderzoek naar klimaatverandering.

Door samen te werken met leken hopen wetenschappers op grote schaal data te verzamelen voor wetenschappelijk onderzoek. “De duikers zijn de ogen van de wetenschappers. Ze nemen niet hun rol over, maar zijn wel van onschatbare waarde, net zoals buurtvaders de oren en ogen van de politie zijn,” zegt ecoloog Joost Keuskamp. Hij bedacht het theezakjesonderzoek en werkt bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO).

Thee
Door na drie maanden te kijken hoeveel thee, die voor een groot deel uit koolstof bestaat, is afgebroken en die data te vergelijken met andere meren, kunnen onderzoekers zien welke meren meer of minder invloed hebben op de uitstoot van koolstofdioxide in de lucht, wat weer van invloed is op de opwarming van de aarde, legt waterwetenschapper Laura Seelen, ook verbonden aan het NIOO, uit.

Waterwetenschappers doen weliswaar onderzoek naar water, maar duiken zelf meestal niet onder de waterspiegel, vertelt Seelen. “Wetenschappers zeiden dat er op twee meter diepte niets meer groeit omdat er geen zuurstof is, maar door de duikers weten we nu dat dat niet waar is.” Voor het theezakjesonderzoek, dat onderdeel is van het Netlake-project, wordt data van 28 Europese meren vergeleken, voor het eerst.

Burgers
Het betrekken van burgers bij wetenschappelijk onderzoek heeft twee doelen, aldus Keuskamp. Ten eerste is het voor goed onderzoek belangrijk om veel data te hebben, en dat verzamelen is duur en tijdrovend. Daarnaast brengt het betrekken van amateurs wetenschap dichterbij mensen.

Duiker Axel Gunderson duikt al jaren bijna wekelijks in de plas en vindt het fantastisch om op deze manier bij te dragen aan kennis over de plas. “Wij monitoren de plas al sinds 2011, maar kunnen nu daadwerkelijk bijdragen door onze data te delen. Dat is leuker dan alleen maar vissen kijken.” De bedoeling is dat de duikers uiteindelijk een schoner meer krijgen, en iets leren over het ecosysteem.

Waterschap
“Veel aandacht gaat uit naar zeeën en oceanen, maar hoe het in meren zit weten we niet precies,” aldus Seelen. Gunderson: “Wij kunnen niet het precisiewerk doen van wetenschappers, maar wel een beeld geven van de situatie in het meer. Dan kunnen wetenschappers later meer onderzoek doen als ze iets afwijkend zien.” De data wordt verwerkt in publicaties, maar ook gedeeld met het waterschap.

Gunderson ziet dat de plas verandert. “Sinds 2013 is de manier van water mengen aangepast, er is veel meer blauwalg. Daardoor zien we andere vissen. Dat weten we, maar met die kennis konden we niet veel.” In dit onderzoek wordt voor het eerst data van verschillende meren vergeleken.

Panty
Naast het theezakjesonderzoek hebben de duikers ook een 60 dernier panty, vastgebonden aan een spaghettizeef, door het water gesleept. Zo kunnen ze kijken hoeveel kleine plastic deeltjes achterblijven. Laura Seelen: “We weten inmiddels hoe schadelijk plastic is voor bijvoorbeeld meeuwen die regelmatig dood worden aangetroffen op het strand met een maag vol plastic. Maar ook over de gevolgen van plastic in meren weten we nog maar heel weinig.”

Door een breder publiek te betrekken bij wetenschappelijk onderzoek, kun je ze beter overtuigen van het belang van een goed ecosysteem, zegt Seelen: “De meeste mensen weten niet dat ze zelf ook kunnen bijdragen aan een betere waterkwaliteit. Neem bijvoorbeeld een gezichtsscrub. Die bevatten vaak minuscule plastic deeltjes die het water vervuilen. Als je er een kiest op basis van suiker, vervuil je een hoop minder.”

Bron: Het Parool